İstihdama vergi işsizliği körüklüyor

Türkiye'de vergi kaçırdığı tespit edilen ve bu nedenle ceza yiyenler, hemen uzlaşmaya koşarak, gelir idaresinden vergi borcu ve cezada indirim talep ediyor. Gelirler Genel Müdürlüğü'nün 2004 yılı Faaliyet Raporuna göre, 2000-2004 yıllarını içeren 5 yıllık dönemde, mahalli denetim elemanlarınca yapılan incelemelerle ilgili, 89 bin 395 adet tarhiyat öncesi uzlaşma başvurusu yapıldı. 2000 yılında 20 bin 504, 2001 yılında 15 bin 437, 2002 yılında da 19 bin 339, 2003 yılında da 10 bin 20 olan uzlaşma talebine konu dosya sayısı, 2004 yılında 24 bin 95'e ulaştı. Söz konusu dönemde, Tarhiyat Sonrası Uzlaşma Komisyonlarında uzlaşmaya konu olan dosya sayısı ise 417 bin 2 olarak belirlendi. Tarhiyat sonrası uzlaşma başvuruları da, 2000 yılında 59 bin 184, 2001 yılında 87 bin 648, 2002 yılında 102 bin 86, 2003 yılında 57 bin 110, 2004 yılında da 110 bin 974 olarak gerçekleşti.

Uzlaşma oranı yüzde 68.1

5 yıllık dönemdeki uzlaşma başvurularının illere göre dağılımında ise İstanbul ve İzmir ilk iki sırayı paylaştı. Bu dönemde İstanbul'dan tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrasında 59 bin 268 uzlaşma başvurusu gelirken, bu sayı İzmir'de de 51 bin 127 olarak gerçekleşti. Ankara'dan 18 bin 778 uzlaşma talep edilen 5 yıllık dönemde Bursa'dan 16 bin 525, Konya'dan 13 bin 959, Eskişehir'den de 13 bin 182 uzlaşma müracaatı oldu. Gelirler Genel Müdürlüğü verilerine göre, 2000-2004 döneminde mahalli denetim elemanlarınca yapılan incelemelerle ilgili tarhiyat öncesi 89 bin 395 uzlaşma talebinin 78 bin 827'si olumlu sonuçlandı. Tarhiyat sonrası uzlaşma komisyonlarına gelen 417 bin 2 dosyanın da 366 bin 360'ında taraflar arasında uzlaşma sağlandı. Böylece uzlaşma taleplerinin yüzde 68.1'inde taraflar arasında bir anlaşmaya varılarak, dosyalardaki vergi ve ceza tutarları, önemli miktarlarda düştü. Sadece geçen yıl Gelirler Kontrolörleri tarafından yapılan incelemelerle ilgili, tarhiyat öncesi uzlaşmalar sonucunda 12 trilyon 502.6 milyar liralık vergi alacağı 7 trilyon 794.2 milyar liraya, 21 trilyon 375.1 milyar liralık ceza da, 965 milyar liraya indi.