Basra’da çatışmalar ve Hz. Hasan’ın hutbesi

Prof. Dr. Haydar Baş Hocamızın, 'İmam Hasan' eserinde şu bilgilere yer veriliyor:

"İmam Ali'nin ordusu Zikar'dan yola çıkarak Zaviye'ye vardı. (Zaviye, Basra yakınlarında bir yerin adıdır). İmam Ali burada Hz. Aişe'ye bir mektup yazarak onu kan dökülmesine engel olmaya ve Müslümanları birleşmeye çağırdı. Aynı şeklide Talha ve Zübeyir'e de bir mektup yazarak, onları barışa davet etti. (Hayatu'l İmam Hasan, c.1, s.442, 443).

Fakat her üçü de kabul etmediler ve direnmeyi seçtiler. Abdullah b. Zübeyir, Basra'da halka yaptığı konuşmada insanları İmam Ali'ye karşı şiddetli bir şeklide kışkırttı. Özetle şunları söyledi: "Ey insanlar! Ali b. Ebi Tâlib gerçek halife olan Osman'ı öldürttü. Arkasından sizi istila edip şehrinizi almak için ordular hazırladı. O halde, halifenizin intikamını almak isteyen erkekler olun. Hariminizi koruyun, kadınlarınızı, çocuklarınızı, şereflerinizi ve neseblerinizi savunmak için savaşın. Kûfelilerin şehrinize germesine razı mı olacaksınız? Öfkelenin çünkü öfkeye maruz kaldınız, öldürün, çünkü öldürüldünüz, haberiniz olsun ki Ali bu halifelik işinde kendinden başka hiç kimseyi yanında görmüyor. Allah'a yemin ederim ki, eğer size karşı zafer kazanırsa dininiz ve dünyanız mahvolur." (Hayatu'l İmam Hasan, c.1, s.444).

Abdullah b. Zübeyr'in bu konuşması İmam Ali'ye ulaşınca oğlu İmam Hasan'a bu konuşmaya cevap vermesini emretti. Bunun üzerine Hz. Hasan yaptığı cevabî konuşmada Allah'a hamd ü sena ettikten sonra şunları söyledi: "Abdullah b. Zübeyir'in sözlerini ve bu sözlerle babamın Osman'ı öldürdüğü yolundaki iddiasını haber aldık. Ey Muhacirler'le Ensar topluluğu, ve diğer Müslümanlar! Sizler Zübeyr'in Osman hakkındaki sözlerini onun tarafından hangi isimle anıldığını ve onun aleyhinde ne gibi kötülükler yaptığını, o günlerde henüz Osman sağken Talha'nın Beytü'l-Mal'a bayrağını diktiğini biliyorsunuz. Durum böyleyken onlar nasıl olur da babamı Osman'ı öldürmekle suçlarlar. Ve ona dil uzatırlar?

Eğer biz onlar hakkında konuşmak istesek konuşurduk. Abdullah b. Zübeyir söz konusu konuşmasında, "Ali halktan baskı ile alıp halife oldu" diyor. Babası lehine ileri sürdüğü en önemli gerekçe onun babama eli ile biat ettiği fakat kalbi ile biat etmediğidir. Bu sözleri ile biat edildiğini kabul ediyor. Fakat başkalarıyla sırdaş olduğu iddiasında bulunuyor. Bu iddiasının delilini ortaya koysun. Ama bunu nerede yapabilecek? Bir de Kûfe halkının Basra halkı üzerine yürümesini hayretle karşılıyor, oysa hak ehlinin bâtıl ehli üzerine yürümesine niçin hayret ediyor? Osman'ın taraftarlarına gelince, bizim onlarla savaşımız veya vuruşmamız yoktur. Biz deve süvarisi hanımla ve ona bağlı kişilerle savaşıyoruz." (Hayatu'l İmam Hasan, c.1, s.445)."