Türkiye'de sendikalı işçi azınlıkta kaldı

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca hazırlanan "6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Gereğince İşkollarındaki İşçi Sayıları ve Sendikaların Üye Sayılarına İlişkin 2021 Ocak Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ" 31 Ocak tarihli Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre, Türk-İş, 1 milyon 131 bin 749 ile en fazla üyeye sahip konfederasyon oldu. Türk-İş'i, 711 bin 295 üye ile Hak-İş, 193 bin 866 üye ile DİSK izledi. İşçilerin 25 bin 764'ünün bağımsız sendikalara, 4 bin 127'sinin Ülkem-İş'e, 1647'sinin Tüm-İş'e, 1028'inin ise Anadolu-İş'e üyeliği bulunuyor. Türkiye'de 14 milyon 371 bin 96 işçiden 2 milyon 69 bin 476'sı "sendikalı" olarak kayıtlara geçti. Sendikalı işçilerin oranı yüzde 14.40 oldu.

En düşük sendikalaşma oranı Türkiye'de

DİSK-AR tarafından 2019 yılında gerçekleştirilen araştırmaya göre Türkiye'nin aksine birçok ülkede sendikalaşma oranı çok yüksek seviyelerde bulunuyor. Verilere göre İzlanda'da yüzde 86, Danimarka'da yüzde 67, İsveç'te yüzde 66, Finlandiya'da yüzde 65 olan sendikalaşma oranı Belçika'da yüzde 54, Norveç'te yüzde 52 seviyesinde. İskandinav ülkelerinde yüksek seyreden sendikalaşma oranı Orta ve Güney Avrupa ülkelerinde ise biraz düşüyor ancak yine sendikalaşma oranı yüzde 14.40 olan Türkiye'den yüksek. Buna göre sendikalaşma oranı İtalya'da yüzde 34, Avusturya'da yüzde 27, İrlanda'da yüzde 24, İngiltere'de 24, Almanya'da ise yüzde 17. Ancak sendikalaşma oranı Türkiye'ye yakın ülkeleri ayrıştıran bir farklılık daha var. Bu farklılık sendikalı olmayan işçilerin de haklarının toplu iş sözleşmeleri kapsamında sendikalı olanlar gibi korunuyor olmasıdır.

Veriler gerçeği yansıtmıyor

Sigortalı işçiler arasındaki sendikalaşma oranı (resmi sendikalaşma oranı) yüzde 14.40 gerçek oranı ifade etmiyor. Fiili durumda sendikalı çalışanların oranı çok daha düşüktür. Bunun en önemli nedeni kayıt dışı işçilerin hesaba katılmıyor olmasıdır. Bakanlık sendikalaşma oranını, toplam sendika üye sayısını SGK'ya kayıtlı işçi sayısına bölerek bulmaktadır. Bu oran Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından benimsenen hesaplama yöntemiyle (ILO, 1997, ILO 2003) uyumsuzdur. TÜİK verilerine göre Ekim 2020'de ücretli ve yevmiyeli olarak çalışanların sayısı 19 milyon 260 bin seviyesindeydi. Ülkemizde sendikalı işçi sayısının 2 milyon 69 bin 476 olduğu düşünüldüğünde sendikalaşma oranının yüzde 10.75 seviyesinde olduğu görülüyor. Bu hesap Türkiye'de 17 milyon 190 bin 524 işçininin sendikasız olduğunu gösteriyor.

Sendikalaşma neden önemli?

Sendikalar, üyelerinin ekonomik, sosyal, kültürel hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için işçiler tarafından kurulan anayasal ve yasal güvence altındaki kuruluşlardır. Türkiye'de çoğu zaman kağıt üstünde kalıyor olsa da işçi sendikaları üyelerinin çalışma koşullarını iyileştirmek, ücretlerini artırmak, onlara çeşitli haklar sağlamakla görevlidir. İşyerlerinde insanlık onuruna yaraşır bir çalışma ortamı yaratmak, işçilerin kendileri ve iş hayatına ilişkin tüm konularda söz ve karar sahibi olmalarını sağlamak için üyeleri adına İşverenlerle Toplu İş Sözleşmesi yapmak ve onu işyerlerinde uygulatmak en temel işlevlerindendir. İşyeri dışında da ihtiyaç duyduğu her alanda üyelerinin yanında olmak Sendikanın görevlerindendir.