Dolar acısını TL'den çıkarıyor

Merkez Bankası'nın sürpriz bir kararla faiz artırmaması sonrası yükselişe geçen Dolar/TL kuru, yeni haftaya rekorla başladı. Dolar/TL kuru dün 8 TL'yi aşıp 8.0915 TL seviyesine kadar ulaşarak rekor kırdı. Euro/TL kuru da dün 9.5632'yi görerek rekor tazeledi. Yılbaşından bu yana ABD Doları karşısında yüzde 25'ten fazla, Euro karşısında ise yaklaşık yüzde 30 değer kaybeden Türk Lirası, bu yıl Dolar'a karşı en çok değer kaybeden para birimleri arasında. Dün 8.03-8.05 TL bandında hareket eden Dolar kuru hükümetin önümüzdeki üç yıllık hedeflerinin de tutmayacağını ortaya koymuş oldu. Eylül ayı sonunda hükümetin açıkladığı Yeni Ekonomik Program'da (YEP) 2021 yılı için Dolar kur tahmini 7.68 TL, 2022 için 7.87 TL, 2023 için ise 8.02 olarak ifade edilmişti. Ancak dün itibarıyla ekonomi yönetiminin 2023 yılı için hedeflediği Dolar kuru seviyesi geçilmiş oldu.

TL'de dikkat çekici erime

Ekonomi yönetiminin 'kurlardaki artış bizim için önemli değil, biz işin o tarafına bakmıyoruz' diyerek önemsiz gibi gösterdikleri döviz kurlarındaki artışlar, aslında vatandaşın alım gücünü eritip tüketiyor. Bunu şöyle bir örnekle daha iyi anlatmak mümkün. Ak Parti hükümeti döneminde 1 Ocak 2005'te paramızdan 6 sıfır atıldıktan 4 yıl sonra 1 Ocak 2009'da tedavüle çıkarılan en büyük bantnot olan 200 TL ile piyasaya çıktığı gün, 131 ABD doları, 94 Euro, 90 sterlin, 11 bin 975 Japon yeni ve 4.2 gram altın alınabiliyordu. 26 Ekim 2020 itibarıyla ise 200 TL ile; 24 ABD doları, 20.9 Euro, 19.2 Sterlin, 2 bin 650 Japon Yeni ve 0.4 gram altın alabiliyoruz. Bu hesaba göre tedavüle çıktığı günden bu güne kadar 200 TL'nin alım gücü ABD doları karşısında 5.4 kat gerilerken, Euro, Sterlin ve Yen karşısında yaklaşık 4.5 kat değer kaybına uğradı. Söz konusu dönemde Türk lirası en çok değer kaybını ise 10.5 kat ile altın karşısında yaşadı.

Kur neden yükseliyor?

Merkez Bankası'nın 24 Eylül'de Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizini yüzde 8.25'ten yüzde 10.25'e çıkarması üzerine Dolar/TL kuru 7.70'li seviyelerden 7.50'lere kadar geri çekilmişti. Faiz artırımlarının Ekim ayında da devam edeceği beklentisi hakimdi. Ancak Merkez Bankası Para Politikası Kurulu politika faizini sabit tutup sadece faiz koridorunda düzenlemeye gidince TL'deki değer kazancı terse döndü. Kur üzerinde etkisi olan diğer siyasi gelişmeler arasında ise Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 23 Ekim'de Türkiye'nin S-400 füzelerini denediğini doğrulaması ve Cumartesi günü de Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'u "Zihinsel noktada bir tedaviye ihtiyacı var" diyerek eleştirmesi de sayılıyor. Tüm bu gelişmelerin yanı sıra Merkez Bankası'nın yüzde 10.25'lik politika faizi, hâlâ yüzde 11'in üzerindeki enflasyonun altında kalıyor. ABD merkezli yatırım bankası JP Morgan, Merkez Bankası'nın TL'yi tekrar cazip bir yatırım seçeneği haline getirmek için yıl sonuna dek en az 200 baz puan daha faiz artırımı yapması gerektiği yorumunda bulunmuştu. Kurun yükselmesinin bir diğer gerekçesi ise Merkez Bankası'nın azalan döviz rezervlerinin Türkiye'nin TL'yi destekleme kapasitesine olan güveni azaltması olarak dile getiriliyor. Türkiye'ye döviz girişinde yaşanan düşüş de TL'deki değer kaybına yol açan bir diğer neden olarak sayılıyor.

ABD seçimleri de etkiledi

Türkiye'deki gelişmelerden bağımsız olarak yatırımcıların genel olarak gelişen piyasalara olan ilgisini azaltan ve risk iştahını düşüren bir diğer konu da 3 Kasım'da yapılacak ABD Başkanlık Seçimleri. Yaklaşan seçimler öncesi riskli pozisyonlarını kapatmayı tercih eden uluslararası yatırım bankaları, portföylerindeki gelişen piyasa varlıklarının ağırlığını azaltıyor. Bu trend de genel olarak gelişen ülkelerin para birimlerinin ve varlıklarının zayıf performans sergilenmesine neden oluyor.