Gıda hileciliği sınır tanımıyor

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca gıda maddelerinde hile yapan kuruluşların teşhirinin caydırıcı bir önlem olduğunu belirten Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Genel Başkanı İbrahim Yetkin, bu tür işlemleri alışkanlık haline getiren bazı “gecekondu firmalarının” isim ve marka değişikliğine giderek aynı alışkanlıkları sürdürdüğünün de gözlendiğini ifade etti. Yetkin, hangi gıda maddelerinde hangi tür hilelere başvurulduğu konusunda yaptıkları son araştırmanın sonuçlarını paylaştı. Türkiye İstatistik Kurumu'nun verileri, geçen yıl Türkiye'de gelir düzeyi en düşük kesimin, bütçesinin üçte birini gıdaya ayırmak zorunda kaldığını gösterdiğine dikkat çeken Yetkin, bu rakamların 2008 ve 2009 Hanehalkı Bütçe Araştırmaları'ndan elde edilen sonuçlarla karşılaştırıldığında, geçen sene konut ve kira ile ulaştırmaya ayrılan payın düştüğünü, gıdaya ayrılan payın ise arttığını ortaya koyduğunu belirtti. Aynı araştırmaya göre, düşük gelirli hane halklarının yüksek gelirli hane halklarına göre gıdaya 2 kat daha fazla pay ayırdığını kaydeden Yetkin, “Ancak ne yazık ki, özellikle düşük gelirli vatandaşlarımızın tükettikleri gıda maddelerinde hilecilik günden güne artıyor” dedi.

Ekmeği karbonatla beyazlatıyorlar
Yetkin, hangi gıda maddelerinde hangi tür hilelere başvurulduğu konusunda yaptıkları son araştırmanın sonuçlarını paylaştı. Araştırma sonuçları şöyle: Ekmeği beyazlatmak için karbonat katılıyor. Ekmeğin geç bayatlamasını sağlamak, su kaldırma oranını artırmak, olduğundan daha büyük göstermek amacıyla kabartmak gibi amaçlarla çok çeşitli enzim ve kimyasal madde kullanılıyor. Bu maddelerin bir kısmı belirli bir dozdan fazla kullanıldığında insan sağlığına zararlı hale gelebiliyor. Kepekli ekmek ve çavdar ekmeği gibi özel ürünlerde bazı ‘merdivenaltı fırınlarda' gıda boyası ya da kakao kullanılıyor. Paket içinde dilimlenmiş olarak satılan ekmeklerin bayatlaması sonucu ‘aflatoksin' oluşuyor. Bu nedenle bu tür ekmekleri alırken üretim tarihi ve son kullanım tarihlerine iyi dikkat etmek, paket açıldığında küf kokusu alınırsa ekmeği tüketmemek, hemen tüketilmiyorsa buzdolabinda saklamak gerekiyor. Ekmeklerin içine konulduğu ‘geri dönüşüm' ürünü poşetler ekmeğin kalitesini olumsuz etkiliyor.

Zeytinyağında kanola yağı karıştırıyorlar
Zeytinyağına pamuk, ayçiçeği, kanola vb. bitkisel yağ karıştırılıyor. Ancak sabun üretiminde kullanılabilecek yüksek asitli yağlar ısıl işlemden geçirilip natürel sızma zeytinyağı diye satılıyor. Zeytinin rengi koyulaştırılmak ve parlak hale getirilmek tekstil boyası/kimyasal boya kullanılıyor. Zeytinyağının küspesinden elde edilen prina yağı kolon sızması diye adlandırılan yöntemle, zeytinyağının içine karıştırılıyor. Derin dondurucuya 15 dakika bırakılan zeytinyağının bir kısmı donup, bir kısmı donmadığı taktirde bu yağda tağşiş olduğu kolayca anlaşılabiliyor. Ufalanmış peynir birleştirilip yeniden kalıplanıyor. Bitkisel yağ karıştırılıyor. Küf tutmuş ve bayatlamış peynirler eritilerek krem (eritme) peynir haline getiriliyor. Beyaz peynire kireç katılarak parlak hale getiriliyor. Nişasta ve bitkisel yağ katılmış döküntü beyaz peynirler yağlı tulum peyniri olarak satılıyor. Küflü kaşarlar eritme peyniri yapılıyor.

Tereyağı değil, patates ve margarin
Sütün öz yağı alındıktan sonra yerine yağlı süt izlenimi verecek şekilde katı/margarin yağ karıştırılıyor. Bayat ya da sağlıklı bir şekilde korunmamış sütler kayıtdışı olarak satın alınıp şarküteri ürünleri yapımında kullanılıyor. Peynir altı suyundan ve süt tozundan ‘yapay süt' imal ediliyor. Süt kullanılması gereken ürünlerde (UHT süt ve yoğurtlarda) süt tozu kullanılıyor. Büyükbaş hayvan yağından elde edilen jelatin toz halinde yoğurda katılarak yoğurt kıvamlı hale getiriliyor ve köy yoğurdu olarak satılıyor. Tereyağına patates ve margarin karıştırılıyor.

Bayat tavuklara çamaşır suyu
Salam, sosis ve sucukların içine baharatla karıştırılmış soya, hayvansal etsel atıklar, akciğer vb. iç organlar, kireç suyunda soyulmuş sarmısak karıştırılıyor. Son kullanma tarihi geçmiş sucuklar yeni yapılan sucukların içine katılıp yeni imal edilmiş gösteriliyor. Tavuk dönerin içine tavuk derisi, bağırsak, paça ve sakatatlar baharatlanarak karıştırılıyor. Bayat tavuklar çamaşır suyu ile beyazlatılarak taze görüntüsü veriliyor.

Arı görmemiş ballar var
Ticari glikozun içine bir miktar polen, renklendirici ve esans katılarak sahte bal imal ediliyor. Bu bal ‘arı görmemiş bal' olarak adlandırılıyor. Arıların daha çok ve kolay bal yapabilmesi için arıcılar tarafından bal üretim mevsimlerinde kovanların önüne sakkaroz (şeker şurubu) veya glikoz konuluyor. Böylece gerçek bal özelliği taşımayan ‘bal' üretiliyor. Bu ballara ‘arı karnı görmüş bal' deniliyor. Bu sahteciliğin tespit edilmesi ancak ileri teknolojiye sahip gelişmiş laboratuvarlarda mümkün olabiliyor. Ticari balın içine yaklaşık yüzde 10 bal katılarak ‘doğal süzme bal' olarak satılıyor. Petekli ballarda saf balmumundan yapılmış petek kullanılması gerekirken daha ucuz olan petrol ürünü kanserojen mum karıştırılmış petek kullanılıyor. Arıcıların kovanlardaki mum güvesine karşı kullandıkları naftalin bala karışıyor. Bu naftalinli bal imha edilmesi gerekirken piyasada satılıyor. ANKA