Depremlerde yer yerinden oynadı

MUSTAFA HAYRİ BAŞ / İSTANBUL

Türkiye ve Suriye'de 30 binden fazla kişinin ölümüne yol açan iki depremin yol açtığı fay hareketleri, Avrupa Birliği'nin Sentinel-1A uydusu tarafından tespit edildi.
Bilim insanlarının bu çalışmasının gelecek depremlerde insan hayatlarını kurtarmaya yardımcı olması hedefleniyor. Bu, dev enerjileri açığa çıkaran depremlerin yeri nasıl hareket ettirdiğini gösteren en detaylı harita oldu. Haritanın verileri, Cuma gününün ilk saatlerinde Türkiye'nin 700 kilometre üzerinden geçen AB uydusu tarafından elde edildi. Bu uyduda iklim ve ışık şartlarından bağımsız olarak dünyanın zeminini ölçebilen aletler bulunuyor. Sentinel-1A, düzenli olarak buradaki fay hatlarının üzerinden uçarak zemindeki en ufak hareketleri tespit ediyor. Fakat uydunun 6 Şubat'taki depremlerin ardından tespit ettiği hareketler hiç de ufak değildi, aksine dramatikti. Zemin eğildi, kırıldı ve bazı yerlerde yırtıldı. Araştırmacıların kullandığı interferometre adlı teknik, depremin öncesiyle sonrasını kıyaslamaya olanak sağlıyor.

Yukardaki haritada yer alan kırmızı noktalar uydunun bir önceki uçuşuna göre uyduya yaklaşan yerleri, maviler ise uzaklaşan yerleri gösteriyor. Bu harita, Doğu Anadolu Fay Hattı'nın etrafındaki zeminin nasıl yer değiştirdiğini gözler önüne seriyor. Pazartesi günü hem 04.17'de gerçekleşen 7.7'lik deprem hem de 13.24'te gerçekleşen 7.6'lık deprem sola atımlıydı. Yani fayın hangi tarafında olursanız olun, karşı tarafın sola hareket ettiğini görürdünüz. Bazı yerlerde bu hareket birkaç metreye ulaştı.

En şok edici şey, bu fay hatlarının bazı yerleşim yerlerinin ve binaların tam altından geçmesiydi. Sentinel haritası bilim insanlarının Pazartesi günü tam anlamıyla neler olduğunu anlamasına yardımcı olacak ve bu bilgi bölgenin deprem modellemelerini daha gerçekçi bir hale getirecek. Yetkililerin yeniden inşa çalışmalarına başlarken bu haritanın sağlayacağı risk tespitinden faydalanması bekleniyor!