Demiryollara adanmış türküler

Şair Orhan Veli'nin, "Tren Sesi" isimli şiirinde "Garibim/Ne bir güzel var avutacak gönlümü/Bu şehirde/Ne de bir tanıdık çehre/Bir tren sesi duymaya göreyim/İki gözüm/İki çeşme" dizelerinde ayrılık ve gurbet simgesi olarak yansıttığı tren, her zaman şiirlere ve türkülere konu olmuş

Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Serhan Alkan İspirli, kara trenin şiirlerde özlem simgesi olarak yer aldığını belirterek, atasözlerinde,deyimlerde, şiirlerde, gurbet, hasret gibi duyguları ifade ettiğini belirtti. Son 1 ay içinde meydana gelen 2 tren kazasının yine gözyaşı ve hüzünlere neden olduğunu belirten İspirli, "Kara tren bazen sevgilinin binip geleceği bir araç olur. Ancak genelde gelmeyişi ifade eder. Kara trenin gecikmesi kesindir, hatta gelmeme ihtimali vardır. Halkımız için tren düdükleri, kavuşmanın heyecanını, ayrılığı, gidip de dönmemeyi, gelip de görmemeyi yanık bir biçimde dile getiren seslerdir" dedi.

Kara tren gelmez mi?

Özellikle kara trenle ilgili edebi ürünlerin fazla olduğuna dikkati çeken İspirli, en çok bilinenlerden birinin, Malatya yöresine ait "Kara tren gelmez m'ola/Düdüğünü çalmaz m'ola" dizelerinin yer aldığı türkü olduğunu söyledi. İspirli, şunları kaydetti: "Treni konu eden türkülerimizden biri "Trene bindim de tren salladı/Zalim doktor ciğerimi elledi/Eyi olursun diye köye yolladı/Anama söyleyin anam ağlasın/Babamın oğlu var beni neylesin", ayrıca "Trene bindi de savuştu m'ola/Erzurum dağlarını aştı m'ola" dizelerinin yer aldığı türkülerdir. Bir Lüleburgaz türküsünde de tren, "Ah tren kara tren/Odur yari götüren/Gitti yarim gelmedi/Budur beni bitiren" ifadeleriyle, sevgiliyi alıp götüren, getirmeyen ulaşım aracı olarak yer alır.

Hüzünlü mısralarda tren

Erdem Beyazıt'ın bir şiirinde haberleri ve mektupları, gelmesi beklenen trenlere benzettiğini anlatan İspirli, Edip Cansever'in ise "Mendilimde Kan Sesleri" şiirinde trenle Almanya'ya işçi olarak giden insanımızı anlattığına dikkati çekerek, şiirdeki dizeleri şöyle sıraladı: "İşçiler/Almanya yolcusu işçiler/kadınlar/kimi yolcu, kimi gurbet bekçisi/ellerinde bavullar, fileler/kolonyalar, su şişeleri, paketler/onlar ki hepsi/ bir tutsak ağaç gibi yanlış yerlerde büyüyenler/Ah güzel Ahmet Abim benim/gördün mü bak/dağılmış pazar yerlerine benziyor şimdi istasyonlar/ve dağılmış pazar yerlerine memleket..." Şair Ali Akbaş Göç'ün de şiirinde, "Sirkeciden tren gider/Anam babam verem gider" ifadesini kullandığını ifade eden İspirli, şunlarıkaydetti: "Tren kazalarının ikincisini de yaşadığımız bugünlerde "Tren gelir hoş gelir/odaları boş gelir/lim lim güzel gel bize" türküsünde arzu edildiği gibi bütün trenlerin hoş, odalarının dolu, beklenenlerin sağlıklı varmasını diliyoruz."