Sanayici çalışıyor, bankalar kazanıyor!

RECEP BAHAR/İSTANBUL
İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) 1968 yılından bu yana aralıksız gerçekleştirdiği, sanayinin devler ligini belirleyen "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2015" araştırmasının sonuçları açıklandı. İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından basın toplantısında açıklanan Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2015 araştırmasına göre, sanayinin zirvesinde üretimden satışlarda 35 milyar 437 milyon TL ile Tüpraş yer aldı. Listede ikinci sırada 14 milyar 732 milyon TL ile Ford Otomotiv, üçüncü sırada 9 milyar 998 milyon TL ile Arçelik yer aldı.

Şirketler de bankalara çalışıyor

Reel ekonominin mevcut durumunu ve yaşadığı sorunları ortaya çıkarması bakımından önem taşıyan, önceki yıllara göre iki ay önce açıklanmaya başlanan araştırmanın en belirgin sonuçlarından biri, finansman giderlerinin bir önceki yıla göre yüzde 75 artması oldu. Buna göre sanayiciler elde ettikleri kârın yüzde 63.4'ünü finansman gideri (banka faizi) olarak kaybetti.

Satışlar yüzde 7 arttı

İSO 500'ü oluşturan sanayi şirketlerinin 2014 yılında 421.2 milyar lira olan üretimden net satışları 2015 yılında yüzde 7 oranında artarak 450.5 milyar TL olarak gerçekleşti. Faaliyet karının net satışlara oranı son yılların en yüksek düzeyi olan yüzde 8.7'ye ulaştı. 2014 yılında 30 milyar 457 milyon lira olan faaliyet kârı yüzde 44.9'luk artışla 44 milyar 144 milyon TL oldu. Araştırmaya göre 2014 yılı hariç son dört yıldır imalat sanayi ekonominin altında büyüdü. Buna göre 2015 yılında ekonomi yüzde 4, imalat sanayi ise yüzde 3.8 büyüdü. 

İhracat darbe yedi

2015 yılında İSO 500 kuruluşunun ihracatı ise yüzde 12.9 azalarak 61.3 milyar dolardan 53.4 milyar dolara geriledi. Böylece 2015 yılı itibariyle İSO 500 şirketleri Türkiye'nin ihracatının yüzde 37.2'sini ve sanayi ihracatının yüzde 38.9'unu gerçekleştirdi. İSO 500 içinde en fazla ihracat yapan şirketlerde ilk beş sırayı ise Ford Otomotiv, Tüpraş, Oyak Renault, Tofaş ve Arçelik aldı. 

Şirketlerin borcu da devasa 

Kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlara oranı dünya genelinde yüzde 25 olmasına karşılık İSO 500'de bu oran yüzde 39! Yine dünya ortalaması yüzde 66 olan duran varlıkların aktiflere oranı, İSO 500'de yüzde 46 ile 20 puan aşağıda bulunuyor. Yani dünyada özel sektörün kullandığı krediler daha çok yatırımlara gidiyor, makine parkına teknolojiye uzun vadeli işlere dönüşüyor. Türkiye'de ise stok ağırlıklı işletme sermayesine gitmekte. 

Kâr eden şirket sayısı azaldı

2014 yılında 417 olan karlı şirket sayısı 2015 yılında 400'e inerken, 2015 yılında zarar eden kuruluş sayısı ise 100 oldu. Öz kaynakların toplam varlıklar içindeki payı yüzde 39.9'a, toplam borçların toplam varlıklar içindeki payı ise yüzde 60.1'e yükseldi. Özel kuruluşların öz kaynak oranı ise yüzde 37'ye inerken, borçlanma oranı yüzde 63'e yükseldi. 
Sanayici çalışıyor, bankalar kazanıyor!

İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, sanayicinin bin bir emekle oluşturduğu faaliyet kârının büyük bölümünün finansman giderine gittiğini söyledi. Bahçıvan, "Finansman giderleri bir önceki yıla göre yüzde 75.1 arttı. Sanayici elde ettiği 44 milyar TL'lik kârın 28 milyar TL'sini, bir başka ifadeyle yüzde 63.4'ünü finansman gideri olarak kaybediyor. Halka açık sanayi kuruluşları açısından bu oran dünyada ortalama yüzde 16... Başka bir deyişle Türkiye'yi dünyadan farklı kılan, borçluluk oranları değil, borçlanmanın maliyeti. Sanayicinin dişiyle tırnağıyla, Ar-Ge ve yatırım yaparak, istihdam yaratarak, risk alarak kazandığı paranın neredeyse üçte ikisi finansmana gidiyor. Bu kabul edilebilir, sürdürülebilir bir durum değildir. Finansman giderlerinin faaliyet kârına oranı dünya ortalamalarına göre oldukça yüksek. Bu da gösteriyor ki Türkiye'deki finans sisteminin bu şekilde yürümesi imkânsız. Sanayici böylesine yüksek bir finansman yükü ile mücadele ederken finans dünyasının en önemli kurumları olan bankalar da mutsuz. Böyle bir modelle sanayinin çarklarının sağlıklı olarak dönmesi çok kolay görünmüyor" dedi. 
Türkiye'nin en büyük 10 şirketi

İSO'nun açıkladığı Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasına göre ilk 5'te yer alan 4 kuruluş Koç Holding'e ait? Bu şirketler şunlar: Tüpraş, Ford Otomotiv, Arçelik, Tofaş?


1. Tüpraş                                             35 milyar 437 milyon TL
2. Ford Otomotiv                                14 milyar 732 milyon TL
3. Arçelik                                            9 milyar 998 milyon TL 
4. Oyak Renault                                  9 milyar 893 milyon TL
5. Tofaş                                               8 milyar 434 milyon TL
6. Elektrik Üretim AŞ       6 milyar 794 milyon TL
7. Ereğli Demir Çelik                         6 milyar 475 milyon TL
8. Hyundai Assan                               6 milyar 236 milyon TL
9. İskenderun Demir Çelik                 5 milyar 890 milyon TL 
10. İçdaş Çelik                                    5 milyar 773 milyon TL