Kepenkler bir bir kapanıyor

Uygulanan IMF ve AB güdümlü politikalar neticesinde ortaya çıkan talep daralması esnafı fena vurdu. İşyerlerinin kapanma oranı son 25 yılın en yüksek düzeyine çıktı.

 

Talep daralması işletmeleri kriz yıllarından beter vurdu. Ekonomik durumun en önemli göstergelerinden birisi olan işyerlerinin kapanma oranı, son 25 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Bu yılın Ocak-Mayıs döneminde, açılan her 100 işyerine karşılık 54 işyeri kapanırken, açılan her 100 ticari küçük işyerine karşılık 148 işyeri kapandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden yararlanılarak yapılan çalışmaya göre, şirket ve kooperatiflerle firmalardan oluşan işletmeler ekonomideki gelişmelerden olumsuz etkilendi. Dünya ekonomisinde yaşanan yavaşlamanın yansımaları, satın alma gücündeki azalma, maliyetlerdeki aşırı artış, Çin faktörü, işyerlerinin SSK prim yükü, kredi geri ödemelerindeki sıkıntıların da aralarında bulunduğu nedenlerle sıkıntı yaşayan işletmeler, geleceğe ilişkin de umut taşımayınca çareyi kapıya kilit vurmakta buldu.

Kriz yıllarından beterŞirket ve firmalardan oluşan işletmeler ekonomik krizlerin yaşandığı yıllarda bile bu derecede kötü etkilenmediler. Ekonomik bozulmadan işletmelerin en fazla etkilendikleri 1989 yılında, işyerlerinin kapanma oranı yüzde 51,2 olmuştu. 1994 krizinde açılan her 100 işletmeye karşılık 20 işyeri kapanırken, 2001 krizinde bu sayı 35'e yükseldi. 2007 yılında yüzde 32,3 olan kapanma oranı, bu yılın ilk beş ayında yüzde 54,4'e yükseldi. Bu dönemde, şirket ve kooperatifler ile, bunların dışında kalan ticari işletmeler olmak üzere toplam 25 bin 785 işyeri kapandı.

Bu dönemde 4 bin 450 şirket ve kooperatif kapandıŞirketler içerisinde kapanma oranı en yüksek olanlar limitet şirketler oldu. 2008 yılı Ocak-Mayıs döneminde limitet şirketlerinde kapanma oranı yüzde 89,7 olarak gerçekleşti.

Ticari işletmeler çöktüŞirket ve kooperatiflerin dışında kalan küçük işletmelerde, Ocak-Mayıs döneminde 21 bin 335 işyeri kapandı. Küçük işletmelerin faaliyet gösterdikleri ekonomik alanlara bakıldığında ise en yoğun kapanmaların, toptan ve perakende ticaretle uğraşan işyerlerinde olduğu görüldü. Tarım dışı istihdamın deposu olarak görülen toptan ve perakende ticaret yapan işyerlerinde kapanma oranı yüzde 148,1'e fırladı. Bu alanda 2008 yılının Ocak-Mayıs döneminde 11 bin 271 ticari firma açılırken, kapanan ticari firma sayısı 16 bin 694 oldu.

Tarım işletmelerine darbeEkonomik bozulmadan ikinci sırada etkilenen küçük işletmeler tarım sektöründe faaliyet gösterenler oldu. Daha çok hane şeklindeki işletmelerden oluşan Türkiye tarımı son yıllarda uygulanan destekleme politikaları nedeniyle sürekli kan kaybederken, 2008 yılının 5 aylık döneminde firma haline gelebilmiş olan tarım işletmeleri de kötü etkilendi, kapanma oranı yüzde 137,7 oldu.

Maden cenneti ülkemizde maden firmaları dipte Madencilik işinde uğraşan firmalarda da söz konusu dönemde kapanma oranı yüzde 105,1 olarak gerçekleşti. Tarım dışı istihdamın dörtte birinden fazlasını oluşturan imalat sanayi işyerleri de olumsuz etkilenen sektörler arasında yer aldı. İmalat alanında faaliyet gösteren firmalarda kapanma oranı yüzde 55,3 oldu.

İşsizlik tırmanacakUzmanlar, TÜİK verilerine göre kapanan işyerlerindeki artışın endişe verici olduğunu belirterek, kapısına kilit vuran işletmelerin işsizlik oranına olumsuz yansıyacağını ifade ettiler. İşyerlerinin kapanmasının tüketim daralmasının en büyük göstergesi olduğunu kaydeden uzmanlar, piyasada inanılmaz bir durgunluğun yaşadığını, tüccarın, esnafın deyim yerindeyse sinek avlayarak gününü geçirdiğini, hal böyle olunca da vergisini, kredisini, SSK primini ödeyemediğini, çareyi işyerini kapatmakta bulduğunu belirtiyorlar.