Çin'in uçak gemisi Karadeniz'de hapis

Çin'in Ukrayna'dan satın aldığı ve dev boyuttaki Varyag adlı gemi, Dışişleri Bakanlığı ile Denizcilik Müsteşarlığı'nın uzlaşamaması nedeniyle Karadeniz'de hapis kaldı. Denizcilik Müsteşarlığı, Varyag adlı yüzen platformun Boğazlar'dan geçişini teknik açıdan sakıncalı görürken, Dışişleri Bakanlığı aksi yönde görüş bildiriyor. Müsteşarlık, "Türk Boğazları Deniz Trafik Düzeni Hakkında Tüzük" uygulamasının yerleşmesi için 1994'den beri uluslararası platformlarda mücadele edildiğine ve bunun son zamanlarda kazanıldığına dikkat çekerek, Varyag'ın geçişinin bu mücadelenin kaybedilmesi anlamına geleceğini savunuyor.

306 metrelik platform

Sovyetler Birliği döneminde Ukrayna'da yapılan Varyag uçak gemisi, gerçekte 306,5 metre uzunluğunda, 72 metre genişliğinde, römorkörler tarafından çekilen bir platform. Geminin motorsuz olması, büyüklüğü ve kontrol kabiliyeti olmaması, Boğazlar'dan geçişini güçleştiriyor.

Teknik uzmanlar, Varyag'ın 306,5 metre olmasına karşın, Boğazlar'dan geçişi sırasında römorkörlerin eşlik etmesi nedeniyle 500 metreye ulaşacağını belirtiyorlar.

Bugüne kadar bu büyüklükteki bir kütlenin Boğazlar'dan geçirilmediğini ve geminin geçmesi durumunda bunun bir örnek teşkil edeceğini kaydeden Denizcilik Müsteşarlığı, 1991 yılında Boğazlar'dan geçen Kuznetsov isimli geminin, Varyag'ın aksine hareket kabiliyeti olduğunu hatırlatıyor.

Çin tarafına, görüşmelerde Varyag'ın Boğazlar'dan geçirilmeden önce "Karadeniz'de donatılması veya ikiye bölünmesi" şeklinde iki seçenek sunulduğunu ancak bunların kabul edilmediğini ifade eden yetkililer, Varyag'ın geçirilmesinin "ülke çıkarlarına aykırı" olduğunu ileri sürüyorlar.

Dışişleri farklı görüşte

Öte yandan, Dışişleri Bakanlığı, Devlet Bakanı Ramazan Mirzaoğlu'na bağlı Denizcilik Müsteşarlığı'nın tersine Varyag'ın geçişinin "siyasi, askeri ve teknik" açılardan uygun olduğunu ve ikili ilişkilere katkı sağlayacağı görüşünü savunuyor.

Bu arada, son zamanlara kadar platformun geçişine olumsuz yaklaşan Genelkurmay Başkanlığı'nın konuyu yeniden değerlendirerek, geçmesi yönünde görüş bildirdiği öğrenildi. Başbakan Bülent Ecevit'e 3 Ağustos'ta ulaştırılan, imzasız ancak Genelkurmay antetli bir bilgi notunda Genelkurmay Başkanlığı, "Varyag'ın geçmesine izin verilmedir" tavsiyesinde bulunuyor.

Aralık ayından beri Boğazlar'dan geçebilmek için izin bekleyen Varyag için çalışmalar ve yazışmalar hala sürüyor. Devlet Bakanı Mirzaoğlu'nun, 7 Ağustos'ta Genelkurmay'a görüşlerini sormak için gönderdiği mektuptan sonra Müsteşarlığın görüşlerini içeren bir rapor bugün yine Genelkurmay'a gönderildi.

Çin de, Aralık ayından beri Varyag'ın Boğazlar'dan geçmesi için temaslarını çeşitli düzeylerde sürdürüyor. Resmi ziyaret için Ocak ayında Ankara'ya gelen Çin Dışişleri Bakanı Tang Jiaxuan da, Başbakan Bülent Ecevit tarafından kabulü sırasında geminin geçirilmesi yönündeki isteklerini iletmişti.