Enflasyon tırmanışta

YENİ MESAJ / DETAY HABER

Ağustos ayı enflasyon verileri açıklandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ağustosta TÜFE yüzde 9,09 artış kaydetti. Yıllık bazda TÜFE yüzde 58,94'e yükseldi. Ağustos ayında TÜFE'de bir önceki aya göre en yüksek artış yüzde 16,61 ile ulaştırmada görüldü. En az artış gösteren yüzde 3,11 ile eğitim grubu oldu.

Şehir içi ulaşımda artış yüzde 53'ü geçti

Tüketici fiyatları bazında ağustosta fiyatı en fazla artan ürün yüzde 74,67 ile "şans oyunları", fiyatı düşen ürün ise yüzde 2,72 ile patates ve bazı yumru bitkiler oldu. TÜİK verilerine göre, şans oyunlarındaki fiyat artışını yüzde 53,35 ile taksi ile şehir içi yolcu taşımacılığı, yüzde 42,44 ile kara yolu ile şehirlerarası yolcu taşımacılığı, yüzde 36,57 ile demir yolu ile şehir içi yolcu taşımacılığı izledi. Ağustosta fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında yüzde 26,11 ile kişisel ulaştırma araçlarının yakıt ve yağları, yüzde 21,31 ile otobüs ile şehir içi yolcu taşımacılığı, yüzde 18,45 ile ekmek yer aldı.

138 temel başlıkta artış gerçekleşti

Geçen ay fiyat düşüşü yüzde 2,72 ile patates ve bazı yumru bitkilerde oldu. Fiyatı en az artan ürünler ise yüzde 0,51 ile kuzu eti, yüzde 1,11 ile dana eti, yüzde 1,15 ile kuru sebze, yüzde 1,75 ile okul öncesi eğitim ve ilköğretim, yüzde 1,98 ile sebze (patates ve bazı yumru bitkiler hariç) oldu.

Endekste kapsanan 143 temel başlıktan 2023 yılı Ağustos ayı itibarıyla, 1 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 4 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 138 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.

ENAG'a göre enflasyon yüzde 128

Bağımsız akademisyenlerin oluşturduğu Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG), ağustos ayı için aylık enflasyonu yüzde 8,59, yıllık enflasyonu yüzde 128,05, 8 aylık enflasyonu yüzde 83,96 olarak hesapladı. İstanbul Ticaret Odası (İTO), İstanbul'un ağustos enflasyonunun yüzde 8,8, yıllık yüzde 74,17 olarak gerçekleşmişti. Türk-İş'e göre ağustosta gıda enflasyonu aylık yüzde 4,63, yıllık yüzde yüzde 77,04 olmuştu. Bilgi Üniversitesi Finansal Uygulama ve Araştırma Merkezi (Cefis) temmuzda gıda enflasyonunu aylık yüzde 5,2, yıllık yüzde 76,72 olarak hesaplamıştı.

Kira zamları belli oldu

Ağustos ayı enflasyonunun açıklanmasıyla birlikte iş yerlerine yapılacak kira artış oranı da belirlendi. TÜİK'in açıkladığı, ağustos ayına ilişkin enflasyon oranlarına göre kira kontrat süresi bu ay dolan işletme sahipleri kiralarına yüzde 56.28 oranında zam yaparak ödeme gerçekleştirecek. Geçtiğimiz ay zam oranı yüzde 57.45 olmuştu. Konutlarda kira artış oranı ise 2 Temmuz 2024 tarihine kadar yüzde 25 olacak.

Memur ve emekli aylıklarına zam

Ağustos ayında enflasyon aylık yüzde 9,09 olarak gerçekleşti. Buna göre SGK ve Bağ-Kur emeklileri Temmuz ayı için yüzde 9,49, Ağustos ayı için de yüzde 9,09 enflasyon farkını şimdiden hak etmiş oldu. Böylece sadece 2 ayda alacakları zam oranı yüzde 19,44 oldu. Ancak bu zam Ocak ayındaki maaşlara yansıyacağı için her ay açıklanan aylık enflasyonu oranında birikimli olarak hesaplanacak. Geriye Eylül, Ekim, Kasım ve Aralık aylarının enflasyon verilerinin açıklanması bekleniyor.

Memur ve memur emeklileri için 2024-25 yıllarındaki mali ve sosyal haklarının belirleneceği 7. Dönem Kamu Toplu Sözleşmesi görüşmelerinde 2024 yılı Ocak ayı için yüzde 15 zam alacakları kesinleşmişti. Ağustos enflasyonunun yüzde 9,09 olarak gerçekleşmesinden dolayı memur ve memur emeklileri de şimdiden toplu sözleşmeden gelen zam oranının üstünde zammı hak etmiş oldu. Memur ve memur emeklileri için de enflasyon oranlarının aylık olarak birikimli hesaplanması neticesinde zam Ocak ayında belli oluyor. Bunun için geriye kalan Eylül, Ekim, Kasım ve Aralık aylarının enflasyon verilerinin açıklanması bekleniyor.

Şimşek'ten kararlılık vurgusu

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, TÜİK tarafından açıklanan ağustos ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdi. Enflasyonla mücadelenin biraz zaman alacağını bildiklerinin altını çizen Şimşek, "Geçiş dönemindeyiz. Enflasyonu kontrol altına almak ve daha sonra düşürmek için ne gerekiyorsa (parasal sıkılaşma, kredi politikası ve gelirler politikaları) yapacağız. Sonuçta sabretmemize değecek. Enflasyonla mücadelede kesinlikle kararlıyız" değerlendirmesinde bulundu.

Üretici enflasyonu yüzde 50'ye yaklaştı

TÜİK verilerine göre, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE), ağustosta bir önceki aya göre yüzde 5,89, geçen yılın aralık ayına göre yüzde 31,59, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 49,41 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 71,97 yükseldi. Sanayinin dört ana sektörünün ağustosta yıllık bazda değişimleri, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 66,42, imalatta yüzde 54,41, su temininde yüzde 67,09 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 8,21 azalış olarak gerçekleşti. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri incelendiğinde ise, ara malında yüzde 46,41, dayanıklı tüketim malında yüzde 61,05, dayanıksız tüketim malında yüzde 66,46, enerjide yüzde 20,7 ve sermaye malında yüzde 64,88 artış hesaplandı.

Dar gelirlinin enflasyonu daha yüksek

TÜİK, Ağustos 2023 döneminde gıda enflasyonunu yüzde 72,9 olarak açıkladı. Ancak DİSK Araştırma Merkezi'ne göre, bu enflasyon halkın hissettiği gerçek enflasyonu yansıtmaktan oldukça uzak bir oran oldu. DİSK-AR tarafından TÜİK'in ham verilerinden yararlanarak emeklilerin, dar gelirlilerin, düşük gelirlilerin hissettiği gıda enflasyonu yeniden hesaplandı. Yapılan hesaplamaya göre gıda enflasyonu ortalama yüzde 72,9 olarak gerçekleşirken emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 89,5 oldu.