Gölge bankalar rekor kırıyor

Küresel finans krizinin nedenleri arasında gösterilen ‘gölge bankacılık’ sisteminin büyüklüğü rekor seviyeye çıktı. Finansal İstikrar Kurulu’nun (FSB) raporuna göre, tıpkı bankalar gibi mevduat toplayan, bankalar gibi borç alıp veren fakat normal bankalardan farklı olarak belirli düzenlemelere tabi olmayan finansal kuruluşların oluşturduğu gölge bankacılık sistemi geçtiğimiz yıl 67 trilyon dolar büyüklüğe ulaştı ve G20 ülkelerinin ekonomik büyüklüğünün üzerine çıktı. G20 tarafından küresel finans sistemini denetlemesi için oluşturulan FSB’nin ikinci yıllık gözden geçirme raporunda gölge bankacılık sisteminin 2002-2007 döneminde 26 trilyon dolardan 62 trilyon dolara çıktığı hatırlatıldı. Rapordaki başlıca tespitler şöyle: Gölge bankacılık sisteminin en fazla büyüdüğü ülke ABD oldu. ABD’de gölge bankacılığın büyüklüğü 2011 yılında 23 trilyon dolar oldu. Euro Bölgesi’nde gölge bankacılık 22 trilyon dolar, İngiltere’de ise 9 trilyon dolar varlık büyüklüğüne ulaştı. ABD’nin gölge bankacılık içindeki payı ise 2005 yılındaki yüzde 44 düzeyinden yüzde 35’e geriledi. İngiltere ve Euro Bölgesi’nin payında ise artış var. Türkiye’de çok etkili değiller Gölge bankalar, kısa vadeli borçlanıyor ve uzun vadeli nakit olmayan varlıklara yatırım yapıyor. Müşterilerine; ipotekli krediler ve varlığa dayalı ticari kağıtlar karşılığında kredi verebiliyor. ABD ve Avrupa’da ise oldukça yaygın olarak işlem yapan bu kuruluşlar arasında; yatırım bankaları, sigorta şirketleri, hedge fonlar, yatırım fonları, devlet tarafından mortgage kredisi vermeleri için desteklenen kurumlar yer alıyor. Gölge bankalar, kanuni karşılığa ve vergi düzenlemelerine tabi olmadıkları için, bankalara yüksek faiz ödeyebiliyorlar. Buna rağmen bankalardan daha düşük faizle kredi verebiliyorlar. Bu nedenle, bankalar da gölge bankalara, yüksek faizle para verip; karlılıklarını arttırma eğilimine girmişler hatta onlar gibi çalışmaya başlamışlardı ve küresel finans krizin çıkmasında önemli bir rol oynadıkları düşünülüyor. Gölge bankacılık Türkiye’de önemli bir paya sahip değil. FSB’nin raporuna göre 2007-2011 döneminde gölge bankacılığın zayıfladığı pazarlar arasında Avustralya, Kanada, Fransa, Suudi Arabistan, İspanya, ABD ve Türkiye bulunuyor. EKONOMİ SERVİSİ