Rusya vanaları kapattı

MURAT ÇABAS / HABER ANALİZ

Ukrayna savaşı nedeniyle ABD'nin başını çektiği Batılı ülkelerin eşi görülmemiş yaptırımlarına maruz kalan Rusya'nın rezervlerine de bloke konulmuştu. Rusya Maliye Bakanı Anton Siluanov, 640 milyar dolar civarında olan toplam merkez bankası rezervlerinin yaklaşık 300 milyar dolarlık kısmını kullanamadıklarını açıklamıştı. Parasının bloke olması üzerine Rusya doğal gazın 'dost olmayan ülkelere' ruble ile satılacağını, bu şekilde ödeme yapmayan ülkelerin ise doğal gazının kesileceğini ilan etmişti. Konuyla ilgili açıklama yapan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, dost olmayan ülkelerin Rus gazına rubleyle ödeme yapmalarına ilişkin ilgili kararnameyi imzaladığını belirterek, "Rubleyle ödeme yapılmazsa Rus gazı sözleşmeleri durdurulacak" demişti ve "Rus gazının dost olmayan ülkelerle ticaretinde kuralları belirleyen kararnameyi imzaladım. Rus gazını satın alabilmek için Rus bankalarında ruble hesabı açmaları gerekiyor. Bu hesaplar, 1 Nisan'dan itibaren sevk edilen gazın ödemesi için kullanılacak" diye konuşmuştu. Putin'in 31 Mart'ta imzaladığı kararnameyle yürürlüğe giren yeni sistemde, Rus gazı alan ülkelerin, Gazprombank'ta hesap açmaları, ödemeleri bu bankaya yapmaları ardından söz konusu fonların Moskova Borsası'nda rubleye çevrilmesi öngörülüyor. Gazprom, ruble ile ödeme yapmadıkları gerekçesiyle iki ülkenin vanalarının kapandığını açıkladı.

İki ülkeye sevkiyat durduruldu

Rus doğal gaz şirketi Gazprom'dan yapılan yazılı açıklamada, 26 Nisan itibarıyla Bulgaristan'ın Bulgargaz ve Polonya'nın PGNİG şirketlerinden Nisan sevkiyatları için rubleyle ödeme alınmadığı kaydedildi. Şirketlere, 1 Nisan'dan itibaren yapılan sevkiyatlarda rubleyle ödeme yapmaları konusunda bilgi verildiğinin aktarıldığı açıklamada, "Gazprom, rubleyle ödeme yapmadıkları için Bulgaristan ve Polonya'ya doğal gaz sevkiyatını tümüyle durdurdu" ifadesine yer verildi. Açıklamada, iki ülkenin doğal gaz sevkiyatında transit ülke oldukları, transit gazdan kullanmaları halinde söz konusu miktarın transit sevkiyatından düşüleceği belirtildi. Bu şekilde Rus gazı alan diğer ülkelerin de bu iki ülkeye baskı yapmaları hedefleniyor. Polonya'nın Rus gazına bağımlılık oranı yüzde 40 düzeyinde, ülke bu bağımlılıktan kurtulmak için Norveç gazına ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tedarikine güveniyor. Polonya bu iki seçenekle doğal gaz ihtiyacını sağlıklı bir şekilde sağlayabilir mi, belirsizliğini koruyor. ABD'nin AB ülkelerine satmak istediği LNG'nin ise maliyeti oldukça yüksek. Polonya'nın kamu enerji şirketi PGNiG, Rusya'nın doğal gaz sevkiyatını durdurduğunu teyit ederek, söz konusu adımın sözleşmenin ihlali olduğunu bildirdi. Açıklamada, "PGNiG, yasalardan doğan tüm haklarını kullanacaktır" ifadesine yer verildi.

Bulgaristan yüzde 90 bağımlı

Bulgaristan hükümetinden yapılan açıklamada, Rus gazına alternatif tedariklerin garanti altına alındığı ve ülkedeki tüketime ilişkin herhangi bir kısıtlama yapılmayacağı belirtilmişti. Ancak Rus gazına bağımlılık oranı yüzde 90 seviyesindeki Bulgaristan, geçen yıl Rusya'dan 3.3 milyar metreküp doğal gaz ithal etmişti. Bulgaristan Enerji Bakanı Aleksandr Nikolov, komşusu Türkiye ve Yunanistan'dan LNG ve Azerbaycan'dan boru hattı sevkiyatlarını artırmayı planladıklarını söylemişti. Fakat bu yöntemlerin de Bulgaristan için Rus gazından daha cazip olmayacağı ifade ediliyor. Eski Bulgaristan Devlet Enerji Holdingi (BEH) Genel Müdürü İliyan Vasilev, yaptığı açıklamada, Rusya'nın doğal gaz tedariklerini kesmesini Bulgaristan Başbakanı Kiril Petkov'un Ukrayna ziyaretine bağladı.

Avrupa'da doğal gaz fiyatları fırladı

Rusya'nın Polonya ve Bulgaristan'a vanaları kapatması Avrupa'daki doğal gaz fiyatlarında ani bir yükselişe neden oldu. Avrupa'da dün 103.20 avrodan işlem gören doğal gazın megavatsaat fiyatı, yüzde 13.3 artarak 117 avroya çıktı. Başta Almanya olmak üzere Avrupa ülkeleri için doğal gaz elektrik üretim kaynağı. Enerji fiyatlarını direkt olarak etkileyecek olan bu artış, Avrupa'da zaten sürekli yükselmekte olan enflasyonun daha da artmasına neden olacak.

Ruble ile ödeme diğer ürünlere de genişletilecek

Rusya, doğal gaz dışındaki ürünler için de ruble ile ödeme sistemini devreye koyacak. Rusya, doğal gaz hamlesinden sonra, gidişata göre adım adım bunu uygulayacak. Rusya zaten 2008 yılından bu yana Çin, Hindistan gibi BRICS devletleriyle milli paralarla ticaret gerçekleştiriyor. Hatta para transferlerinde ABD baskısından kurtulmak için de kendi para transfer sistemlerini devreye koymuşlardı. Rusya, şimdi de Ukrayna savaşı sebebiyle kendisine uygulanan yaptırımları gerekçe göstererek ruble ile ticareti "dost olmayan ülkelere" de genişletiyor. Ruble ile ticaretin diğer ürünlere de genişletilmesi konusunda Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov'dan kritik açıklamalar gelmişti. Peskov, Rusya'nın, doğalgaz ihracatında uygulamaya konulan rubleyle ödeme sisteminin başka ihracat ürünlerinde uygulanacağından emin olduğunu söylemişti ve şu ifadeleri kullanmıştı: "Rusya'ya yönelik tarihin en kapsamlı yaptırımları uygulanıyor. Bu, uluslararası ödemelerin bel kemiği olan dolar ve avroya olan güvenin erozyona uğramasıdır ve aşınma süreci hızlanıyor. Bu süreç durdurulamaz, artarak devam edecek. Rusya'nın doğalgaz ihracatında elde ettiği gelirlere el konulmaması için rubleyle ödeme sistemine geçtik. Gelecekte bu sistemin başka mal gruplarına da uygulanacağından şüphem yok. Dış ticaret ilişkilerimizde giderek daha fazla yer alacak."