Erdoğan ve Ruhani'den 'Milli para' vurgusu

RECEP BAHAR/DETAY HABER

Türkiye ile İran arasındaki ilişkiler yeniden rayına oturuyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, kalabalık bir heyetle 4. Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey Toplantısı'nı gerçekleştirmek için Tahran'ı ziyaret etti.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Erdoğan'ı Sadabad Sarayı'nda resmi törenle karşıladı. Ziyaret, Nisan 2015'ten bu yana Erdoğan'ın İran'a yaptığı ilk ziyaret olma özelliğini de taşıyor.

Erdoğan'a kritik ziyarette Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Gümrük ve Ticaret Bakanı Bülent Tüfenkci, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Kültür ve Turizm Bakanı Numan Kurtulmuş, Milli Savunma Bakanı Nurettin Canikli ve MİT Müsteşarı Hakan Fidan da eşlik etti.

Her konu masaya geldi

Erdoğan'ın heyetinde 7 bakanın yer alması ziyaretin Ankara tarafından ne kadar önemsendiğini ortaya koyuyor. Heyetler arası görüşmelerde dış politika, ekonomi, savunma, gümrükler, enerji yatırımları, PKK ve DEAŞ terörüne karşı ortak mücadele, kültür politikalarının yakınlaştırılması başlıkları ele alındı.

Ziyaret Barzani'nin Peşmerge bölgesinde yaptığı ve oy kullananların yüzde 92'sinin bağımsızlığa destek verdiğinin açıklandığı referandum sonrasına denk gelmesi dikkat çekiyor. Türkiye ve İran, referandumu gayrimeşru olarak değerlendiriyor.

Her iki ülke Peşmerge bölgesine yönelik uçuşları durdurma kararı aldı ancak ticari kaygılar nedeniyle sınır kapılarını kapatma konusunda adım atmaya yanaşmıyor.

'Milli para'larla ticaret vurgusu

İran Cumhurbaşkanı Ruhani, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile düzenlediği ortak basın toplantısında, görüşmede iki ülkenin 'milli paralar'la ticaret yapacağının altını çizdi. Ruhani, Türkiye'nin İran'dan daha fazla gaz almak istediğini açıkladı.

Irak'ın kuzeyindeki Kürtlerin dostları olduğunu kaydeden Ruhani, isim vermeden Barzani'nin yanlış karar aldığını belirtti. Irak ve Suriye'nin toprak bütünlüğünden yana olduklarının altını çizen Ruhani, küresel güçlerin bölge ülkelerini parçalamak istediğinin altını çizdi. Erdoğan da basın toplantısında Ruhani'den sık sık 'kardeşim' diye hitap ederek, Ehl-i Beyt konusunda sıcak mesajlar verdi.

Karşılıklı ticaret hacminin 10 milyar dolarda kaldığını kaydeden Erdoğan, "Ekonomik ilişkilerimizi kur baskısından kurtarmak için yerli para ile hayata geçirme kararı aldık. Merkez bankaları başkanları bu konuda önümüzdeki hafta gerekli anlaşmaları imzalayacak" dedi. "Irak'ta resmi muhatabımız merkezi hükümettir" diyen Erdoğan, Barzani'nin İsrail gizli servisi Mossad ile masaya oturarak yaptığı referandumun gayrimeşru olduğunu vurguladı.

Erdoğan, Peşmerge yönetimine yönelik yaptırımların ağırlaştırılacağını kaydetti.

Milli para kuralı Prof. Dr. Haydar BAŞ'a ait

Sadabat Sarayı'nda gerçekleşen zirvede her iki liderin vurgu yaptığı milli paralarla ticaret fikri, Bağımsız Türkiye Partisi Genel Başkanı Prof. Dr. Haydar Baş'ın tezi olan Milli Ekonomi Modeli'nin dış ticaret kurallarından biridir. Prof. Dr. Baş'ın 2005 yılında ortaya koyduğu Milli Ekonomi Modeli'nin formülleri 120'den fazla ülkede kısmen uygulanıyor.

Suriye'de ihtilaf ve işbirliği yan yana

Türkiye ve İran, Rusya ile birlikte Suriye'deki iç savaşı sonlandırmak için Astana sürecini başlatmış durumda. Ancak her iki ülkenin Suriye'deki pozisyonları taban tabana zıt... İran, askeri ve ekonomik olarak Esad yönetimini desteklerken; Türkiye, Esad'ın muhaliflerine arka çıkıyor.

Türkiye, PYD/YPG'yi tehdit olarak algılarken, İran ve Rusya bu konuda farklı düşünüyor. Bu derin ihtilafa rağmen Türkiye'nin Rusya ve İran ile birlikte bu yılın başında Astana sürecini başlatmasının anlamlı ve önemli olduğuna işaret ediliyor.

Ticari sorunlar ele alındı

Görüşmelerde gündeme gelen bir diğer konu da ticari alanda işbirliği? Türkiye son dönemde petrol alımını İran'a kaydırdı. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) de Tahran'da merkez açtı. Çok sayıda Türk şirketi, İran'ı öncelikli pazar olarak görüyor.

Buna karşın İran makamları, Türk tırlarının hareket kabiliyetini kısıtlıyor, Türk ihraç ürünlerine yüksek gümrük vergisi uyguluyor.

Askeri ilişkiler üst seviyede

Türkiye ile İran arasındaki askeri ilişkiler, 1979'daki devrimden bu yana en üst düzeyde.

İlk olarak geçen ay İran genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri, Türkiye'yi ziyaret etti.

Bu ziyaretin akabinde Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar, 2 Ekim'de İran'a gitti. Orgeneral Akar, Cumhurbaşkanı Ruhani tarafından da kabul edildi. Görüşmelerde askeri eğitim, tatbikat ve tecrübe paylaşımı konuları ele alındı. Ruhani, Akar'ı kabulünde yaptığı konuşmada, "Bugün iki ülke siyasi, ekonomi ve uluslararası ilişkilerde iyi bir noktadadır. Askeri ve savunma alanında da bu iyi ilişkileri geliştirmek için çalışmalıyız" dedi.

Akar ile görüşen İran Savunma Bakanı Emir Hatemi de, "Türkiye, savunma ve güvenlik açısından İran'ın dış politikasında önemli bir yere sahiptir" ifadelerini kullandı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı Tahran'da karşılayan heyette yer alan Orgeneral Akar, 3 Ekim'de ise İran'daki askeri tesisleri gezdi.