Fetva kitaplarından... / Mustafa SABRİ

Çocukluğumda rahmetli dedemden duyduğum kitap isimlerini hiç unutamam..."Fetevayı Âli Efendi de şöyle geçer''diyerek başladığı sözlerini biz anlayana kadar kitap isimlerini de zikrederek anlatırdı. Daha sonraki yıllarda daha iyi anladığım bu fetva kitapları diğerlerinde olduğu gibi az okunur hâle geldi. Fetvaların tarihimizde çok önemli bir yeri vardır. Bu konu belki ayrı bir araştırma konusudır. Bu sebeple detaya girmeden kütüphanemde bulunan "Fetevayı Hindiyye'' isimli eseri biraz karıştırmak kısa bilgilerle dedemin bahsettiği, anlatmaya doyamadığı bilgileri ben de okumak ve sizlerle paylaşmak istedim.Fetevayı Hindiyye'den satır başları:"Bir Kur'an-ı Kerim eskir, yırtılır, okunmaz hale gelir ve onun zayi olmasından korkulursa; temiz bir beze sarılıp, üzerine necaset (dinen pis sayılan şeyler) atılmayacak, ayak basılmayacak temiz bir yere gömülür ve O'nun için lahd yapılır. Kur'an eskiyip okunmaz hale gelince o ateşte yakılmaz."***Kim kime önce selam verecek?Binekli olan yürüyene, ayakta duran oturana, az olanlar çok olanlara, küçük olanlar büyük olanlara, yürüyen durana, arkadan gelen önden gelene... selam verir.Bir kimse eve girdiği zaman ev halkına selam verir. Şayet evde hiç kimse yoksa : "Esselâmü aleynâ ve alâ ibadillahissalihin'' der.Yemek âdabıYemekten önce ve sonra elleri yıkamak sünnettir.Yemek yenilirken susulmaz, fakat iyi şeyler konuşulur ve iyi adamlardan bahsedilir (s. 87)Emr-i bi'l maruf için gerekli olan şeyler:1-Bilgi: Çünkü bilgisizin emr-i bi'l maruf  yapması uygun olmaz.2-Sabırlı, halim olmak3 Emr-i bi'l maruf''u Allah rızası ve i'layı kelmetullah için yapmak4-Emredilen şahsa karşı şefkatli ve yumuşak olmak5-Kişinin emrettiği şeyi önce kendisinin yapması.***Çeşitli meseleler... Bir adam, çocuğuna bir edep öğretmek istediği halde, onun kabul etmeyeceğinden korkarsa, ona şöyle der. "Ey yavrum, eğer şöyle yaparsan (veya böyle yapmazsan) daha güzel olur."-Tırnakları dişlerle koparmak mekruhtur-Cenabet halinde iken kıl kesmek mekruhtur.-Alimler "Erkeklerin saç ve sakallarını kınalamalarının sünnet olduğunda'' görüş birliğine varmışlardır. Böyle yapmak Müslüman siması âlâmetidir.("Fetevayı Hindiye.Akçağ yy.c12. )