İhracatta Şubat çöküşü

RECEP BAHAR - HABER-ANALİZÜlkelerin gücü ve karşı karşıya bulunduğu riskler analiz edildiğinde ihracat rakamları öncelikli olarak değerlendirmeye tabi tutulur. Bugün dünya genelinde ekonomisi sağlam ülkeler, çoğunlukla dış ticaret fazlası veren yani ihracatı ithalatından fazla olan ülkeler akla gelir. Bu bağlamda Almanya, Hollanda, İsveç, Rusya, Çin örnekleri verilebilir. 'Kırılgan ülkeler' denildiğinde de ise dış ticaret açığı ya da cari açığı yüksek olan ülkeler karşımıza çıkar. Yüksek dış ticaret ve cari (döviz) açıkları nedeniyle Türkiye sıklıkla dünyanın en kırılgan ekonomiye sahip ülkeleri arasında zikrediliyor. Kırılganlığı azaltmak için ihracatı artırmak ve ithalatı dizginlemek gerekiyor. Ancak Türkiye 2015 yılına ihracat performansı olarak iyi başlamadı. Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin (TİM) verilerine göre Ocak ayında yüzde 9.8 düşen ihracat Şubat'ta yüzde 13 geriledi. TİM Başkanı Büyükekşi'ye göre gerilemede hava koşulları ile Euro'nun dolar karşısında değer kaybetmesi etkili oldu. Bu açıdan Mart ayı ihracatı en azından hava koşulları açısından önem arzediyor. Ancak finansal analistler, Euro'nun dolar karşısında değer kaybının daha da artacağında birleşiyor. Bu durum 2015 yılı ihracatının 2014 yılının gerisinde kalabileceği görüşünü kuvvetlendiriyor. Tüm pazarlarda sorun varÖte yandan TİM Şubat ayı verileri irdelendiğinde 26 ihracat kaleminin 24'ünde birden düşüş yaşanması dikkat çekiyor. Kimyadan hazırgiyime, otomotivden çeliğe, makineden mücevhere tüm sanayi kollarında ihracat ciddi şekilde düştü. Düşüş oranı çelikte yüzde 20.6'ya, deri ve deri mamullerinde yüzde 19.6'ya, mücevherde 19.4'e, kimyevi ürünlerde yüzde 18.6'ya ulaştı. Sanayide en az ihracat düşüşü yüzde 6.9 ile otomotivde gerçekleşti. Dahası Avrupa Birliği, Ortadoğu, Afrika gibi ana ihracat pazarlarının tamamında gerileme var. Örneğin geçen yılın yıldızı Afrika'ya ihracat yüzde 18.3 düştü. Ortadoğu'ya ihracat da yüzde 7.5 azaldı. Fındık ve tütün farkıŞubat ayında sadece iki üründe ihracat yaşandı: İhraç tutarı 182 milyon dolardan 233.6 milyon dolara çıkan fındık ile 69.9 milyon dolardan 87.7 milyon dolara yükselen tütün ve mamulleri sektörü. Her iki ürün toplam ihracatın sadece yüzde 3'ünü teşkil ediyor. İhracat neden düşüyor?İhracatın düşmesinde iç ve dış faktörler etkili oluyor. İç faktörler açısından ele alındığında hükümetin uyguladığı politikalar nedeniyle üretim cazibesini yitirdi. Yüksek enerji ve girdi giderleri, finansman sıkıntısı, iç pazarda yaşanan daralma, ithalat kapılarının ardına kadar açılması, Avrupa Birliği ile devam eden Gümrük Birliği sürecinin Türkiye'yi olumsuz etkilemesi başlıca iç olumsuz etkileri oluşturuyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın otoriterleşme eğiliminin yurtdışı pazarlarda oluşturduğu algının da ihracatı kısmen etkilediği düşünülüyor. Dış faktörlere gelince, Euro'nun dolar karşısında değer kaybetmesi Avrupalı rakip firmaların özellikle Afrika pazarında Türk şirketlerinin pazar payını almasına yol açıyor. Türk şirketleri Afrika'da dolar üzerinden fiyat veriyor. Örneğin bu süreçte Cezayir'de cam piyasası önemli ölçüde Avrupa şirketlerinin eline geçti. Yine Ortadoğu'da yaşana gelişmeler de Türkiye'nin ihracatını sıkıntıya sokuyor. Türkiye'nin Mısır ve Libya ile ticareti bu süreçte ağır darbe yedi. İlaveten Mısır ile yaşanan sorunlar, Suriye'deki iç çatışmalar; diğer Ortadoğu ülkelerine mal sevkiyatını olumsuz etkiliyor. Irak'taki ekonomik kriz, Irak pazarında birçok alanda rekabet üstünlüğünün İran'a kaptırılması ihracata olumsuz yansıdı. Yine Ukrayna krizinin devam etmesi ve Avrupa'da durgunluğun yaşanması, Türkiye'nin Uzakdoğu ve Latin Amerika pazarlarına açılamaması da ihracatı dizginleyen faktörler arasında yer alıyor.