İşler kesat, vergi vasat

Çarşı pazarda yaşanan durgunluk Maliye'yi de derinden etkiliyor. Devletin KDV ve  ÖTV gibi dolaylı vergi gelirleri önemli ölçüde azaldı.

 

Giderek artan küresel mali krizin reel ekonomiye yansımaya başladığı bu yılın ilk on ayında Maliye'nin KDV, ÖTV gibi dolaylı vergi gelirlerindeki performans kaybı tüketim ve ekonomik aktivitede yavaşlama sinyali verdi. Küresel ekonomideki tehditler ve bunun da etkisiyle Türkiye ekonomisine ilişkin belirsizliklerin tüketici güveninde yol açtığı düşüşün yurttaşların dolaylı vergi doğuran harcamalarını kısma eğiliminde etkili olduğu görüldü.

KDV geliri yüzde 7.5 azaldıÖzellikle dahilde alınan KDV'de geçen yılın aynı dönemine göre yaşanan reel bazda yüzde 7.5'lik düşüş tüketimdeki yavaşlamanın göstergesi olarak yorumlandı. Dayanıklı tüketim malı satışlarından elde edilen ÖTV'de yüzde 12.2, motorlu taşıtlardan sağlanan ÖTV'de yüzde 5.6, alkollü içkilerden ÖTV tahsilatında yüzde 3.3, özel iletişim vergisinde yüzde 0.4'lük 'reel' düşüşler yaşandı. Devletin en büyük gelir kalemi olan ve bütçe giderlerinin büyük bölümünü karşılayan dolaylı vergilerin toplam vergi geliri içindeki payı, geçen yılın aynı dönemine göre 1 puan düşerek yüzde 65.7'ye geriledi.

Devletin reel geliri azaldıMaliye Bakanlığı verilerine dayanılarak yapılan hesaplamaya göre, en önemli dolaylı vergi kalemlerinden biri olan ve tüketim eğiliminin başlıca göstergesi sayılan katma değer vergisinde (KDV) on aylık tahsilat geçen yılın eş dönemine göre yalnızca yüzde 2.2'lik bir cari artışla 14 milyar 267 milyon YTL oldu. Ancak tüketici fiyat endeksinin (TÜFE) on aylık ortalamalarına göre yüzde 10.45 olarak hesaplanan yıllık enflasyondan arındırıldığında devletin KDV gelirinde reel bazda yüzde 7.5 oranında düşüş olduğu belirlendi.

ÖTV'de kötü sinyalKDV gibi yurttaşların satın aldıkları ürünlerinin fiyatı içinde tahsil edilen özel tüketim vergisinde (ÖTV) de benzer bir gelişme yaşandı. Özellikle dayanıklı tüketim, alkollü içkiler ve motorlu taşıtlardan elde edilen ÖTV gerilerken, petroldeki aşırı pahalanmaya rağmen, petrol ve doğal gaz ürünlerinden ÖTV tahsilatındaki reel artış da düşük kaldı. On ayda petrol ve doğal gaz ürünlerinden 20 milyar 77.1 milyon YTL'lik ÖTV tahsil edildi. Söz konusu tahsilat geçen yılın aynı dönemine göre cari olarak yüzde 11 artarken, enflasyondan arındırıldığında reel artışın sadece yüzde 0.5 olduğu belirlendi. Kolalı gazozların ÖTV'si de reel olarak yüzde 0.1 düşüşle 175 milyon YTL olurken, dayanıklı tüketim malları ve diğer ürünlerden elde edilen toplam ÖTV cari olarak yüzde 3, reel bazda yüzde 12.2 azalarak 842.2 milyon YTL'ye geriledi.

En fazla KDV ithal ürünlerdenOcak-Ekim döneminde dahilde üretilip satılan mallardan elde edilen KDV geliri reel olarak azalırken, ithal ürünlerden yapılan KDV tahsilatında ise hızlı artış devam etti. Anılan dönemde ithal ürünlerde KDV tahsilatının toplam tutarı cari olarak yüzde 19.6, reel bazda da yüzde 8.3 artışla 25 milyar 811.1 milyon YTL'ye ulaştı. Gümrük vergileri ve diğer işlem vergileriyle birlikte on ayda dış ticaretten elde edilen toplam vergi geliri 28 milyar 218.3 milyon YTL'ye ulaştı.

Vatandaş 'cep'le konuşmayı azalttıİlk on ayda cep telefonu ile yapılan konuşma bedelleri üzerinden faturalara yansıyan özel iletişim vergisinde toplam tahsilat, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10 oranında bir cari artışla 3 milyar 823 milyon YTL'ye ulaştı. Özel iletişim vergisi tahsilatının reel bazda ise yüzde 0.4 azaldığı belirlendi. Resmi dairelerde yapılan çeşitli işlemler dolayısıyla yurttaşlardan on ayda toplam 3 milyar 277.4 milyon YTL damga vergisi alındı. Banka ve sigorta işlemleri yapanlar on ayda devlete toplam 3 milyar 63.3 milyon, şans oyunu oynayanlar 309 milyon YTL vergi ödedi. Devlet dairelerinde yapılan çeşitli işlemler, çıkarılan ya da yenilenen resmi belgeler dolayısıyla yurttaşlardan on ayda toplam 4 milyar 222.7 milyon YTL harç alındı.