Tekstil sektörü desteksiz kaldı

Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası ile Güneydoğu Tekstil Sanayi ve İş İnsanları Derneği tarafından 11-22 Mayıs 2020 tarihleri arasında tekstil ve hazır giyim sektöründe faaliyet gösteren 107 işletme ile yüz yüze görüşme yapıldı. Araştırma kapsamında işletmelere pandemi döneminde üretimlerinin nasıl etkilendiği ve açıklanan istihdam ve finansal tedbirlerden ne düzeyde yararlandıkları soruldu. 

 

İşletmelerin yüzde 78,2'si darbe yedi

 

Araştırmada şu sonuçlar ortaya çıktı: 

"İşletmelerin yüzde 78,2'si pandemi sürecinden etkilenmiştir. İşletmeler üretim kapasitelerini düşürmüş, yarı zamanlı üretime geçmiş veya üretimlerini durdurmuşlardır. Bu dönemde farklı sürelerle üretimini durduran işletmelerin oranı yüzde 53,7'dir. İşletmelerin sadece yüzde 7,3'ü üretimini değişiklik yapmadan sürdürmüştür. Yüzde 2,7'si üretimini arttırarak pandemi döneminde artan maske, tulum, bone ihtiyacını karşılamak için üretim yapmıştır. 

 

Yüzde 69'u kiralarını ödeyemedi

 

Görüşme yapılan işletmelerin yüzde 79,1'i kiracı olup, kiracıların yüzde 69'u kiralarını ödeyememiştir. Pandemi döneminde işletmelerin üretimlerini desteklemek için kısa çalışma ödeneği, borç erteleme ve banka kredi desteği açıklanmıştır. Kısa çalışma ödeneğinden işletmelerin yüzde 23,40'ı yararlanmış, 5 bin 604 çalışanın yüzde 23,86'sı yararlanmıştır. Bu dönemde açıklanan kısa çalışma ödeneğine işletmelerin yüzde 38,2'si başvurmuştur. 107 firmada çalışan toplam 5 bin 604 çalışanın yüzde 48,11'i için başvuru yapılmış, başvuru yapılan çalışanların yüzde 49,59'u bu destekten yararlanmıştır. Kısa çalışma ödeneğine başvuru yapıp destek alamayan işletmelerin yüzde 75,9'u 450 prim gün koşulunu sağlayamamıştır. Görüşme yapılan işletmelerin yüzde 55,5'inin faaliyet süresinin 10 yıl altında olması, ilimizde küçük ve mikro ölçekli işletmelerin yoğunluğu, tekstil ve hazır giyim sektöründe çalışan sirkülasyonun fazla olması ve bölgenin özgün sorunları düşünüldüğünde 450 prim gün koşulu Diyarbakır için dezavantaj oluşturmuştur. İşletmelerde bu dönemde 256 kişi ücretsiz izne, bin 96 kişi ücretli izne ayrılmıştır. 

 

Borçlar ödemedi

 

Bu durum ildeki yüksek işsizlik oranlarının daha fazla artmasına neden olmuştur. İşletmelerin yüzde 60,90'u bu dönemde kira, fatura, vergi, SGK, çalışan maaşı, banka kredi ve borçlarını ödeyememişlerdir. Pandemi öncesi finansa erişimde zorlanan il ve bölge işletmeleri bu dönemde daha ciddi finansal sorunlar karşı karşıya kalmışlardır. İşletmelerin yüzde 64,6'inin hali hazırda bankalara kısa, orta ve uzun vadede kredi borçları bulunmaktadır. Açılan kredi desteklerine görüşme yapılan işletmelerin yüzde 50,9'u başvurmuştur. Başvuru yapmama nedenleri arasında mevcut kredi borçları ve sicilleri önemli bir paya sahiptir. Banka kredi başvurusu yapan işletmelerin de yüzde 62,50'si kredi alabilmiştir. 

 

Tekstilcilerin durumu vahim

 

Genel olarak değerlendirildiğinde işletmelerin bu tedbirlerden yararlanma oranları düşüktür. İşletmelerin; yüzde 76,60'ı kısa çalışma ödeneğinden, yüzde 92,0'si banka kredi/borç ertelemeden, yüzde 91,5'i SGK ve vergi borcu ötelemeden, yüzde 81'i banka kredi desteklerinden yararlanamadı. Yüzde 73,6'sı pandemi döneminde açıklanan desteklerin yetersiz olduğunu belirtmiştir." İHA