Büyük taviz, sıfır kazanç

RECEP BAHAR/ANALİZ 
Brüksel'de Pazartesi günü akşam saatlerinde başlayıp Salı günü sabah saatlerine kadar devam eden AB-Türkiye Zirvesi, son derece zorlu geçti. Türkiye'nin uzun ince yola dönüşen Avrupa Birliği yolculuğunda AKP Hükümeti, kritik tavizlere imza attı. Başbakan Davutoğlu, AB yetkilileriyle biri genel, diğeri özel iki zirve düzenledi. Davutoğlu, önceki akşam saatlerinde yapılan Türkiye-AB Zirvesi'nde Türk vatandaşları için vizelerin Haziran sonuna kadar kaldırılmasını, Suriyeli sığınmacılar için 3 milyar Euro'luk ek fon verilmesini, her kabul edilecek sığınmacı için AB'nin Türkiye'den bir sığınmacı almasını içeren bir teklif sundu. 29 Kasım'da yapılan Türkiye-AB Zirvesi'nde varılan anlaşmada, Türk vatandaşları için vizelerin kaldırılacağı tarih olarak belirlenen Ekim 2016 da öne çekildi. Yeni teklifte Türk vatandaşları için vize kısıtlamasının Haziran sonunda kaldırılması istendi.
3 milyar Euro yetmez
Türkiye, AB'nin 'yük paylaşımı' adı altında Suriyeli sığınmacılar için vereceği 3 milyar Euro'luk fonun arttırılmasını da istedi. Yeni teklifte önümüzdeki seneler için bu miktar toplam 6 milyar Euro olarak öngörülüyor. Mevcut 3 milyar Euro'luk fonun da kısa sürede Suriyeli sığınmacılar için hazırlanan projelere tahsis edilmesi isteniyor. AB şu ana kadar Türkiye'ye ilk Brüksel zirvesinden 3 ay sonra ancak ve ancak 95 milyon Euro gönderdi. Brüksel'den gelen haberlere göre eğer sığınmacı akını kesilirse AB 3 yıl içinde 6 milyar Euro vermeye sıcak bakıyor ama Davutoğlu'nun sunduğu teklifin diğer maddelerine şimdilik onay vermedi. AB, bu yöndeki nihai kararını 17-18 Mart'ta yapılacak AB Zirvesi'nde verecek. Bu zirvenin kararları 18 Mart akşamı ilan edilecek.
AB içinde büyük çatlak
Almanya Başbakanı Angela Merkel, AB-Türkiye Zirvesi'nin ardından düzenlediği basın toplantısında, "Türkiye'nin AB'ye sunduğu önerileri büyük memnuniyetle karşılıyoruz ancak gelecek hafta yapılacak AB zirvesine kadar zamana ihtiyacımız var" dedi. Ancak çok sayıda AB lideri, Merkel gibi konuşmadı. Macaristan Başbakanı Orban, AB'nin sınırları kapatması gerektiğine işaret ederek, "Sığınmacıları Yunanistan ve Türkiye'den Avrupa'ya alırsak, bu valse davet demektir. Sınırlar kapatılmalıdır. Mültecilerin AB ülkelerine dağıtılması kararından vazgeçilmelidir. En azından Macaristan bu işte yer almayacaktır" şeklinde konuştu. Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Slovakya da açıktan Macaristan ile birlikte hareket etti. İngiliz The Guardian gazetesine konuşan bir Avrupalı diplomat ise Türkiye'nin önerilerinin 'denenmemiş' olduğuna işaret ederek, bunlar üzerinde uzlaşmanın kolay olmadığını belirtti. 
'Bir içeri, bir dışarı' formülü
Türkiye'nin diğer bir teklifi de sığınmacıların kabulüne ilişkin oldu. Türkiye, Yunanistan'dan gönderilecek her bir sığınmacı için AB'nin Türkiye'den Suriyeli bir sığınmacı almasını önerdi. Bu yaklaşım 'bir içeri, bir dışarı' formülüyle özetleniyor. Almanya Başbakanı Merkel, bu formülün sığınmacıları Yunanistan'a geçmekten alıkoyacak önemli bir gelişme olduğunu savundu ancak Avrupa'nın bu konuda nihai detaylarda uzlaşabilmesi için zamana ihtiyacı olduğunu kaydetti.
AB hiçbir taahhüdün altına girmedi
 AB devlet ve hükümet başkanlarının ortak yazılı açıklamasında, Türkiye ile belli prensipler üzerinde çalışılmasında mutabık kalındığı belirtildi. Çalışma kapsamında, Türk vatandaşları için vizelerin en geç haziran ayı sonuna kadar kaldırılması için vize serbestisi yol haritasının uygulanmasının hızlandırılması, mümkün olan en kısa sürede üyelik müzakerelerinde yeni fasılların açılması kararının hazırlanması, Türkiye'deki Suriyeliler için yeni fonlarda anlaşılması değerlendirilecek. Hazırlanan çalışma, 18 Mart'taki AB zirvesinde yeniden ele alınacak.
Avrupa kapıları kapandı
Türkiye yaklaşık 3 milyon Suriyeliye ev sahipliği yaparken, yaklaşık 363 bin Suriyeli geçen yıl Avrupa'dan iltica talebinde bulundu. Günde yaklaşık 2 bin Suriyeli, Iraklı ve Afgan sığınmacı Türkiye üzerinden Yunanistan'a geçmeye çalışıyor. 2016 yılında yaklaşık 140 bin sığınmacı Avrupa'ya ulaştı. Şu anda 35 bin sığınmacı Makedonya sınırını kapattığından Yunanistan'da sıkışmış durumda. Bunların 13 bini Makedonya sınırında kurdukları çadırlarda olumsuz şartlar içinde yaşamalarını sürdürmeye çalışıyor. AB, bu sığınmacıları Türkiye'ye iade etmeyi planlıyor.  
Kesin bir şey varsa o da Balkan yolunun kapanması
AB devlet ve hükümet başkanları, Brüksel zirvesi sonrasında yaptıkları ortak açıklamada, Batı Balkan güzergahı boyunca düzensiz göçmen akışının sona erdiğini bildirdi. Buna göre, Schengen Anlaşması'nın tam olarak uygulanmasına karar verildi. Zirve sonunda yayınlanan ortak açıklamalarında, "Batı Balkan güzergahı boyunca düzensiz göçmen akışı şimdi sona erdi" ifadesi kullanıldı. Uluslararası korumaya muhtaç olmayan göçmenlerin karşılıklı geri kabul anlaşmaları çerçevesinde Türkiye'ye gönderilmesi için Yunanistan'a yardım edilecek. Uygulama 1 Haziran itibarıyla da AB ve Türkiye arasındaki geri kabul anlaşmasıyla devam edecek. AB ülkelerinin gönüllülük esasına dayalı olarak Türkiye'den sığınmacı alınması programı üzerinde çalışılmaya devam edilecek. Sığınmacı krizi ile ilgili durum ve çözüm önerileri 18 Mart'ta yapılacak AB Liderler Zirvesi'nde ele alınacak.
Vizesiz Avrupa öyle kolay değil
Türkiye vatandaşlarının vize almadan Avrupa'ya gitmeleri kolay görülmüyor. Öncelikle AB liderlerinin 18 Mart'ta Başbakan Davutoğlu'nun Pazartesi akşamı Brüksel'e sunduğu teklif paketini kabul etmeleri gerekiyor. Akabinde Türkiye'nin çetrefilli bürokratik kararlarını yerine getirmesi ve AB normlarına uygun yeni pasaportları basması gerekiyor. İşte gürültü burada kopacak: Her şey yolunda gitse bile bu pasaportlar tüm Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına verilecek mi? Verilecekse ne zaman? Öyle ya yeni çipli nüfus cüzdanları bile 3 yıl içinde tüm vatandaşlara ulaştırılacak.
Tüm sığınmacılar geri alınacak

Başbakan Davutoğlu; gecenin ilerleyen saatlerinde AB Konseyi Başkanı Donald Tusk, Komisyon Başkanı Jean-Claude Juncker ile Almanya Başbakanı Angela Merkel ile mini zirvede bir araya geldi. Görüşme yaklaşık 1.5 saat sürdü. Görüşmeden sonra Davutoğlu, Tusk ve Juncker ortak basın toplantısı düzenledi. Davutoğlu, burada kritik açıklamalar yaparak, şunları söyledi: "Bizler, Türkiye'de gerekli yasal düzenlemeleri tamamlama konusunda üzerimize düşeni yapacağız. AB tarafı da kendi üzerine düşeni yapacak. En geç Haziran sonunda Türk vatandaşlarının Schengen bölgesine vizesiz seyahat edebileceklerini umut ediyoruz" dedi. AB ile Türkiye arasında, geçen kasım ayında uzlaşmaya varılan eylem planının, Ekim 2016'da vize serbestliği öngördüğünü hatırlatan Davutoğlu, şöyle devam etti: "Türkiye olarak vize serbestliğine, daha önce planlamış olduğumuzdan daha erken geçmeyi talep ettik. AB'nin tüm temel kurumları, bu kurumların liderleri ve temsilcileri Haziran ayının sonuna kadar vize serbestisi için söz verdiler. Çünkü bizler de Geri Kabul Anlaşması'nı planlanandan daha erken uygulamaya başlıyoruz. Türkiye'den giden yasa dışı, düzensiz göçmenleri, hangi ülke vatandaşı olduklarına bakmaksızın geri kabul etme yönünde cesaret isteyen bir karar almaktayız. Türkiye'nin Yunan adalarından geri kabul edeceği her bir Suriyeli göçmene karşı, AB'nin de Türkiye'den bir Suriyeli mülteciyi kabul edeceği inancıyla bunu yapmayı planlıyoruz. Bununla amacımız yasa dışı göçün önüne geçmek, insan kaçakçılarıyla mücadele etmek, Avrupa'ya gelmek isteyenler için yasal göç yollarını cesaretlendirerek onlara yardımcı olmak, bu süreci disiplin içinde yönetilir hale getirmek. Burada temel amacımız, insani bir amaçtır." AB Konseyi Başkanı Donald Tusk ise "Türkiye göçmenleri geri almayı kabul etti. Avrupa'ya doğru düzensiz göç günleri artık bitmiştir. Batı Balkan yolunun kapanması konusunda anlaştık" dedi.