Işık kirliliği had safhada
23.08.2001 00:00:00
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi Müdürü Prof. Dr. Zeki Aslan, araştırmayla ilgili yaptığı değerlendirmede, yanlış dış aydınlatmada kullanılan ışığın Türkiye'de en az yüzde 30 enerji kaybına yol açtığını söyledi. Enerji kaybının her yıl İstanbul'a 600, Ankara'ya 300, İzmir'e ise yaklaşık 150 milyar liraya mal olduğunu dile getiren Aslan, "Bu şehirlerin ortalamasını Türkiye geneline orantılarsak, uzaya kaçan elektrik enerjisinin parasal karşılığı yılda 6 trilyon liradan fazlayı bulmaktadır. Buna şehirler arası yol aydınlatması dahil değil" diye konuştu. "Işık kirliliği boşa giden para demektir" diyen Zeki Aslan, ışığın üretim maliyetinin yüksek olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:
"Kamaşma, ışık taşması, dikine ve aşırı ışık, boşa giden enerji demektir. Uluslararası Karanlık Gökyüzü Birliği'nin yaptığı bir araştırmaya göre, bu şekildeki dış aydınlatmalarda ışığın yüzde 30 kadarı boşa gitmektedir. Bu yanlış uygulamaların maliyetinin ABD'de yılda 2 milyar dolar olduğu hesaplanmıştır. İngiltere'de ise yanlış ışıklandırma yılda 53 milyon sterlin tutarında enerji kaybına neden olmaktadır. Türkiye'de bu yönde bir araştırma yapılmamış olsa da ilk değerlendirmeler, en az yüzde 30 enerji kaybı olduğu yönündedir. Işık kirliliğine karşı önlem almak yaklaşık bir elektrik santralı kurmak anlamına gelmektedir."
Işık kirliliği doğal hayatı da etkiler
Kötü aydınlatmadan zarar görenlerin yalnız devlet bütçesi ya da gece gökyüzünü izlemek isteyen insanların olmadığını vurgulayan Zeki Aslan, ışık kirliliğinin doğal hayatı da etkilediğini söyledi. Işık kirliliğinin göçmen kuşlar için yeni bir tehlike olduğuna işaret eden Aslan, şöyle devam etti:
"Kuşlar sadece insanlar için değil, dünyadaki tüm canlı yaşam için çok yararlıdır. Her yıl milyarlarca haşereyi, sineği tüketirler, milyarlarca bitki tohumunu yayarlar. Özellikle küçük sineklerle beslenen göçmen kuşlar, gece seyahat ederler. Kimi türler milyonlarca kilometre yol kat eder. Kısmen takım yıldızlardan yön bulurlarken, gökdelenler, deniz fenerleri gibi yüksek yapılardan yayılan ışıklar onlar için çekici olur. Bunun sonucu, kuşlar ya yorulup düşünceye kadar ışık etrafında fır dönerler ya da doğrudan binaya çarparlar. Bu şekilde bir gecede binlerce kuş ölüyor."
Işık kirliliği ya da yapay aydınlatmanın kimi deniz hayvanlarının yuvalama alışkanlıkları açısından da tehlike olduğuna işaret eden Aslan, şu bilgiyi verdi: "Deniz kaplumbağalarının binlerce yumurtasından çıkan yavrulardanyalnızca birkaçı denize ulaşabilmektedir. Denize ulaşmak için deniz ile kara arasındaki aydınlık farkını kullanan kaplumbağalar, yapay ışıklandırmalarla karaya yönelince hayatlarından olmaktadırlar. Avustralya'da yapılan bir araştırmaya göre mercanlar, üzerlerine düşenaşırı ışık yüzünden kendilerine renklerini veren mikroskobik bitkilerireddetmekte, beyazlaşmakta ve strese girmektedirler."
"Kamaşma, ışık taşması, dikine ve aşırı ışık, boşa giden enerji demektir. Uluslararası Karanlık Gökyüzü Birliği'nin yaptığı bir araştırmaya göre, bu şekildeki dış aydınlatmalarda ışığın yüzde 30 kadarı boşa gitmektedir. Bu yanlış uygulamaların maliyetinin ABD'de yılda 2 milyar dolar olduğu hesaplanmıştır. İngiltere'de ise yanlış ışıklandırma yılda 53 milyon sterlin tutarında enerji kaybına neden olmaktadır. Türkiye'de bu yönde bir araştırma yapılmamış olsa da ilk değerlendirmeler, en az yüzde 30 enerji kaybı olduğu yönündedir. Işık kirliliğine karşı önlem almak yaklaşık bir elektrik santralı kurmak anlamına gelmektedir."
Işık kirliliği doğal hayatı da etkiler
Kötü aydınlatmadan zarar görenlerin yalnız devlet bütçesi ya da gece gökyüzünü izlemek isteyen insanların olmadığını vurgulayan Zeki Aslan, ışık kirliliğinin doğal hayatı da etkilediğini söyledi. Işık kirliliğinin göçmen kuşlar için yeni bir tehlike olduğuna işaret eden Aslan, şöyle devam etti:
"Kuşlar sadece insanlar için değil, dünyadaki tüm canlı yaşam için çok yararlıdır. Her yıl milyarlarca haşereyi, sineği tüketirler, milyarlarca bitki tohumunu yayarlar. Özellikle küçük sineklerle beslenen göçmen kuşlar, gece seyahat ederler. Kimi türler milyonlarca kilometre yol kat eder. Kısmen takım yıldızlardan yön bulurlarken, gökdelenler, deniz fenerleri gibi yüksek yapılardan yayılan ışıklar onlar için çekici olur. Bunun sonucu, kuşlar ya yorulup düşünceye kadar ışık etrafında fır dönerler ya da doğrudan binaya çarparlar. Bu şekilde bir gecede binlerce kuş ölüyor."
Işık kirliliği ya da yapay aydınlatmanın kimi deniz hayvanlarının yuvalama alışkanlıkları açısından da tehlike olduğuna işaret eden Aslan, şu bilgiyi verdi: "Deniz kaplumbağalarının binlerce yumurtasından çıkan yavrulardanyalnızca birkaçı denize ulaşabilmektedir. Denize ulaşmak için deniz ile kara arasındaki aydınlık farkını kullanan kaplumbağalar, yapay ışıklandırmalarla karaya yönelince hayatlarından olmaktadırlar. Avustralya'da yapılan bir araştırmaya göre mercanlar, üzerlerine düşenaşırı ışık yüzünden kendilerine renklerini veren mikroskobik bitkilerireddetmekte, beyazlaşmakta ve strese girmektedirler."
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
