Asgari ücret buz gibi eriyor

 

RECEP BAHAR / DETAY HABER

 

Türkiye'de 2021 yılının asgari ücretini belirleyecek Asgari Ücret Tespit Komisyonu, ikinci oturumunu Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu'nun (TİSK) ev sahipliğinde dün online gerçekleştirdi. Üçüncü toplantı ise 22 Aralık'ta Türk-İş'in ev sahipliğinde yine online yapılacak. Üçüncü toplantıdan da karar çıkmaması durumunda Aralık ayının son haftasında yapılacak bir toplantı ile asgari ücretin belirlenmesi bekleniyor. Türkiye'de asgari ücret yıllardır enflasyon oranı veya üzerinde artırılıyor. Bu yıl net asgari ücretin 2672 TL'ye çıkması bekleniyor. Ancak son dönemde TÜİK'in açıkladığı enflasyon oranları konusunda kamuoyunda ciddi bir tartışma yaşanıyor. Ortada net bir gerçek var ki, son yıllarda Türk Lirası ciddi değer kaybı yaşadı. Bu durum, asgari ücretlilerin alım gücünde ciddi bir gerilemeye yol açtı zira temel tüketim maddelerinin fiyatları önemli ölçüde dövize endeksli. 

 

Döviz bazında erozyona uğruyor

 

Türkiye'de ilk asgari ücretli maaşlar Ocak ayında ödeniyor. Halen 2324 TL olarak uygulanan net asgari ücret, sene başında 352 Euro'ya denk geliyordu. Aralık ayında ise 242 Euro'ya indi... Türkiye'de bir asgari ücretlinin net maaşı 2016 yılı başında 1300 TL olarak açıklanmıştı. Bunun Ocak ayında karşılığı 405 Euro, Aralık ayında ise 355 Euro idi. Bundan 4 yıl önce yıl başı ile yıl sonu arasında 50 Euro fark varken, bu yıl fark 110 Euro'ya çıktı. Bu da sene başında bir nebze nefes alan asgari ücretlinin sene sonunda resmen perişan olduğunu ortaya koyuyor. 

Türkiye'de üretilen ve tüketilen pek çok ürünün maliyetinde döviz bazlı girdi (elektrik, petrol, ithal hammadde ve ara maddeler gibi) olduğu için döviz kurundaki artış bu ürünlerin fiyatını artırıyor, asgari ücretin ise değerini düşürüyor.

 

Avrupa'da dipteyiz

 

Fakat 2016'dan sonra TL'de yaşanan değer kaybı ile Türkiye'deki asgari ücretliler pek çok Doğu Avrupa ve eski Doğu Bloku ülkesinden geride kaldı.

Dört yıl önce bir Bulgar asgari ücretlinin iki katından fazlasını kazanan Türkiye'deki asgari ücretliler, bu yıl Aralık 2020 itibarıyla aynı miktarda asgari ücret alıyor: brüt 310 Euro. Net ücrette Bulgarların gerisinde kalıyoruz. 2008 sonrasında uzun yıllar ekonomik kriz yaşayan Yunanistan'da ise 2016'da asgari ücret Türkiye'dekinden yüzde 31 daha fazlaydı. Aralık 2020 itibarıyla Yunanistan'daki asgari ücret Türkiye'nin yaklaşık 2.5 katına denk geliyor.

 

Türkiye'de asgari ücretli çok

 

Türkiye'de 2010 yılında maaşlı çalışanların yaklaşık yüzde 43'ü asgari ücret veya yüzde 5 üzerinde maaş alıyordu. En güncel istatistik bu... Oranlar pek değişmedi zira özellikle fabrikalarda çalışan mavi yakalıların tamamına yakını 3000 TL'nin altında ücret alıyor. Öte yandan Türkiye'de yaklaşık 958 bin kişi, asgari ücretin yarısından daha az ücret alıyor.  TÜİK'in Ağustos 2020 verilerine göre iş gücünün yüzde 32,9'u kayıt dışı çalışıyor, ücretli ve maaşlı çalışanlar 2019 verilerine göre yılda ortalama 34 bin, yevmiyeli çalışanlar ise 14 bin TL kazanıyor.

 

İşveren ne diyor?

 

TİSK Genel Sekreteri Akansel Koç, komisyonun dünkü ikinci oturumunun ardından yaptığı açıklamada, "İstihdamı korumak, ilave istihdam sağlamak, yeni yatırım ortamı oluşturmak ve salgınla zor durumda kalan sektörlerin üzerindeki baskıyı azaltmak için dengeli bir asgari ücretin belirlenmesi her zamankinden daha da önemli hale gelmiş bulunuyor" ifadelerini kullandı. Açıklama, salgın nedeniyle işverenin yüksek zamma soğuk baktığını ortaya koyuyor.