İmam Cevad’ın (a.s.) ashabı -3-

Safvan b. Yahya: Safvan b. Yahya Ebû Muhammed el-Becelî Beyyau's-Sabirî (bir tür parça satıcısı); Kûfelidir. Güvenilir (sika) bir râvidir. Gözlemleri güvenilirdir.

Babası, İmam Ca'fer Sadık'tan (a.s.), kendisi de İmam Rıza'dan (a.s.) hadis rivâyet etmiştir. İmam'ın yanında yüksek ve şerefli bir makamı vardı.

Keşşî, onu İmam Rızâ'dan (a.s.) hadis rivâyet eden ricâl arasında zikretmiştir.

İmam Ali Rızâ'nın ve İmam Muhammed Cevad'ın (üzerlerine selâm olsun) vekilliğini yapmış ve mezhebini Vâkıfîlikten korumuştur.

Zühd ve ibâdette yüksek bir makama sahipti. Vâkıfîye mezhebi ona büyük miktarda mal bağışlamıştı ama o mezhebe yönelmemişti.

Abdullah b. Cündeb ve Ali b. Numan'ın ortağıydı. Rivâyet edildiğine göre bu üçü Kâbe'de, "biri ölürse geride kalanlar onun namazını kılacak, orucunu tutacak, zekâtını verecek" diye aralarında sözleşmişlerdi.

Daha sonra ikisi ölmüş ve Safvan hayatta kalmıştı. Bu yüzden Safvan her gün yüz elli rekât namaz kılar, her sene üç ay oruç tutar ve üç kere malının zekâtını verirdi.

Burada zikrettiğimiz hususların dışında kendi adına gönüllü olarak yerine getirdiği her ibâdetin aynısını onlar adına da yerine getirirdi.

Âlimler şöyle rivâyet etmişlerdir:

"Bir gün bir adam Kûfe'deki ailesine götürmek üzere ona birkaç dinar vermek ister. O şu karşılığı verir: Develeri kiraladım. Paranı taşımam için sahiplerinden izin almam gerekir."

Takva bakımından o dönemde bir benzeri yoktu. Ehli Beyt âlimlerinin zikrettiklerine göre otuz kitap yazmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:

1- Kitabu'l-Vudu'/Abdest Kitabı
2- Kitabu's-Salât/Namaz Kitabı
3- Kutabu'l-Hac/Hac Kitabı
4- Kitabu'z-Zekât/Zekât Kitabı
5- Kitabu'n-Nikâh/Nikâh Kitabı
6- Kitabu't-Talak/Boşanma Kitabı
7- Kitabu'l-Ferâiz/Miraslar Kitabı
8- Kitabu'l-Vesaya/Vasiyetler Kitabı
9- Kitabu'ş-Şira ve'l-Bey'/Alışveriş Kitabı
10- Kitabu'l-Itkı ve't-Tedbir/Köle Azad Etme ve Efendisi Öldükten Sonra Kölesinin Azad Edilmesi Yönünde Şart Koşma Kitabı

11- Kitabu'l-Bişarât ve'n-Nevâdir/Müjdeler ve Nadirler Kitabı.

Safvan b. Yahya iki yüz on yılında vefat etti. 

İmam Cevad (a.s.) ona rahmet dilemiş, onun mübarek atalarının hizbinden, yani Allah'ın kurtuluşa eren hizbinden olduğuna şahitlik etmiştir.

Abdullah b. Salt: Benî Teym el-Lat b. Tağlibe'nin azadlısı olan Abdullah b. Salt Ebû Talib el-Kummî'dir. Hamdan b. Ahmed en-Nehdî anlatıyor:

"Ebû Talib el-Kummî bize şöyle anlattı: Ebû Ca'fer b. Rızâ'ya (a.s.), Ebû'l-Hasan'ın -yani babasının- iyiliklerini sayıp medhini yapmak için izin istedim. Bana şu cevabı gönderdi: Benim ve babamın iyiliklerini anlatıp yay." 

Ali b. Esbat: Ali b. Esbat b. Sâlim el-Kindî; Küreli'dir. Keşşî, şöyle der: "Ali, önceleri Fetahî Mezhebine mensuptu. Ali b. Mehziyar onun görüşlerini çürütmek için az ve küçük miktarda mektup göndermiştir ona."

Necaşî de der ki: "O, Fetahî Mezhebindendi. Bu konuda Ali b. Mehziyar ile onun arasında bazı mektuplaşmalar oldu. Sonunda İmam Cevad'a (a.s.) müracaat ettiler, ardından Ali b. Esbat, mezhebinden döndü.

Bundan önce İmam Rızâ'dan (a.s.) hadis rivâyet ederdi. Güvenilir biridir. İnsanların en güveniliri ve doğru sözlüsüydü. Ben de onun rivâyetlerini esas alıyorum. Onun bir aslı (dört yüz asıldan biri) ve de birçok rivâyeti vardır."
 
Kitaplarından bazıları şunlardır:

1- Kitabu'd-Delâil/Delâletler Kitabı
2- Kitabu't-Tefsir/Tefsir Kitabı
3- Kitabu'l-Mezar/Ziyaretler Kitabı
4- Kitabu Nevâdir-i Meşhur/Meşhur Nadirler Kitabı. (Ricâl-i Necaşî, s. 190)

İbrahim b. Ebû Mahmud el-Horasanî: İmam Cevad'dan (a.s.) hadis rivâyet eden güvenilir ravilerden biridir. Necaşî, "Ricâl"inde ondan bu özelliğini vurgulayarak söz eder. İmam Mûsâ Kâzım (a.s.) ve İmam Ali b. Mûsâ er-Rızâ'dan (a.s.) da hadis rivâyet etmiştir.

İbrahim b. Muhammed el-Hemdanî: Önde gelen hadis ricâlinden biridir. İmam Cevad'dan, babası İmam Rızâ'dan ve oğlu İmam Hâdi'den (hepsine selâm olsun) hadis rivayet etmiştir.

Ahmed b. Muhammed b. Ebû Nasr el-Bezentî el-Kûfî: İmam Muhammed Cevad'ın (a.s.) ve babası İmam Rızâ'nın (a.s.) yanında yüksek bir makama sahipti. Parlak bir konumu vardı.

Ahmed b. Muâfî: İmam Cevad'ın (a.s.) ashabındandır.

Ca'fer b. Muhammed b. Yûnus el-Ahvel: İmam Muhammed Cevad'ın, babasının ve oğlunun (hepsine selâm olsun) ashabındandır.

Hüseyin b. Beşşar el-Medainî: İmam Muhammed Cevad'ın, babasının ve dedesinin (hepsine selâm olsun) ashabındandır.

Hakem b. Ulya' el-Esedî: İmam Cevad'ın (a.s.) ashabındandır.

Hamza b. Ya'la el-Eş'arî Ebû Ya'la el-Kummî: Güvenilir ve gözde bir râviydi. İmam Cevad'dan (a.s.) ve baba-sından (a.s.) hadis rivâyet etmiştir.

Dâvud b. Kâsım b. İshak b. Abdullah b. Ca'fer b. Ebû Tâlib: Künyesi Ebû Hâşim el-Ca'ferî'dir. Bağdatlı'dır. İmamların yanında yüksek bir değere, üstün bir makama sahipti. İmam Cevad'ın (a.s.) ashabıydı. Ondan hadis rivâyet ettiği gibi, oğlu İmam Hâdi'den (a.s.) ve torunu İmam Hasan Askerî'den (a.s.) de hadis rivâyet etmiştir.

Salih b. Muhammed el-Hemedanî: İmam Cevad'ın (a.s.) ve oğlu İmam Hâdi'nin (a.s.) ashabındandı.

Abdulcebbar b. Mübarek en-Nehavendî: İmam Cevad'ın ve babasının (üzerlerine selâm olsun) ashabındandı.

Abdulazim b. Abdullah b. Ali b. Hasan b. Zeyd b. Hasan b. Ali b. Ebû Talib (a.s.):
Künyesi Ebû'l-Kâsım'dır. İmam Cevad'ın (a.s.), ibâdeti ve takvasıyla temâyüz etmiş has ashabından biriydi.

Oğlu İmam Hâdi'nin ve torunu İmam Hasan Askerî'nin (a.s.) de ashabındandır. İmam Hâdi (a.s.) onun kabrini ziyaret etmenin, İmam Hüseyin'in (a.s.) kabrini ziyaret etmek kadar sevap kazandırdığını bildirmiştir.

Osman b. Said el-Amrî: Künyesi Ebû Amr ve es-Semman (Yağ Satıcısı)'dır. Kendisine ez-Zeyyat (Zeytin Yağı Satıcısı) el-Esedî de denilirdi. Güvenilir bir râvidir. İmam Cevad'ın (a.s.) değerli ashabından biridir. İmam Hasan Askerî (a.s.) zamanında da yaşamış, onun vekili olmuştur.

Ali b. Ca'fer b. Muhammed b. Ali b. Hüseyin (a.s.): Muttakî ve faziletleri çok, değeri yüksek biriydi. İmamlardan birçok hadis rivâyet etmiştir. İmam Cevad'ın (a.s.) ashabındandı. Ondan önce de İmam Ca'fer Sâdık, İmam Mûsâ Kâzım ve İmam Ali Rızâ'nın (hepsine selâm olsun) yanında bulunmuştur.

Ali b. Bilal el-Bağdadî: Sadece İmam Cevad'ın (a.s.) ashabındandır.

Fadl b. Sazan b. Halil Ebû Muhammed el-Ezdî en-Nişaburî: Güvenilir bir râviydi. Saygın bir kişiliği vardı. Fakih ve kelâm âlimiydi. İmam Hasan Askerî (a.s.) ona rahmet okumuştur. İmam Cevad'dan (a.s.) hadis rivâyet etmiştir. İmam Rızâ'dan (a.s.) da rivâyet ettiği zikredilir.

Muhammed b. Abdulcebbar: Ebû's-Sahban Kummî'nin oğludur. İmam Cevad'ın, oğlu İmam Hâdi'nin ve torunu İmam Hasan Askerî'nin (hepsine selâm olsun) ashabıdır.

Ebû Ali Muhammed b. İsa b. Abdullah b. Sa'd b. Malik el-Eş'arî: Kumluların şeyhidir. İmam Cevad'dan (a.s.) hadis rivâyet etmiş ve İmam Rızâ'dan (a.s.) da dinlemiştir.

Nuh b. Şuayb el-Bağdadî: Fakih, âlim, sâlih ve kendisinden râzı olunan bir zâttı. İmam Ce- vad'ın (a.s.) ashabındandı.

Yakub b. İshak es-Sıkkit (Ebû Yûsuf): Dil âlimiydi. İmam Cevad'ın (a.s.) has ashabından biriydi.

İmam'ın yanında öncü bir makama sahipti. Aynı saygın makama İmam Hâdi'nin (a.s.) katında da sahip olmuştu. Ehl-i Beyt'in dostlarından olduğu için Halife Mütevekkil tarafından öldürüldü.

Ebû Yûsuf el-Kâtib Ya'kub b. Yezid b. Hammad el-Enbarî: Doğru sözlü, güvenilir bir râviydi. İmam Cevad'dan (a.s.) hadis rivâyet etmiştir. Ondan önce de babası İmam Rızâ'nın (a.s.) ashabındandı.

Ebû'l-Husayn b. Hudeyn el-Hudeyn: İmam Cevad'ın ve oğlu İmam Hâdi'nin (a.s.) ashabındandır.

"Müsnedu'l-İmami'l-Cevad" adlı eserin yazarı Şeyh Atarudî, İmam Muhammed Cevad'dan (a.s.) hadis rivâyet eden yüz yirmi bir kişi sayar.

Bunlar arasında İmam'ın (a.s.) ashabı, vekilleri ve has arkadaşları vardır ki bunlar büyük fakihlerin, kadın-erkek gözde ilim talebelerinin ve şairlerin oluşturduğu bir topluluktur.

Bunlar hem babası İmam Rızâ (a.s.) zamanında, hem de ondan sonra İmam Muhammed Cevad'ın (a.s.) hayatı boyunca hizmetinde bulunma şerefine nâil olmuşlardır.

Seyyid Muhammed Kazım el-Kazvinî ise, "el-İmamu'l-Cevad Mine'l-Mehdî ile'l-Lahdi/Beşikten Mezara İmam Cevad" adlı kitabında "İmam Cevad'ın Ashabı" başlığı altında kadın ve erkek 275 kişiyi sayar.  (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Muhammed Taki eserinden)