Hz. Ali’nin şehâdetinden sonra yaşananlar

Hicret'in 40. yılında, Ramazan ayının 21. gecesi Hz. Ali son nefesini verdi. Aynı gün insanlar gelerek Hz. Hasan'a biat ettiler. 

Bu dönemde Muaviye ve Ümeyyeoğulları Şam'da büyük bir nüfuz elde etmişlerdi. Kûfe'de de Muaviye taraftarı pek çok kimse vardı. Bunlar Muaviye'ye gizlice haber göndererek onu gelişmelerden haberdar ettiler.

Muaviye, seçilmiş ve aynı zamanda Allah Resûlü tarafından nasb edilmiş halife olan İmam Hasan'a biat etmeyi hiçbir şekilde aklından geçirmedi. Tersine, O'na karşı güç toplamaya başladı. Bu olay Hz. Ali'nin şehâdetinden on sekiz gün sonra yaşanıyordu. 

İmam Hasan iş bu noktaya geldiğinde artık savaştan başka bir yol kalmadığının farkındaydı. Kûfe halkına haber göndererek sefere hazırlanmalarını emretti.

Minbere çıkarak ahaliye hitaben şöyle buyurdu: "… Aldığım habere göre Muaviye onun üzerine yürümeye karar verdiğimiz yolunda bir haber almış ve bunun için harekete geçmiştir. Allah'ın rahmeti üzerinize olsun. Nuhayle'de karargâhınıza çıkın."

İmam'ın bu çağırısı karşısında cemaat sustu.

Kaynaklar bu olayı şöyle yazmıştır: "Bunun üzerine herkes sustu. Hiç kimseden çıt çıkmadı. Kimse İmam Hasan'a cevap vermedi." 

Bu tabloya dikkat etmek gerekir. Kûfe halkının Peygamber torununa gösterdiği bu kayıtsızlık ve yaptığı bu ihanet dikkat çekicidir.

Savaş için karargâh kuruldu, hazırlıklara başlandı. Ancak Hz. Hasan'ın ordu komutanı, Peygamberimizin amcası Abbas'ın oğlu Ubeydullah b. Abbas, Muaviye'nin yüksek miktardaki para teklifi ve çocuklarını katletmesi neticesi daha fazla direnemedi ve Hz. Hasan'a ihanet etti. 

Hz. Ali, Muaviye'nin bu karakterini anlatırken şöyle buyurmuştur:

"Muaviye insanın önünden, arkasından, sağından, solundan gelebilir. Sakın ondan gafil olmayasın." 

Hz. Hasan'ın ordusunda ihanetler birbirini izledi. Muaviye yüksek paralar vererek insanları satın aldı. Neticede, Hz. Hasan, Muaviye ile barış yapmak zorunda kaldı.

Hz. Hasan; Allah'ın Kitabı ve Resûlullah'ın sünnetine uyması, yerine bir halef tayin etmemesi, Hz. Ali ve evlatlarına minberlerden sövülmemesi gibi şartlar çerçevesinde Muaviye ile barış yaptı.

Bu antlaşma Hicrî 41. yılın Cemaziyelevvel ayının ortasında gerçekleşti. 

Muaviye dönemi

Muaviye, antlaşmadan sonra minbere çıkıp şu ibret verici sözleri sarfetti:

"Ey Kûfe halkı! Sanıyorsunuz ki ben namaz, zekât, hac uğruna sizinle savaştım. Hayır! Ben sizin bunları yerine getirdiğinizi zaten biliyorum.

Ben sırf hükmetmek ve işlerinizin yularını elime geçirmek için sizinle harb etmeye kakıştım.

Şimdi siz hoşlanmasanız da Allah beni bu arzuma kavuşturmuştur. Şimdi bilmiş olasınız ki, bu fitnede akıtılmış olan her kan hederdir ve biriyle (İmam Hasan'ı kastediyor) yapmış olduğum her antlaşma ayağımın altındadır.

Şu üç şeyi yapmak halkın yararınadır: Vergileri zamanında ödemek, zamanında asker göndermek, düşmanla evinde çarpışmak… Çünkü eğer siz onlara gitmezseniz onlar size gelir." 

Bu konuşma bize Muaviye'nin ve topyekûn Ümeyyeoğulları'nın karakterini açıkça göstermektedir. Muaviye'nin tek derdi hükmetmek, ve hilafeti bir saltanata dönüştürmektir.

Maalesef onunla mücadele edebilmesi için başta Kûfe halkı olmak üzere o dönemin insanları İmam Hasan'a destek olmamışlar, O'nu yalnız bırakmışlardır.

İmam Gazalî, kitabında İmam Hasan'ın hilafeti ile ilgili değerlendirmelerden sonra şunları yazar:

"… Ve hilafet, hak etmeden sahiplenen insanların eline düştü." 

İbn-i Esir, Resûlullah'ın açık hadisine dayanarak Muaviye'nin hilafetini reddeder ve şöyle der:

"… Daha önce dedik ki; Resûlullah'tan sonra hilafet otuz yıl sürecek ve ondan sonra zalim bir saltanat dönemi gelecek. Bu otuz yıl Hasan b. Ali'nin hilafetiyle son buldu. Şu halde Muaviye devri o saltanatın başlangıcıdır." 

Dimyerî, İmam Hasan'ın hilafet süresini belirtir sonra şunları yazar:

"Bu, Resûlullah'ın hilafet için öngördüğü dönemin sonudur. Daha sonrası saltanat ve ardından yeryüzünü kibir ve fesada boğan sulta dönemi idi. Gerçekten Resûlullah'ın buyurduğu gibi de oldu." 

Bu olaylar Kerbela faciasına zemin hazırlamıştır. Allah Resûlü'nün buyurduğu fesad ortamı meydana gelmiştir.

Muaviye, oğlu Yezid'i veliaht olarak ilan etti. Ve bazı kaynaklarda yazıldığına göre; henüz kendi sağlığında onun için biat almaya başladı.

Ebu'l-Ferec İsfehanî şöyle yazar: "Muaviye, Yezid için biat almak istedi. Ama önünde iki büyük engel vardı. İmam Hasan ve Sa'd b. Ebi Vakkas... Bu yüzden ikisini de zehirleterek öldürdü." 

İmam Hasan, Hicret'in ellinci senesinde kırk yedi yaşında zehirlenme sonucu vefat etti. Resûlullah'tan sonra kırk sene yaşadı. 

Yani Resûlullah'ın vefatından kırk sene sonra "oğlum" dediği torunu Hz. Hasan öldürüldü.

İmam Hasan'ın vefatından sonra Muaviye kısa bir bekleyişin ardından Şam'da Yezid için biat aldı. Ve her tarafa bu emri verdi. 

Irak bölgesini,   Basra bölgesini,   Mekke ve Medine dışındaki yerleri Yezid için biat etmeye çağırdı. 

Artık geride sadece İmam Hüseyin kalmıştı.

Muaviye'nin kendisinden sonra oğlu Yezid için biat aldığı müddet zarfında İmam Hüseyin ona karşı tavizsiz ve sert bir muhalefet sergiledi ve Yezid'e asla biat etmedi. Hatta Muaviye'ye bu konuda çok sert konuştu ve onu sert dille eleştiren mektuplar gönderdi. 

İmam Hüseyin bu kadarla yetinmedi. Halka verdiği hutbelerde onları Muaviye ve Ümeyyeoğulları'na karşı uyardı. 

Muaviye iktidarda on yıl kaldı. Hz. Hüseyin M.670'den M.680 yılına kadar geçen süre zarfında halkı Muaviye'nin icraatlarına karşı uyardı. Bu süre içinde kıyam yolunu seçmedi. Nihayet Muaviye Hicrî 60 yılında öldü. 

Yezid b. Muaviye dönemi

Yezid b. Muaviye b. Ebu Süfyan, 647 yılında Şam'da doğmuştur. Annesi Kelb adlı Hıristiyan bir kabileden Meysun isminde bir kadındı. 

Yezid, çocukluk ve gençlik yıllarını annesiyle birlikte çölde geçirmiştir. Yuhanna el-Dımeşkî olarak tanınan bir Hıristiyan ile arkadaş olması sebebiyle bazı tarihçiler onun Hıristiyan kültürü ile büyüdüğünü yazmaktadır. 

Yezid, aşırı derecede içkiye müptela biriydi. Hatta hac emirliği yaptığı dönemde kutsal topraklarda çekinmeden içki âlemi yaptığı ile ilgili rivayetler de vardır. 

Maymunlarına ipekten elbiseler giydirir, boyunlarına altın gerdanlıklar takar, sonra atlara bindirirdi. 

Yezid'in birçok küfür içerikli şiirleri de mevcuttur. 

İşte Hz. Hüseyin böyle bir şahısla karşı karşıya kalmıştı. Hz. Zeyneb, Şam'da böyle fâcir ve zalim birinin karşısında dik duruşunu sergiledi.

Yezid iktidara geldiğinde otuz dört yaşındaydı. 

Yezid, ilk olarak Şam halkından biat aldı. Ardından ilk işi İmam Hüseyin'den biat alabilmek için harekete geçmek oldu. Bu sebeple Medine Valisi Velid'e bir mektup yolladı ve İmam Hüseyin'den biat almasını emretti." (Prof. Dr. Haydar Baş Hz. Zeynep ve Hz. Masume eserinden)