Milli gelir en hızlı Atatürk döneminde yükseldi

Türkiye'nin milli gelirinin en çok arttığı yıllar yüzde 32.1 İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanlığı makamında oturduğu 1946 yılı olurken, ikinci ve üçüncü en yüksek rakamlar Atatürk döneminde gerçekleşti. Ekonomi 1936'da yüzde 23.1, 1929'da ise yüzde 21.5 büyüdü

Türkiye'nin cumhuriyetin ilan edildiği 1923 yılında yaklaşık 2.2 milyar lira olan GSYH, 2010 yılında 1 trilyon 57 milyar liraya ulaştı. Milli gelir, dolar bazında cari fiyatlarla ise 1.1 milyar dolardan 657.7 kat artışla 735.8 milyar dolara yükseldi. Devlet Planlama Teşkilatının (DPT) hazırladığı "1950 - 2010 Ekonomik ve Sosyal Göstergeler" başlıklı çalışmadan yapılan değerlendirmeye göre, 1998 fiyatlarıyla milli gelir, ülkenin ilk 4 yılında üst üste artış gösterdi ve 1926'da 3.3 milyar liraya çıktı. Ancak 1927 yılında yüzde 12.7'lik azalışla milli gelir yaklaşık 2.9 milyar liraya geriledi. Atatürk döneminde, milli gelir 2 kez yüzde 20'nin (1929'da yüzde 21.5, 1936'da yüzde 23.1) üzerinde, 5 kez yüzde 10.8 - 18.2 arasında (1924'de yüzde 14.6, 1925'de yüzde 12.5, 1926'da yüzde 18.2, 1928'de yüzde 10.8, 1933'de yüzde 15.5) 3 kez yüzde 6.3 - 9.5 arasında (1931'de yüzde 8.2, 1934'de yüzde 6.3, 1938'de yüzde 9.5), 2 kez yüzde 1.5 (1937 yılı) ve yüzde 2.5 (1930 yılı) arttı, 3 kez ise ekonomi ABD'deki küresel buhran nedeniyle geriledi (1927'de yüzde 12,7, 1932'de yüzde 10.6, 1935'de yüzde 3). 1928'den 1939'a kadar inişli çıkışlı bir seyir izleyen milli gelir rakamı, 6.7 milyar liraya ulaştığı 1939 yılından sonra ise İkinci Dünya Savaşının etkisiyle gerilemeye başladı. Ekonomi, 1940'da yüzde 4.8, 1941'de yüzde 10.4 geriledi. 1942'de yüzde 5.5 artan milli gelir, 1943'de yüzde 9.8, 1944'de yüzde 5.1 düştü. 1945 yılına gelindiğinde yüzde 15.3'lük kayıpla yaklaşık 4.4 milyar liraya kadar gerileyen milli gelir, 1946 yılında ise baz etkisinin de tesiriyle yüzde 32.1 arttı ve 5.8 milyar liraya çıktı.

Menderes döneminde hızlı büyüme Adnan Menderes'in başbakanlık yaptığı 1950 - 1953 döneminde yüzde 9.4, 12.8, 11.9, 11.3'lük büyüyen ekonomi, Süleyman Demirel'in başbakanlık makamında oturduğu 1966 yılında yüzde 12, 1976'de yüzde 10.5 büyüdü. Bu tarihten günümüze kadar yüzde 10'un üzerinde büyüme gerçekleştirilemedi. En son 2010 yılında yüzde 8.9'luk büyüme meydana geldi. 1957 yılından ilk kez 10 milyar liranın, 1970'te 20 milyar liranın ve 1977'de de 30 milyar liranın üzerine çıkan milli gelir, 1957 ile 1979 yılları arasında sürekli artış gösterdi. 1979'da yüzde 0.6 azalarak 31.2 milyar liraya, 1980 yılında da yüzde 2.4 gerileyerek 30.4 milyar liraya inen milli gelir, 1980 - 1994 döneminde de sürekli arttı. Milli gelir 1994 yılında ise ekonomik krizin etkisiyle yüzde 5.5 azaldı ve 58.4 milyar liradan 55.2 milyar liraya düştü. Kriz yılları olan 1999'da yüzde 3.4, 2001'de yüzde 5.7 ve 2009'da yüzde 4.8 azalan milli gelir, ilk kez 2007'de 1 trilyon liranın üzerine çıktı. 1946 yılı yüzde 32.1 ile 1936 yılı yüzde 23.1 ile 1929 yılı da yüzde 21.5 ile milli gelirin en çok arttığı yıllar olurken, milli gelirdeki en sert düşüşler ise yüzde 15.3 ile 1945'te, yüzde 12.7 ile 1927'de, yüzde 10.6 ile de 1932'de yaşandı.