İmam Rıza’nın ahkâmın hikmetleri hakkında cevapları -3-
(Dünden devam ediyoruz) Muhammed bin Ali Maciyleveyh (r.a.), metindeki senetle Muhammed bin Sinan’dan şöyle naklediyor: “İmam Rıza (a.s.), ahkâmın hikmetleriyle ilgili sorduğum soruların cevabında şöyle yazdı
08.03.2024 18:00:00
Haber Merkezi
Haber Merkezi
(Dünden devam ediyoruz) Muhammed bin Ali Maciyleveyh (r.a.), metindeki senetle Muhammed bin Sinan'dan şöyle naklediyor: "İmam Rıza (a.s.), ahkâmın hikmetleriyle ilgili sorduğum soruların cevabında şöyle yazdı:
Savaştan kaçmanın haram olması
Dinde gevşeklik icat edip Resul ve dâil imamı hafife almaya sebep olup düşmanlara karşı onlara yardım etmemelerine sebep olacaktır. Böyle olursa onlar, sonuçta davet edildikleri nübüvveti ikrar etmeyi, adaleti yaymayı, fesadı yok etmeyi inkâr edeceklerdir.
Böylece, düşmanların Müslümanlara karşı cesaretlenmelerine sebep olup ardından da esaret, katliam, Allah'ın dininin iptal olup ortadan gitmesine ve daha nice başka fesatlara sebep olacaktır.
Allah'ın, hicretten sonra cahiliyyet zamanı inanç ve amellerine bulaşmayı haram etmesinin sebebi
Bu, dinden çıkmak, Peygamber ve Allah'ın hüccetlerine (imamlara) yardım etmemektir ve buna benzer fesatlar, hak sahibini haksız etmektir.
Bu, sadece çölde yaşamasından dolayı değildir. Aynı şekilde, eğer biri dini tam olarak tanırsa cahiller gibi olmaya hakkı yoktur. Cahillerden olup onlara dönüşmesinden dolayı korku vardır. Çünkü ilmi terk ederek cahillere karışıp onlar gibi olmamasından emin değildir.
Allah'ın adıyla kesilmeyen hayvanın haram olmasının sebebi
Allah, yarattıklarına O'nun ismini (tevhidini) ikrar etmeyi ve eti helal olan hayvanların kesimi sırasında Allah'ın isminin denilmesini vacip etmiştir. Bu, Allah'a yaklaşma sebebi olanlarla şeytanlara ibadet için yapılanlar arasında bir farkın olması içindir.
Çünkü Allah'ın adının anılması, O'nun rububiyet ve birliğini ikrar etmektir. Allah'ın adından başka şeyin anılması ise, gerçekte O'na şirk olup O'nunla başka şeye yaklaşmaktır.
Kısacası, kesilecek hayvana, Allah'ın adının denilmesi (Bismillah denilmesi), Allah'ın helal ve haram ettikleri arasında farkın olması içindir.
Allah, et yiyen kuşları, bütün vahşi hayvanları leş, insan eti, dışkı ve buna benzer şeyler yediklerinden dolayı haram etmiştir. Allah, vahşi hayvanlardan eti helal ile haramın bilinmesi için ala-metler bırakmıştır.
Babam Mûsa bin Câfer (a.s.) şöyle buyuruyor: "Her zehir saçma organı olan vahşi hayvan ile pençesi olan kuşların eti haramdır. Ama taşlığı olan kuşların eti ise helaldir."
Diğer bir şekilde eti helal olan kuşla, haram olan kuşun arasındaki farkı şöyle buyuruyor: "Uçarken kanat çırpanın etini ye ama kanat çırpmayanın (kanatlarını gerip uçanın) etini ise yeme!"
Tavşan etinin haram olması
Tavşan etinin haram olması; kediye benzeyip kedi ve diğer vahşi hayvanlar gibi pençesinin olmasından, vücudunda olan necasetle diğer vahşi hayvanlar hükmünde olduğundan dolayıdır.
Faizli bir alış veriş
Her durumda satıcı ve müşteri için zarardır. Allah, faizi, mal ve servetin yok olmasından dolayı haram etmiştir. Sefih ve deliye aklı yerine gelinceye kadar veya reşit oluncaya dek malı verilmez. Çünkü malını telef ederek yok etme korkusu vardır. İşte bu yüzden Allah, faizi haram etmiştir. Alışverişte faiz, bir dirhemi iki dirheme nakit olarak satmaktır.
Faiz açıklandıktan sonra haram olması
Haram olan bir şeyin hafife alınmasından dolayıdır. İşte bu, haram olduğu açıklandıktan sonra, büyük günah olup haram yapılan şeyi hafife almaktan başka bir şey değildir. Faizi de hafife almak, kâfir olmak demektir.
Borçta faizin haram olmasının sebebi
İyiliğin ortadan gitmesi, malların ise telef olmasına, halkın faydalanmaya ve kâra rağbet edip borç vermeyi ise terk etmelerine sebep olduğundan dolayıdır. Borç, yapılan iyiliklerdendir. Bunda (faizli borçta) fesat, zulüm ve malların yok olması vardır.
Domuz etinin haram olmasının sebebi
Domuz pis bir varlıktır. Allah-u Teala onu kullarına öğüt, ibret, korku ve delil olması için -meshedip- yaratmıştır. Çünkü onun yiyeceği en pis yiyecektir. Daha birçok sebeplerden...
Aynı şekilde maymunu da haram etmiştir. Çünkü o da domuz gibi mesholunan bir hayvandır. Onda insana benzerlik verdi ki, gazaplanılmış yaratıklardan olduğuna delalet etsin.
Murdar olmuş hayvanın haram olmasının sebebi
Onda beden için zarar, fesat ve afetler vardır. Allah'ın adının (Bismillah) denilmesi, helal olması için bir sebeptir. Aynı zamanda, helal ile haram arasında da bir farktır.
Allah'ın, kanı da murdar gibi haram etmesinin sebebi
Vücuda zararlı olduğundan dolayıdır. Çünkü kan vücutta sarılığı meydana getirir (sarı su oluşturur). Ağzı kötü kokulu yapıp vücudun da leş gibi kokmasına, ahlakı bozup kalbin taşlaşmasına sebep olmaktadır. İnsandan şefkat ve merhameti götürür, hatta in-san anne-babasını ve en yakın dostunu bile öldürmekten korkmaz.
Dalağın haram olması
İçinde kan olmasından dolayıdır. Kan ve murdarda olan sebepler onda da mevcuttur. Çünkü hepsi zararlı ve fesattır.
Erkeğin dört kadın alabilmesi, kadının ise bir kocadan başkası ile evlenememesinin sebebi
Erkek dört kadınla evlense dahi çocuğu ona (kendisine) aittir. Ama kadının iki veya daha fazla kocası olursa, çocuğun hangisine ait olduğu bilinemez.
Çünkü kocalarının hepsi onunla ortaktırlar. Bunda nesillerin yok olması, vârisler arasında fesada sebep olup tanıma (baba oğlunu, oğul babayı) ortadan gidecektir.
Üç boşamanın olmasının sebebi
Eşine karşı bir ilgi oluşabilir diye her birisi arasında fırsat verilmiştir. Bu da eğer gazap ve siniri varsa yatışması içindir. Aynı şekilde, kadınların kocalarına karşı gelmelerinden vazgeçerek korkup öğüt almaları içindir. Kocasına yaptığı itaatsizlik ve suçtan dolayı ayrılmayı hak etmiştir.
Kadının dokuz kez boşamadan sonra her zaman için haram olmasının sebebi
Boşamayı hafife almamak ve kadınları aşağılamamak için olup, herkesin kendi işine bakıp dikkatli ve itibarlı olup ibretle bakmalıdır ki, artık dokuz talaktan sonra bir araya gelme ümitleri yoktur." (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Ali Rıza eserinden)
Savaştan kaçmanın haram olması
Dinde gevşeklik icat edip Resul ve dâil imamı hafife almaya sebep olup düşmanlara karşı onlara yardım etmemelerine sebep olacaktır. Böyle olursa onlar, sonuçta davet edildikleri nübüvveti ikrar etmeyi, adaleti yaymayı, fesadı yok etmeyi inkâr edeceklerdir.
Böylece, düşmanların Müslümanlara karşı cesaretlenmelerine sebep olup ardından da esaret, katliam, Allah'ın dininin iptal olup ortadan gitmesine ve daha nice başka fesatlara sebep olacaktır.
Allah'ın, hicretten sonra cahiliyyet zamanı inanç ve amellerine bulaşmayı haram etmesinin sebebi
Bu, dinden çıkmak, Peygamber ve Allah'ın hüccetlerine (imamlara) yardım etmemektir ve buna benzer fesatlar, hak sahibini haksız etmektir.
Bu, sadece çölde yaşamasından dolayı değildir. Aynı şekilde, eğer biri dini tam olarak tanırsa cahiller gibi olmaya hakkı yoktur. Cahillerden olup onlara dönüşmesinden dolayı korku vardır. Çünkü ilmi terk ederek cahillere karışıp onlar gibi olmamasından emin değildir.
Allah'ın adıyla kesilmeyen hayvanın haram olmasının sebebi
Allah, yarattıklarına O'nun ismini (tevhidini) ikrar etmeyi ve eti helal olan hayvanların kesimi sırasında Allah'ın isminin denilmesini vacip etmiştir. Bu, Allah'a yaklaşma sebebi olanlarla şeytanlara ibadet için yapılanlar arasında bir farkın olması içindir.
Çünkü Allah'ın adının anılması, O'nun rububiyet ve birliğini ikrar etmektir. Allah'ın adından başka şeyin anılması ise, gerçekte O'na şirk olup O'nunla başka şeye yaklaşmaktır.
Kısacası, kesilecek hayvana, Allah'ın adının denilmesi (Bismillah denilmesi), Allah'ın helal ve haram ettikleri arasında farkın olması içindir.
Allah, et yiyen kuşları, bütün vahşi hayvanları leş, insan eti, dışkı ve buna benzer şeyler yediklerinden dolayı haram etmiştir. Allah, vahşi hayvanlardan eti helal ile haramın bilinmesi için ala-metler bırakmıştır.
Babam Mûsa bin Câfer (a.s.) şöyle buyuruyor: "Her zehir saçma organı olan vahşi hayvan ile pençesi olan kuşların eti haramdır. Ama taşlığı olan kuşların eti ise helaldir."
Diğer bir şekilde eti helal olan kuşla, haram olan kuşun arasındaki farkı şöyle buyuruyor: "Uçarken kanat çırpanın etini ye ama kanat çırpmayanın (kanatlarını gerip uçanın) etini ise yeme!"
Tavşan etinin haram olması
Tavşan etinin haram olması; kediye benzeyip kedi ve diğer vahşi hayvanlar gibi pençesinin olmasından, vücudunda olan necasetle diğer vahşi hayvanlar hükmünde olduğundan dolayıdır.
Faizli bir alış veriş
Her durumda satıcı ve müşteri için zarardır. Allah, faizi, mal ve servetin yok olmasından dolayı haram etmiştir. Sefih ve deliye aklı yerine gelinceye kadar veya reşit oluncaya dek malı verilmez. Çünkü malını telef ederek yok etme korkusu vardır. İşte bu yüzden Allah, faizi haram etmiştir. Alışverişte faiz, bir dirhemi iki dirheme nakit olarak satmaktır.
Faiz açıklandıktan sonra haram olması
Haram olan bir şeyin hafife alınmasından dolayıdır. İşte bu, haram olduğu açıklandıktan sonra, büyük günah olup haram yapılan şeyi hafife almaktan başka bir şey değildir. Faizi de hafife almak, kâfir olmak demektir.
Borçta faizin haram olmasının sebebi
İyiliğin ortadan gitmesi, malların ise telef olmasına, halkın faydalanmaya ve kâra rağbet edip borç vermeyi ise terk etmelerine sebep olduğundan dolayıdır. Borç, yapılan iyiliklerdendir. Bunda (faizli borçta) fesat, zulüm ve malların yok olması vardır.
Domuz etinin haram olmasının sebebi
Domuz pis bir varlıktır. Allah-u Teala onu kullarına öğüt, ibret, korku ve delil olması için -meshedip- yaratmıştır. Çünkü onun yiyeceği en pis yiyecektir. Daha birçok sebeplerden...
Aynı şekilde maymunu da haram etmiştir. Çünkü o da domuz gibi mesholunan bir hayvandır. Onda insana benzerlik verdi ki, gazaplanılmış yaratıklardan olduğuna delalet etsin.
Murdar olmuş hayvanın haram olmasının sebebi
Onda beden için zarar, fesat ve afetler vardır. Allah'ın adının (Bismillah) denilmesi, helal olması için bir sebeptir. Aynı zamanda, helal ile haram arasında da bir farktır.
Allah'ın, kanı da murdar gibi haram etmesinin sebebi
Vücuda zararlı olduğundan dolayıdır. Çünkü kan vücutta sarılığı meydana getirir (sarı su oluşturur). Ağzı kötü kokulu yapıp vücudun da leş gibi kokmasına, ahlakı bozup kalbin taşlaşmasına sebep olmaktadır. İnsandan şefkat ve merhameti götürür, hatta in-san anne-babasını ve en yakın dostunu bile öldürmekten korkmaz.
Dalağın haram olması
İçinde kan olmasından dolayıdır. Kan ve murdarda olan sebepler onda da mevcuttur. Çünkü hepsi zararlı ve fesattır.
Erkeğin dört kadın alabilmesi, kadının ise bir kocadan başkası ile evlenememesinin sebebi
Erkek dört kadınla evlense dahi çocuğu ona (kendisine) aittir. Ama kadının iki veya daha fazla kocası olursa, çocuğun hangisine ait olduğu bilinemez.
Çünkü kocalarının hepsi onunla ortaktırlar. Bunda nesillerin yok olması, vârisler arasında fesada sebep olup tanıma (baba oğlunu, oğul babayı) ortadan gidecektir.
Üç boşamanın olmasının sebebi
Eşine karşı bir ilgi oluşabilir diye her birisi arasında fırsat verilmiştir. Bu da eğer gazap ve siniri varsa yatışması içindir. Aynı şekilde, kadınların kocalarına karşı gelmelerinden vazgeçerek korkup öğüt almaları içindir. Kocasına yaptığı itaatsizlik ve suçtan dolayı ayrılmayı hak etmiştir.
Kadının dokuz kez boşamadan sonra her zaman için haram olmasının sebebi
Boşamayı hafife almamak ve kadınları aşağılamamak için olup, herkesin kendi işine bakıp dikkatli ve itibarlı olup ibretle bakmalıdır ki, artık dokuz talaktan sonra bir araya gelme ümitleri yoktur." (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Ali Rıza eserinden)
