2019 yılında iş cinayetleri

Geçtiğimiz yılda kayda geçmiş 1606 ölüm var. 1606 kişi işe gitti ve geri dönemedi. Son yıllarda yapılan çalışmalara, çıkarılan kanunlara, mahkeme heyetlerinin işçi yanlısı yaklaşımlarına rağmen iş cinayetlerinin önü alınamıyor.

Peki, bu ölümlerin sebebi ne? Cinayetlerin faili kim?

İş kazalarının genel olarak iki temel nedeni vardır; tehlikeli durum ve tehlikeli hareket (davranış).

Tehlikeli durum; işverenden, işyerinin şartlarından kaynaklanan tehlikelerdir. Örneğin, alınması gereken bir tedbirin alınmaması ya da yapılan iş gereği kullanılması gereken kişisel koruyucuların çalışana verilmemiş olması tehlikeli durumlardır.

Tehlikeli davranış ise; işçi hatası olarak kabul edilir. Dalgınlık, acelecilik, moral bozukluğu gibi daha çok çalışanın psikolojisinden kaynaklanan tehlikelerdir.

Tehlikeli durumun giderilmesi için genel olarak işverenin bilinçlendirilmesi ve iş güvenliği tedbirlerine yatırım yapması sağlanmalıdır, yani 'para' gereklidir.

İşçi hatalarını gidermek için ne gerekir? 

Çalışanın dalgınlık, moral bozukluğu, stres gibi sorunlardan kaynaklanan hataları nasıl ortadan kaldırılabilir?

Alınması gereken iki önemli önlemden bahsedilebilir. Birincisi "eğitim", çalışanlarınızı eğiteceksiniz, profesyonel olmayı, dikkatli ve tedbirli olmayı öğretmeye çalışacaksınız. İkincisi, onun psikolojisini bozan sorunlarını çözeceksiniz. Peki, o zaman, işçi neden dalgın? Neden mutsuz?

Haydi biraz empati yapalım. Asgari ücretle çalışıyorsunuz; kiraydı, faturaydı, yiyecekti, giyecekti o kadar çok gider var ki. Her şeyi en asgarisinden alarak sadece yaşamaya çalışıyorsunuz. Ufacık bir ekstra harcama ya da ihtiyaçta dengeler tamamen bozuluyor.

Çalışıyorsunuz ama evdeki problemleri çözemiyorsunuz, yetmiyor. Düşünceler, çözümsüz sorular ve çaresizlikler... Gelin de dalgın olmayın! Ya da dinlenme saatlerinde bile çalışmak zorunda hissediyorsunuz. Bedenen, ruhen doğru düzgün dinlenmeden tekrar işe gidiyorsunuz. Nasıl dikkatli olacaksınız?

Yıllardır değişmeyen bir istatistik var. İş kazalarının %10'u tehlikeli durumlardan, %88'i tehlikeli davranışlardan kaynaklanıyor. Yani işçinin şartlarını düzeltmeden, iş kazalarını engellemek mümkün değil.

Bu bir sorumluluk paylaşımı. En büyük dişli devlet; devleti idare edenlerin alması gereken tedbirler, alt yapı çalışmaları, kanunlar ve denetimler. Orta dişli işveren; işverene düşen, gerekli tedbirleri alıp, çalışanlara eğitimler vermek ve çalışanı denetlemek. En küçük dişli ise işçi, yani 'insan'. İnsanın ihtiyaçlarını gidermeden, sorunlarını çözmeden, bu cinayetlerin önüne geçmek mümkün değil.

Öyleyse sonuç olarak diyebiliriz ki, para denilen kağıt parçası yüzünden ölüyoruz. İnsanımız evden işe gidiyorum diye çıkıyor ama eve geri dönemiyor. Devleti idare edenlerin para sorununu çözmesi lazım. Bu işverenlerin çözebileceği bir konu değil. İşveren üzerinden çalışanın ücretini istenilen seviyeye çıkaramazsınız. Çünkü bu sefer, işvereni maliyeti düşürmek için işçi çıkartmaya, sigortasız işçi çalıştırmaya ya da işyerini kapatmaya zorlamış olursunuz. Zaten emniyet tedbirlerine yapılması gereken harcamalara kısıtlama, ilk tasarruf kalemi olarak hemen devreye giriverir. Burada önce yapılması gereken çalışanın kafasını rahatlatabilecek, tatmin edici bir ücret kazanabilmesini sağlamaktır. Yani yatırımınızı insana yapacaksınız.

Peki, mevcut sistemle bu mümkün mü? Elbette hayır! Çünkü bu sistemde devletin tek fonksiyonu, kanun çıkarmak ve denetim yapmak. Zaten para problemi kamu personeli için de çözülemediği için, yeterince "iş müfettişi" görevlendirilemiyor ve denetimler de olması gerektiği gibi yapılamıyor. 

Elimizi attığımız her yerde karşımıza çıkan bu para problemini çözen kimse yok mu? Çözen nasıl çözmüş? Çözüm nerede? Uzayda filan da teknoloji mi yetmiyor almaya? Burasını bir kaç dakika düşünün lütfen. Çünkü düşünmediğiniz her 6 dakikada bir işçimiz kaza geçiriyor, her 2,5 saatte bir işçimiz ciddi şekilde hasar alıyor ve her 6 saatte 1 işçimiz ölüyor.

Haydi faili bulalım. 

Dalgın, asabi, umutsuz, çaresiz işçi mi kendine yapıyor bunu? 

Cani işveren mi? 

Vazifesini yapma yeterliliğine sahip olmayan idareciler mi? 

Yoksa işçisinden işverenine, asgari ücretlisinden emeklisine düşünmeyen bizler mi? 

Rusya'nın bilmem kaç bin km uzaktan gelip, benim ülkemde Trabzon'da bulduğu, ayağına profesörler gönderdiği, O'nun eseri olan "Milli Ekonomi Modeli" kongrelerine profesörleri ile katıldığı, kendi parlamentosuna davet ettiği, Prof. Dr. Haydar Baş'a kulaklarımızı tıkayan, gönüllerimizi kapatan bizler mi? 

Dünya Haydar Hoca'nın ekonomi modelini uygularken, o yokmuş gibi davranıp çözümü inkar eden ve şu cennet vatanda fakirlik içinde yaşamaya mahkum eden sen mi? 

Bir düşünün bakalım bu cinayetlerin faili kim?