Sosyal anksiyete bozukluğu nedir? Sosyal fobi belirtileri
14.04.2023 11:13:00
Sosyal Anksiyete Nedir?
Sosyal anksiyete bozukluğu diğer adıyla sosyal fobi, sosyal ortamlarda veya performans durumlarında yoğun ve sürekli kaygıyı izleyen kaçınma eğilimidir. Bu korku, kişilerin sosyal ortamlarda aşırı düzeyde kendilerine odaklanmalarına ve kendilerini eleştirme eğiliminde olmalarına sebep olurken kaygıya kızarma, çarpıntı, terleme ve titreme gibi fiziksel belirtiler eşlik etmektedir.
Sosyal anksiyete bozukluğu tanısı almış bireylerin yaptıkları en ufak hata bile gözlerinde aşırı büyür ve bu hatalarından dolayı rezil olduklarını düşünürler. Sosyal anksiyete bozukluğu ya da sosyal fobi, diğer insanlar tarafından olumsuz değerlendirilme, başkaları tarafından aşağılanma, olumsuz yönde eleştirilme veya incelenme korkusuyla belirgin, kalıcı bir korku ile karakterize olan yaygın bir rahatsızlıktır.
Sosyal anksiyete bozukluğu genel olarak iki farklı başlıkta ele alınabilir, sosyal anksiyete nedir sorusunun cevabı olarak karşımıza 2 tür anksiyete çıkar. Bunlardan biri, başkalarının etrafında olduğu hemen hemen bütün sosyal aktiviteler ya da etkileşimlerde bireyin kaygı ve korku yaşadığı yaygın tip; diğeri ise performans göstereceği belli sosyal durumlarda ortaya çıkan performans tipi sosyal kaygıdır.
Sosyal Anksiyete Belirtileri
Sosyal fobiye sahip kişiler, insanların arasındayken yoğun kaygı duyduklarından dolayı insanların fazla olduğu ortamlardan veya insanlarla bir araya gelmeleri gereken her türlü durumdan kaçınma eğilimi gösterirler. Bu tür durumlara girmek zorunda kaldıklarında ise yoğun bir şekilde sıkıntı yaşarlar ve sosyal fobi belirtileri ortaya çıkar. Sosyal fobi belirtilerini anlamanın yollarından biri sosyal anksiyete testi çözmektir.
Kişinin yoğun kaygı ve kaçınmalarına bağlı ortaya çıkan terleme, titreme, yüz kızarması, mide bulantısı gibi fizyolojik belirtiler var olan korkularını daha çok arttırır. Bu belirtilerin başkaları tarafından fark edileceğini ve olumsuz değerlendireceklerini düşünür, başkalarının gözünde "sakar", "aptal" veya utanç verici bir şekilde görünme korkusu yaşarlar.
Başkalarının önünde yemek yerken, yazı yazarken, konuşurken veya bir müzik aleti çalarken yapamayacağına ilişkin yoğun kaygılarıyla, bu tarz durumlardan kaçınarak, girmek zorunda kalırsa da kaygısını azaltacak ve düşündüğü olası risklerin olmasını engelleyecek güvenlik davranışları göstererek başa çıkmaya çalışır. Bu tür davranışlar, uzun vadede sorunu çözmek yerine sorunun bir parçası haline dönüşür.
Sosyal Anksiyete Nasıl Yenilir?
Sosyal anksiyete bozukluğu erken tedavi edilmediği durumda bireyin yaşam kalitesine büyük ölçüde zarar verir ve kişide işlevsel kayıplar görüldüğü yapılan araştırmalarla desteklenmektedir.
İlaç tedavisinin ve psikoterapi yöntemlerinin sosyal anksiyete bozukluğunun tedavisinde etkili olduğu ve her iki tedavi türünde de hastalığın farklı yönleri üzerinde etki gösterdikleri için birlikte kullanıldığı zaman daha iyi sonuç alındığına inanılmaktadır.
Sosyal fobi tedavisinde etkili olduğunu kanıtlamış ilk psikoterapi yöntemi "alıştırma" yöntemidir ve üzerine gitme ilkesine dayalı bir yöntemdir.
Terapist öncelikle danışanın kaçınma davranışı gösterdiği durumları belirler. Danışanın kaçınma davranışı gösterdiği durumları kolaydan zora doğru sıralayıp danışanı bu durumları yapabilmesi için teşvik eder. Danışan, anksiyete yaratan ortamda kaygıları azalıncaya kadar (ortalama 60-90 dakika) bekletilir.
Buradaki amaç anksiyeteyi tamamen yok etmek değil, anksiyeteyi danışan için kabul edilir bir seviyeye getirebilmek ve kişiye anksiyeteyle baş etme becerilerini kazandırmaktır. Başka bir ifadeyle amaç, kişinin sosyal anlarda becerilerini arttırmak ve korku dolu beklentilerinin gerçekleşmeyeceğini ona göstererek öz güven duygusunu yeniden kazandırmaktır.
Sosyal Anksiyete Tedavisi
Sosyal Anksiyete Bozukluğunda zamanla tedavide ciddi bir ilerleme kaydedilmiştir. Bilişsel davranışçı terapinin (BDT) ilaç tedavisine ek olarak tedavi için etkili bir yöntem olduğu düşünülüp bu konuya önem verilmiştir.
Bilişsel Davranışçı terapi ile kişilerin fobik belirtileri sergileme oranında önemli miktarda düşüş olduğu görülmüştür. Seanslardan sonra insanların sosyal yaşamda yer alma düzeyi artışlar görülmüştür.
Maruz kalmaya dayalı bilişsel davranışçı terapi sürecinde birey en çok korktuğu durumlarla yavaş yavaş yüzleştirilir. Bu süreç, bireyin başa çıkma becerilerini geliştirebilir ve kaygı uyandıran durumlarla başa çıkabileceğine dair öz güven geliştirmesine yardımcı olabilir.
Birey sosyal becerilerini geliştirmek ve iletişim ve etkileşim aşamalarında kendine güven kazanmak için beceri eğitimine veya rol yapma oyunlarına katılabilir. Bireyin sosyal durumlara maruz kalma pratiği yapması, endişeleri ile başa çıkması için özellikle faydalı olabilir.
Sosyal fobinin tedavisinde kullanılabilecek çeşitli ilaç türleri mevcut olmasına rağmen, seçici serotonin geri alım inhibitörleri genellikle sosyal kaygının kalıcı semptomları için denenen ilk ilaç türüdür. Doktor, yan etki görülmesi riskini en aza indirmek için bireye düşük dozda ilaç vermeye başlayabilir ve reçeteyi yavaş yavaş tam doza çıkarabilir.
Bu tedavi türünde belirtilerin belirgin şekilde iyileşmesi birkaç haftadan birkaç aya kadar sürebilir.
Sosyal Fobi Yenme Egzersizleri
1. Nefes Alış-Verişine Odaklanmak
Sosyal fobi için kullanabileceğiniz en etkili yöntemlerden biridir. Panik ve korku içindeyken nefes düzeniniz bozulur ve daha hızlı nefes almaya başlarsınız. Bu da vücuda bir tehlike olduğu mesajını verir. Sadece nefesinize odaklanıp nefesinizi düzenlerseniz vücudunuza "Korkacak hiçbir şey yok." mesajı vermiş olursunuz.
2. Egzersiz Yapmak
Eğer size endişe verecek sosyal bir etkinliğe gidecekseniz öncesinde yapacağınız hafif bir antrenman ya da yürüyüş vücudunuzu rahatlatacaktır ve dolayısıyla daha fazla stres yaşamanızın önüne geçecektir. Tempolu bir yürüyüş veya basit yoga hareketleri yapabileceğiniz egzersizler arasında yer alır.
3. Adım Adım Planlayarak İlerlemek
Kendinizi direkt olarak en çok korktuğunuz sosyal ortamlara sokmayın ve adım adım ilerleyin. Basitten başlayın. Mesela, önce sokakta yürürken insanlarla göz teması kurmaya çalışın. Aynı şekilde, biriyle konuşurken de göz temasından kaçınmayın. Böyle ufak olaylarda kendinizi daha iyi hissetmeye başladıkça kendinize olan güveniniz artar ve zorluk seviyesini daha da arttırabilirsiniz.
4. Hazırlık Yapmak
Bazı zamanlar, gideceğimiz bir buluşmada ya da iş görüşmesinde ne diyeceğimizi bilmediğimiz için korkuya kapılabiliriz. Bunun önüne geçmek için abartmadan hafif provalar yapabilirsiniz.
Örneğin, hangi konularda sohbet edeceğinizi önceden bir not kağıdına yazabilir ve uygun an geldiğinde o konuyu gündeme getirebilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken bir şey, hazırlık konusunda çok abartıya kaçmamaktır. Size sunduğumuz sosyal fobi yenme egzersizleri içerisindeki her madde için bu durum geçerlidir.
5. Kendine Odaklanmak
Bildiğiniz gibi, sosyal fobinin asıl nedeni, başkalarının hakkınızdaki düşüncelerine fazla önem vermektir. Bu aşırı önem, çekingenlik ve utangaçlık gibi durumların ortaya çıkmasına neden olur. Eğer önüne geçmezseniz bu durum zamanla çok daha ileri giderek hayatınızı çekilmez bir hale getirir.
Bunu engellemenin en iyi yolu ise kendinize odaklanmaktır. Konuşma esnasında, karşıdaki kişinin sizin hakkınızda düşündüğü şeylere odaklanmak yerine, kendi vücudunuzu dinleyin. O an ne hissediyorsunuz? Vücudunuz gergin mi, kalp atışlarınız hızlandı mı? Eğer sosyal fobiyi yenme egzersizleri arasında tek bir maddeyi kullanacaksanız o da bu madde olmalı.
Bu yöntemle içinde bulunduğunuz ana odaklanacağınız için keyifli bir sohbet yapma ihtimaliniz artar. Aklınızdaki gereksiz düşüncüler ortadan kaybolur ve hem kendinize hem de o an gerçekleşen muhabbete daha iyi odaklanırsınız.
6. Algıladığınız Duyuları Devreye Sokmak
Bazen hoşlandığınız bir kokuyu koklamak ya da sevdiğiniz bir şarkıyı dinlemek sizi oldukça rahatlatacaktır. Sizde endişe oluşturan etkinlikler öncesi duyu organlarınızla pozitif şeyler deneyimlemek size iyi gelecektir. Ne zaman kendinizi gergin hissetseniz bu tarz şeylere başvurarak daha iyi hissedebilirsiniz.
7. Negatif Düşünceler Yerine Olumlu Düşüncelere Odaklanın
Düşündüğünüz olumsuz şeyler her zaman doğru değildir. Özellikle sosyal anksiyete sorunu yaşayan kişiler, karşıdaki kişinin yaptığı en ufak hareket izler ve negatif bir şekilde yorumlar. Bunun yerine daha objektif düşünmeli ve bu düşünce yapısını benimsemelisiniz.
Diyelim ki sosyal bir ortamda beyniniz otomatik olarak negatif düşüncelere boğuldu. Eve gittiğinizde önce negatif düşünceyi, ardından karşısına neden böyle düşündüğünüzü yazın. Bir alt satıra da daha objektif görünen düşünceyi yazın ve sonra bunları karşılaştırın. Böyle yaparak bir süre sonra, daha objektif düşünme alışkanlığı elde edebilirsiniz.
Sosyal anksiyete/ fobi tedavi edilmezse ne olur?
Sosyal anksiyete düzeyi yükseldikçe kişilerin eleştirilmeye, olumsuz değerlendirilmeye, reddedilmeye daha duyarlı oldukları, kendi haklarını savunmada zorlandıkları, düşük benlik saygısı ve öz güven eksikliği yaşadıkları bildirilmektedir.
Bu durum ilk başlarda büyük problemlere neden olmayacak gibi görünse de ağır sosyal fobi; kişilerde uzun süren düşük benlik saygısı veya öz güven eksikliği, majör depresyon, kendine zarar verme girişimi, sosyal izolasyon, çalışma/iş hayatında ya da okul yaşamında sorunlar gibi ciddi sonuçlar doğurabilir.
Reklamdır.
Sosyal anksiyete bozukluğu diğer adıyla sosyal fobi, sosyal ortamlarda veya performans durumlarında yoğun ve sürekli kaygıyı izleyen kaçınma eğilimidir. Bu korku, kişilerin sosyal ortamlarda aşırı düzeyde kendilerine odaklanmalarına ve kendilerini eleştirme eğiliminde olmalarına sebep olurken kaygıya kızarma, çarpıntı, terleme ve titreme gibi fiziksel belirtiler eşlik etmektedir.
Sosyal anksiyete bozukluğu tanısı almış bireylerin yaptıkları en ufak hata bile gözlerinde aşırı büyür ve bu hatalarından dolayı rezil olduklarını düşünürler. Sosyal anksiyete bozukluğu ya da sosyal fobi, diğer insanlar tarafından olumsuz değerlendirilme, başkaları tarafından aşağılanma, olumsuz yönde eleştirilme veya incelenme korkusuyla belirgin, kalıcı bir korku ile karakterize olan yaygın bir rahatsızlıktır.
Sosyal anksiyete bozukluğu genel olarak iki farklı başlıkta ele alınabilir, sosyal anksiyete nedir sorusunun cevabı olarak karşımıza 2 tür anksiyete çıkar. Bunlardan biri, başkalarının etrafında olduğu hemen hemen bütün sosyal aktiviteler ya da etkileşimlerde bireyin kaygı ve korku yaşadığı yaygın tip; diğeri ise performans göstereceği belli sosyal durumlarda ortaya çıkan performans tipi sosyal kaygıdır.
Sosyal Anksiyete Belirtileri
Sosyal fobiye sahip kişiler, insanların arasındayken yoğun kaygı duyduklarından dolayı insanların fazla olduğu ortamlardan veya insanlarla bir araya gelmeleri gereken her türlü durumdan kaçınma eğilimi gösterirler. Bu tür durumlara girmek zorunda kaldıklarında ise yoğun bir şekilde sıkıntı yaşarlar ve sosyal fobi belirtileri ortaya çıkar. Sosyal fobi belirtilerini anlamanın yollarından biri sosyal anksiyete testi çözmektir.
Kişinin yoğun kaygı ve kaçınmalarına bağlı ortaya çıkan terleme, titreme, yüz kızarması, mide bulantısı gibi fizyolojik belirtiler var olan korkularını daha çok arttırır. Bu belirtilerin başkaları tarafından fark edileceğini ve olumsuz değerlendireceklerini düşünür, başkalarının gözünde "sakar", "aptal" veya utanç verici bir şekilde görünme korkusu yaşarlar.
Başkalarının önünde yemek yerken, yazı yazarken, konuşurken veya bir müzik aleti çalarken yapamayacağına ilişkin yoğun kaygılarıyla, bu tarz durumlardan kaçınarak, girmek zorunda kalırsa da kaygısını azaltacak ve düşündüğü olası risklerin olmasını engelleyecek güvenlik davranışları göstererek başa çıkmaya çalışır. Bu tür davranışlar, uzun vadede sorunu çözmek yerine sorunun bir parçası haline dönüşür.
Sosyal Anksiyete Nasıl Yenilir?
Sosyal anksiyete bozukluğu erken tedavi edilmediği durumda bireyin yaşam kalitesine büyük ölçüde zarar verir ve kişide işlevsel kayıplar görüldüğü yapılan araştırmalarla desteklenmektedir.
İlaç tedavisinin ve psikoterapi yöntemlerinin sosyal anksiyete bozukluğunun tedavisinde etkili olduğu ve her iki tedavi türünde de hastalığın farklı yönleri üzerinde etki gösterdikleri için birlikte kullanıldığı zaman daha iyi sonuç alındığına inanılmaktadır.
Sosyal fobi tedavisinde etkili olduğunu kanıtlamış ilk psikoterapi yöntemi "alıştırma" yöntemidir ve üzerine gitme ilkesine dayalı bir yöntemdir.
Terapist öncelikle danışanın kaçınma davranışı gösterdiği durumları belirler. Danışanın kaçınma davranışı gösterdiği durumları kolaydan zora doğru sıralayıp danışanı bu durumları yapabilmesi için teşvik eder. Danışan, anksiyete yaratan ortamda kaygıları azalıncaya kadar (ortalama 60-90 dakika) bekletilir.
Buradaki amaç anksiyeteyi tamamen yok etmek değil, anksiyeteyi danışan için kabul edilir bir seviyeye getirebilmek ve kişiye anksiyeteyle baş etme becerilerini kazandırmaktır. Başka bir ifadeyle amaç, kişinin sosyal anlarda becerilerini arttırmak ve korku dolu beklentilerinin gerçekleşmeyeceğini ona göstererek öz güven duygusunu yeniden kazandırmaktır.
Sosyal Anksiyete Tedavisi
Sosyal Anksiyete Bozukluğunda zamanla tedavide ciddi bir ilerleme kaydedilmiştir. Bilişsel davranışçı terapinin (BDT) ilaç tedavisine ek olarak tedavi için etkili bir yöntem olduğu düşünülüp bu konuya önem verilmiştir.
Bilişsel Davranışçı terapi ile kişilerin fobik belirtileri sergileme oranında önemli miktarda düşüş olduğu görülmüştür. Seanslardan sonra insanların sosyal yaşamda yer alma düzeyi artışlar görülmüştür.
Maruz kalmaya dayalı bilişsel davranışçı terapi sürecinde birey en çok korktuğu durumlarla yavaş yavaş yüzleştirilir. Bu süreç, bireyin başa çıkma becerilerini geliştirebilir ve kaygı uyandıran durumlarla başa çıkabileceğine dair öz güven geliştirmesine yardımcı olabilir.
Birey sosyal becerilerini geliştirmek ve iletişim ve etkileşim aşamalarında kendine güven kazanmak için beceri eğitimine veya rol yapma oyunlarına katılabilir. Bireyin sosyal durumlara maruz kalma pratiği yapması, endişeleri ile başa çıkması için özellikle faydalı olabilir.
Sosyal fobinin tedavisinde kullanılabilecek çeşitli ilaç türleri mevcut olmasına rağmen, seçici serotonin geri alım inhibitörleri genellikle sosyal kaygının kalıcı semptomları için denenen ilk ilaç türüdür. Doktor, yan etki görülmesi riskini en aza indirmek için bireye düşük dozda ilaç vermeye başlayabilir ve reçeteyi yavaş yavaş tam doza çıkarabilir.
Bu tedavi türünde belirtilerin belirgin şekilde iyileşmesi birkaç haftadan birkaç aya kadar sürebilir.
Sosyal Fobi Yenme Egzersizleri
1. Nefes Alış-Verişine Odaklanmak
Sosyal fobi için kullanabileceğiniz en etkili yöntemlerden biridir. Panik ve korku içindeyken nefes düzeniniz bozulur ve daha hızlı nefes almaya başlarsınız. Bu da vücuda bir tehlike olduğu mesajını verir. Sadece nefesinize odaklanıp nefesinizi düzenlerseniz vücudunuza "Korkacak hiçbir şey yok." mesajı vermiş olursunuz.
2. Egzersiz Yapmak
Eğer size endişe verecek sosyal bir etkinliğe gidecekseniz öncesinde yapacağınız hafif bir antrenman ya da yürüyüş vücudunuzu rahatlatacaktır ve dolayısıyla daha fazla stres yaşamanızın önüne geçecektir. Tempolu bir yürüyüş veya basit yoga hareketleri yapabileceğiniz egzersizler arasında yer alır.
3. Adım Adım Planlayarak İlerlemek
Kendinizi direkt olarak en çok korktuğunuz sosyal ortamlara sokmayın ve adım adım ilerleyin. Basitten başlayın. Mesela, önce sokakta yürürken insanlarla göz teması kurmaya çalışın. Aynı şekilde, biriyle konuşurken de göz temasından kaçınmayın. Böyle ufak olaylarda kendinizi daha iyi hissetmeye başladıkça kendinize olan güveniniz artar ve zorluk seviyesini daha da arttırabilirsiniz.
4. Hazırlık Yapmak
Bazı zamanlar, gideceğimiz bir buluşmada ya da iş görüşmesinde ne diyeceğimizi bilmediğimiz için korkuya kapılabiliriz. Bunun önüne geçmek için abartmadan hafif provalar yapabilirsiniz.
Örneğin, hangi konularda sohbet edeceğinizi önceden bir not kağıdına yazabilir ve uygun an geldiğinde o konuyu gündeme getirebilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken bir şey, hazırlık konusunda çok abartıya kaçmamaktır. Size sunduğumuz sosyal fobi yenme egzersizleri içerisindeki her madde için bu durum geçerlidir.
5. Kendine Odaklanmak
Bildiğiniz gibi, sosyal fobinin asıl nedeni, başkalarının hakkınızdaki düşüncelerine fazla önem vermektir. Bu aşırı önem, çekingenlik ve utangaçlık gibi durumların ortaya çıkmasına neden olur. Eğer önüne geçmezseniz bu durum zamanla çok daha ileri giderek hayatınızı çekilmez bir hale getirir.
Bunu engellemenin en iyi yolu ise kendinize odaklanmaktır. Konuşma esnasında, karşıdaki kişinin sizin hakkınızda düşündüğü şeylere odaklanmak yerine, kendi vücudunuzu dinleyin. O an ne hissediyorsunuz? Vücudunuz gergin mi, kalp atışlarınız hızlandı mı? Eğer sosyal fobiyi yenme egzersizleri arasında tek bir maddeyi kullanacaksanız o da bu madde olmalı.
Bu yöntemle içinde bulunduğunuz ana odaklanacağınız için keyifli bir sohbet yapma ihtimaliniz artar. Aklınızdaki gereksiz düşüncüler ortadan kaybolur ve hem kendinize hem de o an gerçekleşen muhabbete daha iyi odaklanırsınız.
6. Algıladığınız Duyuları Devreye Sokmak
Bazen hoşlandığınız bir kokuyu koklamak ya da sevdiğiniz bir şarkıyı dinlemek sizi oldukça rahatlatacaktır. Sizde endişe oluşturan etkinlikler öncesi duyu organlarınızla pozitif şeyler deneyimlemek size iyi gelecektir. Ne zaman kendinizi gergin hissetseniz bu tarz şeylere başvurarak daha iyi hissedebilirsiniz.
7. Negatif Düşünceler Yerine Olumlu Düşüncelere Odaklanın
Düşündüğünüz olumsuz şeyler her zaman doğru değildir. Özellikle sosyal anksiyete sorunu yaşayan kişiler, karşıdaki kişinin yaptığı en ufak hareket izler ve negatif bir şekilde yorumlar. Bunun yerine daha objektif düşünmeli ve bu düşünce yapısını benimsemelisiniz.
Diyelim ki sosyal bir ortamda beyniniz otomatik olarak negatif düşüncelere boğuldu. Eve gittiğinizde önce negatif düşünceyi, ardından karşısına neden böyle düşündüğünüzü yazın. Bir alt satıra da daha objektif görünen düşünceyi yazın ve sonra bunları karşılaştırın. Böyle yaparak bir süre sonra, daha objektif düşünme alışkanlığı elde edebilirsiniz.
Sosyal anksiyete/ fobi tedavi edilmezse ne olur?
Sosyal anksiyete düzeyi yükseldikçe kişilerin eleştirilmeye, olumsuz değerlendirilmeye, reddedilmeye daha duyarlı oldukları, kendi haklarını savunmada zorlandıkları, düşük benlik saygısı ve öz güven eksikliği yaşadıkları bildirilmektedir.
Bu durum ilk başlarda büyük problemlere neden olmayacak gibi görünse de ağır sosyal fobi; kişilerde uzun süren düşük benlik saygısı veya öz güven eksikliği, majör depresyon, kendine zarar verme girişimi, sosyal izolasyon, çalışma/iş hayatında ya da okul yaşamında sorunlar gibi ciddi sonuçlar doğurabilir.
Reklamdır.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
