İmam Cafer: Anaya babaya iyilik

Muhammed b. Mervan, rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'ın şöyle dediğini duydum:

"Bir adam Nebi (sallallahu aleyhi ve alihi)'nin yanına geldi ve "Ya Resulullah! Bana tavsiyede bulun" dedi.

Resulullah ona dedi ki: "Ateşe atılıp yakılsan da, işkencelere uğratılsan da, Allah'a hiçbir şeyi ortak koşma. Ancak kalbinin iman ile huzur bulması başka. Anne ve babana itaat et, sağ da olsalar, ölü de olsalar onlara iyilik et. Malından ve ailenden ayrılmanı emretseler, dediklerini yap. Çünkü böyle davranman imanın gereğidir." 

Seyf rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) şöyle buyurdu:

"Kıyamet günü iplik yumağına benzeyen bir şey getirilir. Mü'minin sırtına konan bu yumak onu cennete doğru iter. Bu "birr/ iyilik"dir, denilir." 

Mansur b. Hazım rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'a dedim ki: "Hangi amel daha üstündür?"

Buyurdu ki: "Vaktinde kılınan namaz, ana babaya iyilik ve Allah Azze ve Celle yolunda cihad." 

Abdullah b. Muskan, kendisine anlatan birinden şöyle rivayet eder:

Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) ben de yanında olduğum bir sırada, Abdulvahid el-Ensarî ile "Ana ve babaya iyilik etmeniz..."   ayetinde işaret edilen ana ve babaya iyilik etme meselesi hakkında konuşuyordu. Biz Ben-i İsrail hakkındaki ayetten bahsettiğini sandık.

"Rabbin, sadece kendisine kulluk etmenizi, ana babanıza da iyi davranmanızı kesin bir şekilde emretti." 

Sonra bir fırsatını bulunca, bu ayeti sordum.

Buyurdu ki: "Bizim, üzerinde konuştuğumuz ayet, Lokman Suresi'nde yer alan ayettir: "Biz insana ana babasına iyi davranmasını tavsiye ettik. Eğer onlar seni, hakkında bilgin olmayan bir şeyi bana ortak koşman için zorlarlarsa, onlara itaat etme." 

el-Ensarî dedi ki: "Eğer sana, hakkında bilgi sahibi olmadığın bir şeyi bana ortak koşman noktasında seninle mücadele ederlerse."   onları ziyaret etmenin, onların haklarına riayet etmenin emredilmesinden her bakımdan daha önemlidir.

İmam şöyle dedi: "Tam tersine, onları ziyaret etmesi emrediliyor. Çocuğun, hakkında bilgi sahibi olmadığı bir şeyi Allah'a ortak koşmasını emretmelerine itaat etmemesi, onlara yönelik saygısından, onların çocuk üzerindeki haklarından bir eksilmeye yol açmaz." 

Muhammed b. Mervan rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:



"Sizden birinizi, yaşayan ve ölmüş bulunan anne ve babasına iyilik etmekten alıkoyan nedir? Onların niyetine namaz kılın, onlar adına sadaka verin, onlar adına hacca gidin, onlar adına oruç tutun. Bu yaptığı ameller onlara yazılır; ama kendisine de aynı sevap verilir. Allah Azze ve Celle, iyiliğinden ve akrabalık bağlarını sürdürmesinden dolayı ona çok hayırlar bahşeder." 

Zekeriya b. İbrahim rivayet eder:

Ben bir Hristiyan'dım, sonra Müslüman oldum. Hacca gittim. Orada Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'ın evine gittim. Dedim ki: "Ben Hıristiyandım, şimdi Müslüman oldum."

Bana dedi ki: "İslam'da ne gördün de Müslüman oldun?"

Dedim ki: "Şu ayeti gördüm: "Sen kitap nedir, iman nedir bilmezdin. Fakat biz onu kullarımızdan dilediğimiz kendisiyle doğru yola eriştirdiğimiz bir nur kıldık." -Adam demek istiyor ki, Allah beni hidayete erdirdi.-

Dedi ki: "And olsun, Allah seni doğru yola iletmiş."

Sonra üç kere, "Allah'ım! Ona hidayet ver" dedi ve "Yavrucuğum, istediğini sor" diye ekledi.

Dedim ki: "Annem, babam ve ailem Hristiyan'dırlar. Annemin gözleri görmüyor. Onlarla beraber olayım mı, onların yedikleri kaptan yemek yiyeyim mi?"

Buyurdu ki: "Domuz etini yiyorlar mı?"

"Hayır, domuza ellerini dahi sürmüyorlar."

Buyurdu ki: "Onlarla beraber yemende bir sakınca yok. Annene bak ve ona iyi davran. Öldüğü zaman onu başkalarına bırakma. Kendin onun cenaze ve defin işleriyle ilgilen. İnşaallah Mina'da yanıma gelinceye kadar kimseye benimle görüştüğünü söyleme."

Adam der ki: "Mina'da yanına gittim. Baktım, insanlar etrafını sarmışlar. Çocuklara ders veriyor gibiydi. Bir o soruyordu, bir bu soruyordu. Kûfe'ye geldiğimde, anneme son derece nazik davranmaya başladım, yemeğini yediriyor, elbiselerini ve başını temizli-yordum. Ona hizmet ediyordum."

Bana dedi ki: "Yavrucuğum! Sen benim dinimdeyken bunları yapmazdın, bizden ayrılıp haniflik (İslam) dinine girdiğinden beri sendeki bu değişiklik nedir?"

Dedim ki: "Peygamberimiz (sallallahu aleyhi ve alihi)'nin soyundan gelen bir adam, böyle davranmamı istedi."

Dedi ki: "Bu adam peygamber midir?"

"Hayır, ama Peygamberin oğludur."

Dedi ki: "Yavrucuğum! O peygamberdir. Bu söylediklerini peygamberler tavsiye ederler."

Dedim ki: "Anneciğim! Bizim Peygamberimizden sonra peygamber gelmeyecektir. O, Peygamberin oğludur."

Dedi ki: "Oğlum! Senin dinin en iyisidir. Bu dini bana anlat."

Bunun üzerine İslam'ı anlattım. Annem Müslüman oldu. Ona İslam'ı öğrettim. Öğle, ikindi akşam ve yatsı namazını kıldı. Sonra gece bir şeyler oldu, bana dedi ki: "Oğlum! Bana öğrettiklerini bir kez daha anlat."

Ona yeniden anlattım. Bütün anlattıklarımı ikrar etti ve öldü. Sabah olunca, onu Müslümanlar yıkadı ve ben de cenaze namazını kıldım, sonra kendi ellerimle kabrine koydum." 

Ammar b. Hayyan rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'a oğlum İsmail'in bana çok iyi davrandığını, ihsanda bulunduğunu haber verdim.

Buyurdu ki: "Onu seviyordum, şimdi ona yönelik sevgim daha da arttı. Bir gün Resulullah (sallallahu aleyhi ve alihi)'nin yanına süt kız kardeşi geldi. Peygamberimiz ona bakınca yüzünü sevinç kapladı. Yorganını yayarak onu üzerine oturttu.

Sonra onunla sohbet etmeye ve yüzüne bakıp gülmeye başladı. Sonra süt kız kardeşi kalkıp gitti. Ardından süt kardeşi geldi. Diğerine gösterdiği ilgiyi buna göstermedi. Resulûllah'a bunun sebebi soruldu.

"Ya Resulullah! Kız kardeşine yakın ilgi gösterdin ama bu erkek olduğu halde aynı ilgiyi göstermedin, bunun sebebi nedir?"

Buyurdu ki: "Kız kardeşi, ondan daha çok anne ve babasına iyi davranıyor, ondan daha çok onlara ihsanda bulunuyor." 

İbrahim b. Şuayb rivayet eder: "Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'a dedim ki: "Babam iyice yaşlandı ve artık zayıf düştü. Bir ihtiyacı olduğu zaman, biz onu (sırtımızda) taşıyoruz."

"Eğer bunu yapabiliyorsan yap. Ellerinle lokmasını ağzına koy, çünkü o yarın senin için bir kalkan olacaktır." 

Câbir rivayet ediyor: "Bir adamın Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'a şöyle dediğini duydum: "Yaşlı anne ve babam var. Bunlar benim mezhebime muhaliftirler."

Ebu Abdullah (a.s.) buyurdu ki: "Müslümanlardan biz (Ehl-i Beyt)'i veli edinip sevenlere iyilik ettiğin gibi onlara da iyilik et, ihsanda bulun." 

es-Sekunî rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"İnsanın babasının adını künye (soyadı) olarak kullanması sünnetin gereği olduğu gibi, iyiliğin de bir göstergesidir." 

Mualla b. Hüseyin rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Bir adam Nebi (sallallahu aleyhi ve alihi)'nin yanına geldi ve anne babaya iyi davranma hakkında bir soru sordu.

Buyurdu ki: "Annene iyi davran. Annene iyi davran. Annene iyi davran. Babana iyi davran. Babana iyi davran. Babana iyi davran."

Nebi (sallallahu aleyhi ve alihi) babadan önce anneyi zikretti." 

Ebu Hatice (râvi) der ki: "Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'a sordum: Bu olay ne zaman meydana gelmiş?"

Buyurdu ki: "Cahiliye döneminde, Araplar kızlarının başka bir topluluğun eline esir düşüp onlardan çocuk dünyaya getirmesinden korktukları için kız çocuklarını öldürürlerdi."  (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Cafer eserinden)