Latin harflerinin kullanımı başladı

Gazi Mustafa Kemal Paşa, 9 Ağustos akşamı Sarayburnu Parkı'nda düzenlenen toplantıda halka, "Yeni Türk harflerini her vatandaşa, kadına, erkeğe, hamala, sandalcıya öğretiniz. (...) Milletin yüzde sekseni okuma yazma bilmiyorsa bu hata bizde değildir. Türk'ün seciyesini anlamayarak, kafasını zincirlerle saranlarındır." diye seslendi.

TBMM de 1 Kasım 1928'de, "Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanunu" kabul etti. Bu yasayla süreli yayınların, levha, tabela, ilan ve sinema yazılarının 1 Aralık 1928'den itibaren Türk harfleriyle basılmaları öngörüldü. Tüm bu yayınlar, öngörülen tarihte yeni harflerle basılmaya başlandı.

Belli başlı öteki olaylar:

25 Kasım

1893- Orhun Kitabeleri, Kopenhag Üniversitesi Genel Dil Bilimi Profesörü ve Danimarka Kraliyet İlimler Akademisi üyesi Wilhelm Ludwig Thomsen tarafından okundu. Thomsen, Orhun alfabesini çözdüğünü, 15 Aralık 1893'te Danimarka Kraliyet İlimler Akademisi'nde sunduğu bildiriyle bilim dünyasına açıkladı.

1925- Şapka giyilmesi konusundaki kanun, TBMM'de kabul edildi. Kanun, 28 Kasım'da yürürlüğe girdi.

1958- Ahmet Adnan Saygun'un bestelediği Yunus Emre Oratoryosu, BM'nin yeni çalışma dönemi dolayısıyla New York'ta seslendirildi.

1967- ABD Başkanı Johnson'un Kıbrıs Özel Temsilcisi Cyrus Vance, Atina'nın önerilerini Ankara'ya getirdi. NATO Genel Sekreteri Brosio da arabuluculuk için Ankara'ya geldi. BM Güvenlik Konseyi, savaştan kaçınılması çağrısı yaptı.

1973- Yunanistan'daki ayaklanmalar sonunda Başbakan Georgios Papadopulos, cunta tarafından devrildi.

1979- Abdi İpekçi cinayeti sanığı Mehmet Ali Ağca, Kartal Maltepe Askeri Ceza ve Tutukevi'nden kaçtı.

1998- 55. Hükümet, gensoruyla düşürüldü. Devlet Bakanı Güneş Taner'in bakanlık görevi sona erdi. Başbakan Mesut Yılmaz, istifasını Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e sundu.

1999- Yargıtay 9. Ceza Dairesi, terör örgütünün elebaşı Abdullah Öcalan hakkında verilen ölüm cezasını onadı.

2011- Türkiye, Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi'ni parlamentosunda onaylayan ilk ülke oldu.

2013- Endonezya'nın batısında Sinabung yanardağı güçlü patlamalarla kül ve lav püskürttü.

2013- Türkiye, Birleşmiş Milletler Uluslararası Denizcilik Örgütünün (IMO) daimi temsilcisi olarak 2013-2015 dönemi için Genel Kurul Başkanlığına seçildi.

2016- Halep'te muhaliflerin bulunduğu bölgelere düzenlenen saldırılarda 59 kişi yaşamını yitirdi, 137 kişi yaralandı.

2016- Küba devriminin lideri ve eski Devlet Başkanı Fidel Castro, 90 yaşında öldü. 1976-2008 arasında devlet başkanı olarak Küba'yı yöneten Castro görevini 2008'de kardeşi Raul Castro'ya devretmişti.

2018- AB üyesi 27 ülke lideri, Brexit anlaşmasını ve İngiltere ile gelecekteki ilişkileri belirleyecek siyasi deklarasyon belgesini onayladı.

2019- Haluk Bilginer, 47. Uluslararası Emmy Ödülleri'nde Şahsiyet dizisindeki performansıyla en iyi erkek oyuncu seçildi.

2020- Arjantinli efsane futbolcu Diego Armando Maradona 60 yaşında hayatını kaybetti.

2023- Gazze'de insani aranın başlamasıyla 49 günün ardından ilk kez kuzeye yardım malzemesi ulaştı.

26 Kasım

1548- Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu, Halep'e girdi.'

1812- Napolyon Bonapart komutasındaki Fransız ordusu, büyük kayba uğrayarak Rusya topraklarını terk etmek zorunda kaldı.'

1926- Türkiye'nin ilk şeker fabrikası, Alpullu'da faaliyete geçti.'

1934- Atatürk'ün önerisiyle İsmet Paşa'ya, "İnönü" soyadı verildi.'

1934- Lakap ve unvanlar kaldırıldı. Kanunla "ağa, hacı, hafız, hoca, molla, efendi, bey, beyefendi, paşa, hanım, hanımefendi, hazretleri" gibi lakap ve unvanlar kaldırıldı, bütün yurttaşların, kadın, erkek kanun karşısında ve resmi belgelerde yalnız adlarıyla anılacağı hükmü getirildi.'

1935- Afyon-Isparta demir yolu açıldı.'

1943- Tosya ve Ladik'te 7,2 büyüklüğündeki depremde 2 bin 824 kişi öldü.'

1947- Eski milli eğitim bakanlarından, Köy Enstitülerinin başlangıcı sayılan okulları kuran Saffet Arıkan öldü.'

1954- Kapalıçarşı'daki yangında 1394 dükkan harap oldu. Çarşı yanındaki 3 han ve birkaç bina büyük hasar gördü.'

1993- Almanya, PKK'yı terör örgütü ilan ederek bütün yan kuruluşlarıyla birlikte kapattı.'

1996- Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Tansu Çiller, Susurluk kazasından söz ederken "Devlet uğruna kurşun atan da yiyen de şereflidir." dedi.'

2013- Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Milli Piyango İdaresine ait şans oyunlarının 10 yıllık lisans verilmesi suretiyle özelleştirilmesi için ihaleye çıktı.'

2016- Rusya'nın Saint Petersburg kentinde yapılan Dünya Gençler Boks Şampiyonası'nda 64 kiloda Tuğrulhan Erdemir altın madalya kazandı.

2017- Polonya'nın Bydgoszcz kentinde düzenlenen Dünya 23 Yaş Altı Güreş Şampiyonası'nda Türk sporcular, 3 altın ve 5 gümüş madalya kazandı.

2018- NASA'nın sismik inceleme aracı "InSight" Mars yüzeyine indi.'

2018- ABD'den 25 Kasım'da Türkiye'ye getirilen Çingene Kızı mozaiğinin 1960'lı yıllarda yurt dışına kaçırılan parçaları, THY'ye ait uçakla Gaziantep'e gönderildi.

2018- İstanbul Sancaktepe'de askeri helikopterin bir mahalleye düşmesi sonucu 4 asker şehit oldu, 1 asker yaralandı.

2020- FETÖ'nün darbe girişimi sırasında komuta merkezi olarak kullanılan Akıncı Üssü'ndeki eylemlere ilişkin, örgütün "sivil imamlar"ı ile Ankara'ya bomba yağdıran pilotların da yargılandığı davada, 291 sanık en az bir kez ağırlaştırılmış müebbet hapse çarptırıldı, 70 sanık bütün suçlamalardan beraat etti.

2021- İngiltere, Filistin'de Gazze'yi yöneten İslami Direniş Hareketi'ni (Hamas) terör örgütleri listesine aldı.

27 Kasım

1526- Kanuni Sultan Süleyman, Avusturya seferine çıktı.'

1780- Divan Edebiyatı'nın kadın şairi Fitnat Hanım İstanbul'da öldü.'

1895- Fransız romancı Alexandre Dumas 71 yaşında öldü.'

1919- Bulgaristan, Müttefikler ile barış anlaşması imzaladı.'

1942- Alman orduları, Toulon Limanı'na girerken buradaki Fransız donanması kendini yok etti.'

1947- İstanbul İnönü Stadyumu açıldı.'

1950- Kore'de Kunuri Savaşı başladı.'

1967- ABD Başkanı Johnson'un Kıbrıs Özel Temsilcisi Cyrus Vance, üçüncü kez Ankara'ya gelerek Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil ile görüştükten sonra Türkiye'nin yeni önerilerini götürdü. Yunan cuntasından kesin cevabını vermesi istendi.'

1970- İstanbul Kültür Sarayı yandı.'

1994- Bestekar, edebiyatçı, gazeteci, yazar ve 1983-1987'de Halkçı Partiden milletvekili olan Rüştü Şardağ vefat etti.

2012- Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda, belirli koşullarda öğrencilerin kılık kıyafetlerinin serbest olmasına ilişkin yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlandı.'

2013- Türkiye Spor Yazarları Derneği eski başkanlarından Necmi Tanyolaç, 85 yaşında İstanbul'da vefat etti.'

2016- Terör örgütü KCK'nın sözde "Türkiye sorumlusu" Sara Aktaş, İstanbul Atatürk Havalimanı'nda yurt dışına çıkmak isterken yakalandı.'

2017- FETÖ'nün para kasası olarak bilinen iş adamı Memduh Çıkmaz, MİT operasyonuyla Sudan'dan Türkiye'ye getirildi. '

28 Kasım

1912- Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti.'

1920- Mehmet Akif (Ersoy) ve Eşref Edip "Sebilü'r-Reşad" dergisini Kastamonu'da çıkarmaya başladı.'

1924- Futbolda ilk Fenerbahçe-Beşiktaş maçında Fenerbahçe, rakibini 2-0 yendi.'

1928- İlk kadın avukat Beyhan Hanım, İstanbul 1. Ticaret Mahkemesinde bir kadın sanığı savundu.'

1934- Hakimiyeti Milliye gazetesi "Ulus" adıyla çıkmaya başladı.'

1935- Bursa'da Merinos Fabrikası ile Gemlik'te Suni İpek Fabrikası'nın temeli atıldı.'

1936- Ereğli Kömür Şirketinin hükümetçe satın alınmasına dair Ankara'da sözleşme imzalandı.'

1938- Atatürk'ün vasiyetnamesi açıldı. Atatürk, vasiyetinde, parasının nemasından yakınlarına, manevi evlatlarına aylık, İnönü'nün çocuklarına yükseköğrenim ödeneği bağlanması koşuluyla parasını ve Çankaya'daki mülkünü CHP'ye bıraktı. Nemadan kalacak miktarın her yıl Türk Dil ve Tarih kurumlarınca paylaşılmasını istedi.'

1940- İkinci Dünya Savaşı ortamında 500 kilogramdan fazla tahıl stoklarına Ticaret Bakanlığınca el konulması kararlaştırıldı.'

1943- Churchill, Stalin ve Roosevelt, Tahran'da bir araya geldi.'

1951- Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kabul edildi. Kanun, 1 Ocak 1952'de yürürlüğe girdi.'

1961- Fenerbahçe'nin milli futbolcusu Can Bartu, İtalya'nın Fiorentina takımına transfer oldu. Bartu, 11 Temmuz'da Lazio takımıyla anlaşmış ancak askerliği nedeniyle bu transfer gerçekleşememişti.'

1967- NATO Genel Sekreteri Brosio Ankara'da Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil ile görüştü ve Atina'ya geçti. Türk jetleri Kıbrıs üzerinde uyarı uçuşları yaptı.'

1979- Vatikan Devlet Başkanı Papa 2. Jean Paul resmi ziyaret için Türkiye'ye geldi.'

1995- Yahudi asıllı iş adamı Nesim Malki, Bursa'da uğradığı silahlı saldırıda öldü.'

2002- Abdullah Gül başkanlığında kurulan 58. Hükümet güvenoyu aldı.'

2002- Türk şiirinin büyük ustalarından, "Garip" şiir akımının yaşayan son temsilcisi Melih Cevdet Anday, İstanbul'da 87 yaşında vefat etti.'

2006- Papa 16. Benediktus, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in davetlisi olarak Türkiye'ye geldi.'

2011- Türkiye'de düğün, cenaze, asker uğurlama gibi toplumsal olaylarda geleneksel olarak ikram edilen keşkek, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne alındı.'

2015- Diyarbakır'ın Sur ilçesinde 2 polisin şehit olduğu terör saldırısının ardından çıkan çatışmada Diyarbakır Barosu Başkanı Tahir Elçi hayatını kaybetti.

2017- BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, Esed rejiminin yoğun saldırılarını sürdürdüğü Doğu Guta'da ateşkes ilan edildiğini duyurdu.

2018- "Dede Korkut" UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültür Mirası Listesi'ne oy birliğiyle kabul edildi.

2020- Kadın Ritmik Cimnastik Grup Milli Takımı, "3 çember 2 labut" aletinde Avrupa şampiyonu oldu.

29 Kasım

1846- Türk müziği bestecisi Hammamizade İsmail Dede Efendi vefat etti.'

1932- Jön Türk hareketinin önderlerinden düşünür Abdullah Cevdet yaşamını yitirdi.

1935- İstanbul'da Paşabahçe Şişe ve Cam Fabrikası açıldı.'

1937- Hatay'da bağımsız rejim yürürlüğe girdi.'

1978- "Halkın Tapınağı" adlı tarikata üye 913 kişi Guyana ormanlarındaki merkezlerinde zehir içerek topluca intihar etti.'

1982- Aktör Cary Grant, 82 yaşında ABD'de öldü.

2011- İzlanda parlamentosu, Filistin'i bağımsız devlet olarak tanıdı.'

2013- Kıbrıs Türk Futbol Federasyonu (KTFF) ile Rum Futbol Federasyonu (KOP) arasında Zürih'te 5 Kasım'da imzalanan anlaşma, KTFF Genel Kurulunda yapılan oylamada 43 kulüp başkanı tarafından oy birliğiyle onaylandı.'

2016- Avusturyalı besteci Gustav Mahler'in el yazımı 232 sayfalık "İkinci Senfonisi" 4,5 milyon sterline satıldı.

30 Kasım

1900- İrlandalı yazar ve şair Oscar Wilde, Paris'te bir otel odasında, duvar kağıdına "Birimiz gitmeli" yazarak intihar etti.'

1909- Osmanlı tarihiyle ilgili bilimsel çalışmalar yapmak amacıyla Tarihi Osmani Encümeni kuruldu.'

1919- Fransa'daki seçimlerde kadınlara ilk kez oy hakkı tanındı.'

1925- Tekke ve zaviyelerin kapatılmasına ilişkin kanun kabul edildi.'

1925- TBMM kürsüsünün arkasındaki duvara "Hakimiyet milletindir" yazılı levha asıldı.'

1930- Paris'teki bir film şirketinin düzenlediği uluslararası ses yarışmasının Türkiye bölümü, Cumhuriyet gazetesince gerçekleştirildi. Yarışmaya katılan 38 kişiden Hudadat Şakir Hanım, 20 jüri üyesinden 16'sının oyuyla "Türkiye Ses Kraliçesi" seçildi.'

1952- ABD ilk hidrojen bombasını Eniwetok Adası'nda patlattı.'

1971- İdamla yargılanan Mahir Çayan ve arkadaşları, İstanbul Askeri Cezaevinden tünel kazarak kaçtı.'

1973- Anadolu, Çukurova ve Dicle üniversiteleri kuruldu.'

1990- Zonguldak'ta 43 bin maden işçisi greve başladı.'

1997- Genel Nüfus Tespiti ve Seçmen Yazımı gerçekleştirildi. Türkiye'nin nüfusu 62 milyon 865 bin 574 olarak belirlendi.'

2007- İstanbul-Isparta seferini yapan Atlasjet'e ait uçak, Isparta'nın Keçiborlu ilçesi yakınlarında düştü. Kazada, aralarında, Boğaziçi Üniversitesinden Prof. Dr. Engin Arık ile 5 bilim insanının bulunduğu 57 kişi öldü.'

2007- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, 17 Ekim'de TBMM'den çıkarılan sınır ötesi operasyon konusundaki tezkerenin ardından, "28 Kasım itibarıyla sınır ötesi operasyona ilişkin Türk Silahlı Kuvvetlerinin yetkilendirildiğini" açıkladı.'

2009- Türk Patent Enstitüsü, rakıya "milli içki" tescili verdi.'

2012- Filistin, BM'de "üye olmayan gözlemci devlet" statüsü kazandı.

2012- Madımak olayının araştırılması ve incelenmesi için Devlet Denetleme Kurulu görevlendirildi.'

2016- Tiyatro sanatçısı Erdal Tosun, Sarıyer'deki trafik kazasında 53 yaşında hayatını kaybetti.'

2016- Yufka ve lavaş, Türkiye'nin de arasında bulunduğu beş ülkenin desteğiyle UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne dahil edildi.

2017- FETÖ'nün darbe girişiminde Sabiha Gökçen Havalimanı'nı ele geçirmeye çalıştıkları gerekçesiyle yargılanan 28 sanıktan 8'i ağırlaştırılmış müebbet, 20'si müebbet hapis cezasına çarptırıldı.

2019- Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesinin (TANAP) Avrupa bağlantısı açıldı.'

2023- Eski Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı ve ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger, 100 yaşında hayatını kaybetti.

2023- ABD merkezli yayın kuruluşu Politico, "arabulucu" olarak nitelendirdiği Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı "2024 Avrupa'nın en güçlü kişileri" arasında gösterdi.

1 Aralık

1402- Timur, 57 yıldır Rodos şövalyelerinin hüküm sürdüğü İzmir'i kuşattı.'

1906- Dünyanın ilk sinema salonu Paris'te açıldı.'

1928- Yeni Türk harflerinin kullanımı yürürlüğe girdi. Gazeteler, mecmualar, levha, tabela ve ilanlar yeni harflerle basılmaya başlandı.'

1928- 2. İktisat Şurası toplandı.'

1928- Osmanlı borçlarının tasfiyesine ilişkin anlaşma TBMM'de onaylandı.'

1940- İkinci Dünya Savaşı dolayısıyla Türkiye'de geceleri karartma uygulaması başladı.'

1943- Roosevelt, Churchill ve Stalin'in katıldığı Tahran Konferansı sona erdi.'

1950- Türk askerleri, Kore'de Kunuri Zaferi'ni kazandı.'

1954- Gazeteci Hüseyin Cahit Yalçın cezaevine konuldu.'

1964- Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklık kurulmasını öngören, 12 Eylül 1963'te imzalanan Ankara Antlaşması yürürlüğe girdi.'

1968- Şarkıcı, oyuncu Dario Moreno, 47 yaşında İstanbul'da öldü.'

1980- Turgut Özal Başbakanlık Müsteşarlığına atandı.'

1980- Sanat dergisi "Gösteri" yayımlanmaya başlandı.'

1986- Yazar Demir Özlü, hakkında açılan davaya katılmaması gerekçesiyle vatandaşlıktan çıkarıldı.'

1989- Doğu Almanya Parlamentosu, Komünist Parti'yi iptal etti.'

1994- Türk tangolarının unutulmaz yorumcusu Şecaattin Tanyerli, 74 yaşında vefat etti.

2010- DİSK genel başkanlarından Kemal Türkler'in öldürülmesine ilişkin Ünal Osmanağaoğlu'nun yargılandığı dava, zaman aşımı gerekçesiyle ortadan kaldırıldı.'

2011- YÖK Genel Kurulu, üniversiteye giriş sınavında yerleştirme puanlarının hesaplanmasında kullanılan katsayı uygulamasını kaldırdı.'

2016- İsrail'in Ankara Büyükelçisi Eitan Naeh Ankara'ya geldi. Naeh, 6 yılın ardından ilişkilerin normalleşmesiyle Türkiye'ye atandı.

2018- Eski ABD Başkanı George Bush, 94 yaşında Teksas'ta hayatını kaybetti.

2019- Portekiz'in Guimaraes kentinde düzenlenen Down Sendromlular Dünya Judo Şampiyonası'nda Talha Ahmet Erdem ile Doğukan Coşar altın madalya kazandı.

2021- Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), yeni tip koronavirüsün Omicron varyantının en az 23 ülkede görüldüğünü bildirdi.

2023- Anadolu Ajansının (AA) abluka altındaki Gazze Şeridi'nde serbest habercisi olarak görev yapan kameramanı Muntasır es-Savvaf, İsrail hava saldırısında hayatını kaybetti.

2023- Tiyatro ve sinema sanatçısı Can Gürzap 79 yaşında İstanbul'da yaşamını yitirdi.