Türkiye'den Libya'da manidar sessizlik

 

RECEP BAHAR / DETAY HABER

 

Libya'da Birleşmiş Milletler'in (BM) tanıdığı Trablus merkezli Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti'nin (UMH) Başbakanı Fayiz es-Serrac ve General Halife Hafter'e bağlı güçlerin kontrol ettiği ülkenin doğusundaki Tobruk kentinde bulunan Temsilciler Meclisi'nin başkanı Akile Salih, 21 Ağustos'ta birkaç dakika arayla yaptıkları açıklamalarla Libya topraklarındaki askeri operasyonların durdurulduğunu bildirdi. İki isim eşzamanlı açıklamalarla üzerinde uzlaşı sağlanan şu konuları da uluslararası kamuoyuna duyurdu:

• Etkin bir ateşkes uygulaması için tarafların almak için son aylarda yoğun mücadele verdikleri Sirte ve Cufra kentlerinin silahsızlandırılması. Bu kentlerin güvenliğinin taraflarca kurulacak ortak polis gücüyle sağlanması. Akile Salih'in açıklamasında, yeni Başkanlık Konseyi ve diğer devlet kurumlarının Sirte'de kurulması fikri de ayrıca yer alıyor.

• Aylardır yapılamayan petrol üretiminin yeniden başlatılması ve gelirlerinin tarafsız bir hesapta tutulması.

• Nihai amaç olan tam bağımsızlığın sağlanması için ülkedeki yabancı güçler ve paralı savaşçıların ayrılması.

• 2021 yılının Mart ayında cumhurbaşkanlığı ve meclis seçimlerinin gerçekleştirilmesi.

 

 

8 ay sonra gelen yeni ateşkes

 

Taraflar arasında son ateşkes, Ocak 2020'de gerçekleştirilen Berlin Konferansı sonucunda ilan edilmiş ancak Tobruk yönetimini destekleyen General Halife Hafter güçleri tarafından ihlal edilmiş ve çatışmalar yeniden başlamıştı. Başbakan Serrac, bu nedenle ateşkesin Hafter tarafından bozulmayacağına ilişkin Temsilciler Meclisi'nden güvence verilmesi gerektiğini de 21 Ağustos'ta yaptığı yaptığı açıklamaya ekledi. Zaten süreçte dikkat çeken bir noktayı da Halife Hafter'in adının ateşkes bağlamında hiç geçmemesi oluşturuyor. Bundan sonraki süreçte Berlin Konferansı'nda kabul edilen 5+5 Askeri Komisyon'un toplanması ve ateşkes ile üzerinde uzlaşı sağlanan unsurları nasıl uygulanacağına ilişkin görüşmelerin başlatılması bekleniyor.

 

Türkiye ve Rusya sessiz

 

Libya'da en etkin ülkeler arasında yer alan Türkiye ve Rusya, ateşkes sonrası hemen tepki vermemeyi tercih etti. Türkiye, 27 Kasım 2019'da UMH ile deniz yetki alanları ile güvenlik alanında iki anlaşma imzalamış ve Trablus'un Hafter'in eline geçmesini önleyerek Libya'daki gelişmelerin yönünü değiştiren ülke olmuştu. Libya'da en çok askeri güç bulunduran ülkelerin başında Türkiye geliyor. Rusya da Ekim 2019'dan bu yana özel güvenlik şirketi Wagner Grubu aracılığıyla Libya sahasına girmiş ve Suriye'deki yerleşik askeri gücü sayesinde Hafter güçlerine destek sağlamıştı. 

 

 

Karşı cephe hareketli

 

Buna karşılık ABD, İtalya, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri, Fransa, Suudi Arabistan ve İngiltere, hemen yaptıkları açıklamalarla Libyalı tarafların ateşkes kararını memnuniyetle karşıladıklarını duyurdu. Mısır Devlet Başkanı Sisi ise ateşkes adımının Libya'da istikrar sağlanması açısından önemli bir adım olduğunu kaydetti. Libya Başbakanı Fayiz es-Serrac, Başbakan Yardımcısı Ahmed Muaytik ile Konsey üyeleri Muhammed Ammari Zayid ve Ahmed Hamza'nın katılımıyla Cumartesi günü bir toplantı gerçekleştiren Libya Başkanlık Konseyi, Türkiye ve Katar'ın yanı sıra Libya hükümeti ile halkına destek veren dost ve kardeş ülkelere teşekkür etti. Libya İçişleri Bakanı Fethi Başağa da, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, "Dost ve kardeş ülkelerin destek ve gözetiminde varılan ateşkes anlaşması takdiri hak eden ulusal bir kazanımdır. ABD, Avrupa, Türkiye, Mısır, Katar ve BM ile dayanışmayı geliştirmeyi umuyoruz. Hep birlikte, müttefik ve kardeşlerimizi Libya'da birlikte çalışmak için bir araya getirecek milli bir ruhla müreffeh bir geleceği gerçekleştirebiliriz" ifadelerini kullandı. Öte yandan Avrupa Birliği (AB), Cumartesi günü ateşkes kararının memnuniyetle karşılandığını açıkladı. 

 

Son olarak Akar gitti

 

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov ateşkesten bir gün önce Libya ile Suriye konularını telefon görüşmesinde ele almıştı. 17 Ağustos'ta ise Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve Genelkurmay Başkanı Orgeneral Yaşar Güler ile Libya'yı ziyaret etmişti. Katar heyeti de görüşmeye dahil olmuştu. Bu da ateşkes öncesinde Türkiye'nin Libya'da aktif olduğunu ortaya koyuyor. Dahası ateşkes aniden gelmedi. Libya Yüksek Devlet Konseyi Başkanı Meşri, 19 Ağustos'ta Tobruk Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih ile görüşmeye hazır olduklarını açıklamıştı. 

 

 

Ateşkesi kim kotardı?

 

Libya'da ateşkesi kotaran iki isim öne çıkıyor: Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas ve ABD'nin Libya Büyükelçisi Richard Norland... Söz konusu iki isim, ateşkes uzlaşısının çerçevesini de oluşturdu. Maas, 19 Ağustos'taki açıklamasında, Libya'daki ihtilafta askeri olarak bir kazananın olmayacağını öne sürmüştü.