İmar affına tepki yağıyor

EYÜP KABİL / DETAY HABER

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD), depremin 8. gününde Kahramanmaraş merkezli depremlerde 31 bin 643 kişinin hayatını kaybettiğini, 158 bin 165 kişinin bölgeden tahliye edildiğini bildirdi. AFAD'dan yapılan açıklamaya göre, Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri merkezli depremlerin ardından 2 bin 724 artçı deprem meydana geldi. Bölgede AFAD, PAK, JAK, JÖAK, DİSAK, Sahil Güvenlik, DAK, Güven, itfaiye, Tahlisiye, MEB, STK'ler ve uluslararası ekiplerden 35 bin 495 arama kurtarma personeli görev yapıyor. Diğer ülkelerden gelen arama kurtarma personelinin sayısı 9 bin 793 olarak belirlendi. AFAD, emniyet, jandarma, MSB, UMKE, ambulans ekipleri, gönüllüler, yerel güvenlik ve yerel destek ekiplerinden görevlendirilen saha personeli ile beraber bölgede görev yapan toplam personel sayısı 238 bin 459'a ulaştı.

3 ilde 438 bin konuta imar affı

Türkiye'de depremden yaşamını yitirenlerin sayısı her geçen gün artarken uluslararası medya kuruluşlarından da haberler gelmeye devam ediyor. İngiltere'nin saygın gazetelerinden Financial Times, deprem felaketi ve birçok binanın yıkılarak insanlara mezar olması sonrasında hükümetin inşaat firmaları ve müteahhitlere savaş açtığını yazdı.

ABD'nin önde gelen gazetelerinden New York Times da deprem felaketine "imar affının" yol açtığını aktardı. Gazete, "Depremzedeler ve bina uzmanları kötü yapılmış binaların depremin yıkımının etkisini artırdığını söylüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan 2019'daki seçim kampanyasında partisinin imar affı yasasını övmüştü" ifadesine yer verdi. İmar affı ile ilgili olarak New York Times'ın haberinde, "Bu hamle fay hattının üzerinde olan ve depremin meydana gelme ihtimali yüksek olan Türkiye'de riskliydi. Fakat seçmen buna ilgi gösterdi. Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya'da Erdoğan bu affın 438 binden fazla ev sahibinin sorunlarını çözdüğünü söylemişti. Geçen haftaki yıkıcı depremlerden sonra o bölgeler içinde yaşayanlara mezar olan bina enkazlarıyla kaplı" gözlemi yapıldı.

10 ilin 33 vekili 'evet' demişti

Türkiye yakın tarihin en büyük imar affını 10 Mayıs 2018'te Meclis'te kabul etti. Çıkan yasadan ülke genelinde 7 milyon 238 bin bağımsız birim yararlanırken, devletin kasasına 26 milyar TL girdi. Meclis'te af düzenlemesi oylamasına 223 milletvekili katıldı. Çoğunluğu AKP'li 217 milletvekili kabul oy kullanırken, 5 ret oyu verildi. 6 Şubat 2023 depreminde en çok etkilenen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Malatya, Kahramanmaraş, Şanlıurfa, Kilis ve Osmaniye illerinin vekilleri de imar affına evet oyu kullandılar. 10 Mayıs 2018'de yapılan oylamada bu illerin 33 milletvekili 'evet' oyu kullandı.

Mühürlenen otel nasıl açıldı?

Gazi Mağusa Türk Maarif Koleji'nin yaşları 12-14 arasında 39 kişiden oluşan kız ve erkek tüm voleybolcuları Adıyaman'da Isias Otel'in enkazında kaldı. 25 genç sporcu, dokuz veli, bir öğretmen, iki müdür muavini ve iki antrenör'den sadece 4 veli ve bir müdür yardımcısı kurtulabildi. Dehşeti yaşayanlar "otel sanki ortadan ikiye kırıldı" dedi. Turist rehberlerinin de uğrak yeri olan otelde 27 rehber de hayatını kaybetti.

İki eski apartmanın dış cephe kaplamasıyla birleştirilen otelde iki kaçak kat çıkıldı. Lobi için kolonlar ve kirişler kesildi. Kolonlar ve plakaların içine beton yemesin diye briketler kondu. Ve otel aslında yapı denetiminden geçmediği için mühürlendi... Ama ne olduysa nasıl olduysa hep o mühür kalktı! Ayrıca sorumlular ile ilgili bir işlem de yapılmadı.

'Suç imza atanlarda'

Öte yandan Dokuz Eylül Üniversitesi'nin (DEÜ) Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü ve Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Kahramanmaraş merkezli depremlerin verdiği hasar hakkında "Sıvılaşma tehlikesi ortadan kaldırılmadan bu binalar projelendirilip, inşa edilmiş. Depremin suçu yok. Suç bu yanlış işlerin altına imza atanlarda" dedi.

İmar affı insanlık suçudur

Bu arada yaşanan acıyı derinden hissettiklerini kaydeden Mimarlar Odası Adana Şube Başkanı Sedat Gül, rant odaklı kentleşmenin önüne geçilmesi, kentsel dönüşümün doğru ve güvenli şekilde uygulanması gerektiğine dikkat çekti.

Adana'da yıkılan binalarla ilgili bilimsel bir raporlama yapılamadığını ifade eden Gül, ilk ve ikinci depremde yıkılan veya ağır hasar alan binaların büyük çoğunluğunun deprem yönetmeliği öncesinde ruhsatlandırıldığını ve zemin etüdü yapılan binalar olduğunu anlattı. Sedat Gül, depremden etkilenen diğer illerde deprem yönetmeliğine uygun olarak yapılmış ve aralarında yapımı yeni tamamlanmış binaların dahi depreme dayanamadığı ve maalesef yıkılan binalarda çok sayıda can kaybı verildiğini dile getirdi.

Depremin, sağlıksız ve güvensiz, mühendislik hizmeti almamış ya da yapım sürecinde denetim mekanizmalarının kuşku bırakmayacak nitelikte işletilmediği binalar yüzünden büyük acılar yaşatan afetlere dönüştüğünü ifade eden Gül, imar aflarının sadece bir şehir suçu değil, insanlık suçu olduğunu söyledi.

'Sorumlu sizsiniz'

Adalet Bakanlığı, Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen illerde afetten altı gün sonra 11 Şubat'ta Deprem Suçları Soruşturma Büroları kurulmasına karar verdi. Deprem bölgesinde çok sayıda savcı görevlendirildi. Yıkılan ve hasarlı yapıların müteahhitleriyle ilgili soruşturmalar başlatıldı. Bu kapsamda Hatay, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Adana, Şanlıurfa, Osmaniye ve Malatya'daki sorumlulardan 158'i hakkında gözaltı ve tutuklama kararları verildi.

Bağımsız Türkiye Partisi lideri Hüseyin Baş 12 Şubat'ta Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, "Bütün günahı müteahhitlere yıkıp işin içinden sıyrılamazsınız. O binalara izin veren, ruhsat veren sizsiniz. Kaçak olanlarını imar affı ile affeden sizsiniz. SORUMLU SİZSİNİZ!" ifadelerini kullanmıştı.