Kamu yatırımları durdu
08.02.2009 00:00:00
Türkiye'de kaynaklarının büyük bölümünü borç ödeme ve cari giderlere ayıran kamunun elinde yaklaşık yarım asırdır tamamlanamayan projeler bulunuyor.
2009 Yılı Yatırım Programı'da, yerel yönetimlerin yürüttükleri hariç olmak üzere 2 bin 332 yatırım projesine yer verildi. Kamu yatırım stokunda 1990'lı yıllarda 8 bine yaklaşan, ancak 'yapılabilirliği ve önceliğini yitiren'lerin ayıklanarak yıllar itibariyle azaltılan ve 2006'da 2 bin 525'e kadar düşürülen proje sayısı, seçim yılı 2007'de yeniden artırılarak 2 bin 710'a, 2008'de de 2 bin 759'a çıkarıldı.
İhtiyaç çok, para yokTamamlanarak ekonomiye kazandırılabilmesi için 134,9 milyara gereksinim bulunan, ancak 2009'da sadece 17.1 milyar TL ödenek ayrılan projelerin mevcut ödenekle ortalama tamamlanma süresi 5.3 yıl olarak belirlendi. Diğer bir deyişle kamu, hiç yeni yatırım projesine başlamaz ve her yıl bu miktarda kaynak ayırırsa mevcut projeleri ancak 5 yılda bitirebilecek.
Yarım asırlık yatırımlarKamu yatırım stokunun ortalama tamamlanma süresi 5.3 yıl olurken, neredeyse yarım asırdır süren projeler de olduğu dikkati çekti. 2009 yatırım programında yer alanlar içinde en eski yatırımın Aşağı Gediz sulama projesi olduğu belirlendi. İzmir-Manisa'da 1963 yılında başlatılan ve toplam proje tutarı 2009 fiyatlarıyla 917.2 milyon TL olan Aşağı Gediz bölgesi sulama ve taşkın önleme projesine 2008 sonuna kadar olan dönemde 909.2 milyon TL harcandı. 2009 yılında söz konusu proje için sadece 835 bin TL ödenek ayrıldı. 46 yıldır süren bu yatırımın 2012 yılında bitirilmesi öngörülüyor. Yarım asra yaklaşan yatırımlardan TCK'nın 1964 yılında başlanan çeşitli il yolları yapımı projesinin 2012, aynı yıl başlayan DSİ'nin Erzincan 2. Merhale Sulama ve Meriç Taşkın projesinin 2010, TCK'nın Konya Karaman arasındaki Bozkır-Hadim-Adiller yol yapım projesinin 2012 yılındı bitirilmesi umuluyor. DSİ'nin 1966 yılında başlanan Aşağı Büyük Menderes ile Çivril-Işıklı-Baklan sulama-taşkın önleme projesinde ise hedef 2011 yılı. Geçmişte de benzer 'tarih' hedefleri konulduğunu belirten uzmanlar, belirlenen tarihlere uyulmadığının altını çizdiler. Yatırım stokunda ayrıca 1970'li ve 1980'li yıllarda başlanıp hala bitirilemeyen çok sayıda proje bulunuyor.
İsraf dönemleriKamu yatırımlarında özellikle 1980 öncesi dönemde uygulanan popülist politikalar, korkunç bir israf tablosu ortaya koymuştu. Devlet, özellikle 1970'li yıllardan bu yana plansız biçimde ve daha çok siyasi kaygılarla yatırım programlarına alınarak yüksek tutarlarda para harcanan, ancak yıllar itibariyle yeterli ödenek ayrılamadığı için daha bitirilemeden eskiyip gerekliliğini yitirdi. Bazı projelere sağlanan dış finansmanın geri ödeme süresi, çoğu kez zamanında yaşama geçirilememesi nedeniyle projenin katma değerinden finanse edilemedi. Proje kredilerinin geri ödemeleri de yeniden borçlanılarak yapıldı.
2009 Yılı Yatırım Programı'da, yerel yönetimlerin yürüttükleri hariç olmak üzere 2 bin 332 yatırım projesine yer verildi. Kamu yatırım stokunda 1990'lı yıllarda 8 bine yaklaşan, ancak 'yapılabilirliği ve önceliğini yitiren'lerin ayıklanarak yıllar itibariyle azaltılan ve 2006'da 2 bin 525'e kadar düşürülen proje sayısı, seçim yılı 2007'de yeniden artırılarak 2 bin 710'a, 2008'de de 2 bin 759'a çıkarıldı.
İhtiyaç çok, para yokTamamlanarak ekonomiye kazandırılabilmesi için 134,9 milyara gereksinim bulunan, ancak 2009'da sadece 17.1 milyar TL ödenek ayrılan projelerin mevcut ödenekle ortalama tamamlanma süresi 5.3 yıl olarak belirlendi. Diğer bir deyişle kamu, hiç yeni yatırım projesine başlamaz ve her yıl bu miktarda kaynak ayırırsa mevcut projeleri ancak 5 yılda bitirebilecek.
Yarım asırlık yatırımlarKamu yatırım stokunun ortalama tamamlanma süresi 5.3 yıl olurken, neredeyse yarım asırdır süren projeler de olduğu dikkati çekti. 2009 yatırım programında yer alanlar içinde en eski yatırımın Aşağı Gediz sulama projesi olduğu belirlendi. İzmir-Manisa'da 1963 yılında başlatılan ve toplam proje tutarı 2009 fiyatlarıyla 917.2 milyon TL olan Aşağı Gediz bölgesi sulama ve taşkın önleme projesine 2008 sonuna kadar olan dönemde 909.2 milyon TL harcandı. 2009 yılında söz konusu proje için sadece 835 bin TL ödenek ayrıldı. 46 yıldır süren bu yatırımın 2012 yılında bitirilmesi öngörülüyor. Yarım asra yaklaşan yatırımlardan TCK'nın 1964 yılında başlanan çeşitli il yolları yapımı projesinin 2012, aynı yıl başlayan DSİ'nin Erzincan 2. Merhale Sulama ve Meriç Taşkın projesinin 2010, TCK'nın Konya Karaman arasındaki Bozkır-Hadim-Adiller yol yapım projesinin 2012 yılındı bitirilmesi umuluyor. DSİ'nin 1966 yılında başlanan Aşağı Büyük Menderes ile Çivril-Işıklı-Baklan sulama-taşkın önleme projesinde ise hedef 2011 yılı. Geçmişte de benzer 'tarih' hedefleri konulduğunu belirten uzmanlar, belirlenen tarihlere uyulmadığının altını çizdiler. Yatırım stokunda ayrıca 1970'li ve 1980'li yıllarda başlanıp hala bitirilemeyen çok sayıda proje bulunuyor.
İsraf dönemleriKamu yatırımlarında özellikle 1980 öncesi dönemde uygulanan popülist politikalar, korkunç bir israf tablosu ortaya koymuştu. Devlet, özellikle 1970'li yıllardan bu yana plansız biçimde ve daha çok siyasi kaygılarla yatırım programlarına alınarak yüksek tutarlarda para harcanan, ancak yıllar itibariyle yeterli ödenek ayrılamadığı için daha bitirilemeden eskiyip gerekliliğini yitirdi. Bazı projelere sağlanan dış finansmanın geri ödeme süresi, çoğu kez zamanında yaşama geçirilememesi nedeniyle projenin katma değerinden finanse edilemedi. Proje kredilerinin geri ödemeleri de yeniden borçlanılarak yapıldı.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
