Hz. Hasan’ın savaş emri vermesi

Hiçbir şekilde seçilmiş halife olan Hz. Hasan'a biat etmeye yanaşmayan Muaviye, Irak'a saldırmak için hazırlıklar yapmaya girişti.

"Muaviye, bütün aşiretlerin ve orduların toplanması için genel seferberlik ilan etti. Emri altındaki bütün bölgelere "bu mektubu alır almaz, bütün imkanlarınızla beraber bana doğru harekete geçin" şeklinde mektuplar yazdı." 

Muaviye Hz. Hasan'ın bütün ikazlarına rağmen egemenlik alanını genişletme hevesine düşmüş, Irak'a doğru Cisri Menbic'e kadar ilerlemişti.

Çünkü Muaviye için Hz. Ali'nin şehadeti yararlanılabilecek güzel bir fırsattı. Bu sebeple Hz. Hasan'a biat etmek şöyle dursun, ona karşı güç toplamaya başladı.

Bu olay Yâkubî'nin beyanıyla Hz. Ali'nin şehadetinden 18 gün sonra gerçekleşmiştir. 

Öte yandan, Muaviye valilere yazdığı mektuplarda Kûfelilerin kendileri ve etrafları için can güvenliği istediklerini söylemekteydi. "Hidayet Önderleri" adlı eserde beyan edildiğine göre, "Eğer bu ifadeler doğru ise bu Kûfelilerin İmam Hasan'a yaptıkları ilk kalleşliktir." 

Muaviye, bütün valilerine gönderdiği resmi yazının bir bölü-münde şöyle demektedir:

" ... İmdi! Düşmanınıza ve halifenizin katillerine yönelik yeterli karşılığını ve yardımını size bahşeden, onları yok eden Allah'a hamd olsun. Yüce Allah kendi lütfuyla Ali b. Ebi Tâlib'e kullarından birini gönderdi.

O kul ona suikast düzenleyip onu öldürdü. Bu olay sonunda taraftarlarını bölünmüş ve çatışmalı bir durumda bıraktı. Bize onların önderlerinin ve ileri gelenlerinin kendileri ve aşiretleri için can güvenliği isteyen mektupları geldi. Bu mektubum size geldiğinde gayretlerinizle, asakirlerinizle ve güzel hazırlıklarınızla bana yönelin. Hamd olsun ki öcünüzü aldınız. Emelinize ulaştınız. Allah saldırganları ve hakkı çiğneyenleri helak etti." 

Muaviye'nin bu mektubunu alan valiler halkı, İmam Hasan'a karşı savaşa girişmeye teşvik ettiler. Kısa bir süre sonra büyük bir askerî güç Muaviye'ye katıldı.

Muaviye bunları Irak'a doğru hareket ettirdi. Ve ordunun komutasını kendi üzerine aldı. Şam'da vekil olarak Dahhak b. Kays el-Fehri'yi bıraktı.

Kendisiyle birlikte sefere çıkan ordunun sayısı altmış bin kişi idi. Muaviye bu ordunun başında çölü geçti. Ve Menbiç köprüsüne varınca orada mola verdi. Ve işini sağlamlaştırmaya koyuldu..." 

Hz. Hasan bu noktada, savaştan başka bir yol kalmadığını anlamıştı ve savaş emri verdi, savaş isteyen Muaviye'ye karşılık vererek cihat ilan etti.

Hucr b. Adiyy'i valilerine ve halka göndererek sefere hazırlanmalarını emretti. Yüksek sesli biri halkı cemaatle namaz kılmaya çağırdı. İmam Hasan duyuruyu yapan kişiye, "İnsanların toplanmasından hoşnut olduğun zaman bana haber ver" dedi. Az sonra Said b. Kays el-Hemdanî, imamın yanına gelerek "cemaatin karşısına çık" dedi.

İmam da evinden ayrılarak minbere çıktı. Allah'a hamd ü senâdan sonra şöyle dedi: "İmdi! Yüce Allah cihadı kullarına farz kıldı. Ve onu "istenmeyen bir iş" olarak adlandırdı. Sonra cihada çıkan mü'minlere "sabredin hiç şüphesiz Allah sabredenlerle beraberdir" dedi. 

Ey insanlar! Hoşunuza gitmeyen durumlara karşı sabretmedikçe isteklerinizi elde edemezsiniz. Aldığım habere göre Muaviye üzerine yürümeye karar verdiğimiz yolunda bir haber almış ve bunun için harekete geçmiştir. Allah'ın rahmeti üzerinize olsun. Nuhayle'de karargâhınıza çıkın."

Kaynaklarda beyan edildiği üzere, imamın bu çağrısına cemaat suskunlukla cevap verdi ve kimseden bir ses çıkmadı. 

Tarihçiler bu olayı şöyle yazmıştır: "Bunun üzerine herkes sustu. Hiç kimseden çıt çıkmadı ve hiç kimse Hz. Hasan'a cevap vermedi." 

Kûfe halkı bu şekilde Peygamber torununa karşı ikiyüzlü bir tavır takınmış oluyordu. Hz. Hasan'ın ve Ehl-i Beyt'in yarenlerinden Adiyy b. Hatem ayağa kalkarak şöyle dedi:

"Ben, Hatem'in oğluyum. Subhanallah, hayret doğrusu! Ne çirkin bir durum bu! İmamınıza, Peygamberinizin kızının oğlunun çağrısına cevap vermiyor musunuz?

Dilleri rahat zamanlarda pabuç gibi (keskin kılıç gibi) fakat iş ciddiye binince tilkiler gibi oradan oraya kaçan (hile yapıp yan çizen) mısır hatipleri nerede?

Allah'ın gazabından korkmuyor musunuz? Bu davranışınızın ayıbını ve utancını hiç düşünmüyor musunuz?"

Ardından İmam Hasan'a dönerek şöyle dedi: "Allah seni doğru istikametlere yöneltsin. Beni istenmeyen durumlardan uzak tutsun. Seni girişi ve çıkışı övülen sonuçlara muvaffak kılsın.

Konuşmanı duyduk. Emrine kilitlendik. Seni işittik. Ve söylediklerinle görüşlerinde sana itaat ettik. Şimdi bu yüzüm karargâhıma dönüktür. Oraya gidiyorum. Kim bana katılmak isterse peşimden gelsin..."

Adiyy bu sözleri söyledikten sonra yerinden kalkıp hareket etti. Ve mescidden çıktı. Binek hayvanı kapıda idi. Sırtına atladı. Ve Nuhayle'ye doğru ilerledi. Kölesine, kendisine lazım olacak şeyleri arkasından getirmesini söyledi. Adiyy b. Hatem halkın içinden çıkan ilk asker olmuştu." 

Bu arada Kays b. Sa'd b. Ubade el-Ensarî, Ma'kıl b. Kays er- Riyahî ve Ziyad b. Sa'saa et-Teymî ayağa kalkarak halkı kınadılar, azarladılar, ardından savaşa teşvik ettiler. Ve İmam Hasan'a tıpkı Adiyy b. Hatem gibi olumlu cevap ve kabul etme içerikli sözler söylediler.

İmam da onlara şu karşılığı verdi: "Allah'ın rahmeti üzerinize olsun. Doğru konuştunuz. Öteden beri sizin iyi niyetli, vefakâr, kabul edici, gerçek sevgi besleyen kişiler olduğunuzu biliyorum. Allah sizi hayırla ödüllendirsin." 

Tarih-i Yâkubî'de bu olay şöyle anlatılır:

"İnsanlar Kûfe'nin büyük camiinde toplandılar. İmam Hasan minbere çıkarak Allah'a hamd ü senâ ettikten sonra şunları söyledi: "Hiç kuşkusuz, Allah insanlara cihadı farz kıldı ve onu "meşakkat" olarak tanıttı. Sonra cihad edenlere, "direnin, Allah direnenlerle birliktedir" buyurdu.

Ey insanlar! Siz, sevmediğiniz şeyler karşısında sabredip direniş göstermedikçe sevdiğiniz şeylere kavuşamazsınız. Muaviye'nin bizim savaşa karar verdiğimizi duyduktan sonra bize doğru yola koyulduğunu duydum, o halde siz de Nuhayle'deki ordugâhlarınıza gidin. (Nuhayle Şam yönünde Kûfe'ye yakın bir yerdir). Ki, herkesin düşünce ve görüşüyle bir karara varalım. Allah'ın rahmeti üzerinize olsun."

İmam Hasan'ın bu çağrısına karşılık halk derin bir sessizliğe gömüldü. Kimseden çıt çıkmadı. Bu manzarayı gören ve aynı zamanda Hz. Ali'nin de yarenlerinden olan Adiyy b. Hatem öfkeden titreyerek ayağa kalktı.

Ve şöyle dedi: "Ben Hatem oğlu Adiyy'im! Yazıklar olsun! Bu davranışınız ne kadar çirkindir. Neden önderiniz ve Peygamberinizin oğluna olumlu cevap vermiyorsunuz?

Rahatlık anında dilleri kamçı gibi olan ve şimdi iş ciddileşince tilkiler gibi deliklerine sinen şehrin hatipleri nerede? Allah'ın öfkesinden korkmuyor musunuz? Utanç verici bir duruma düşmekten, yüzünüzün kızarmasından çekinmiyor musunuz?"

Adiyy b. Hatem, ardından İmam Hasan'a dönerek şöyle dedi: "Allah seni doğru yola rehberlik etsin, çirkinlikten uzaklaştırsın ve her türlü güzel ve beğenilir işe muvaffak kılsın. Sözlerini duyduk. Emirlerine boyun eğdik. Buyurduğun ve düşündüğün her şeye teslim olduk."

Sonra, "Ben şimdi ordugâha gidiyorum, bizimle olmak isteyen varsa haydi bismillah" dedi ve camiden çıktı.

Kölesine savaş malzemelerini ordugâha götürmesini emretti. O, emre itaat eden ve savaşa hazırlanan ilk kişiydi. Ve kendi kabilesi olan Tayy kabilesinden onun sözünden çıkmayan bin savaşçı vardı.

Onun ardından yaptığı bu konuşmadan etkilenen birkaç konuşmacı daha onun gibi konuştu. İmam Hasan onlara şöyle dedi: "Allah'ın rahmeti sizin üzerinize olsun, ben sürekli sizi iyi niyetli, sâdık birer dost olarak bildim. Allah size hayırlı mükafatlar versin."  Devam edecek (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Hasan eserinden)