Çiftçi satamıyor, vatandaş alamıyor

MURAT ÇABAS / ANALİZ HABER

Bu yılın başında 7,43 lira seviyesinde olan dolar kuru, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yaptığı açıklamalar sonrası 13,96 lira seviyesine ulaşarak yeni bir rekor tazeledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan her ne kadar faiz indirimleriyle yatırım ve üretimin önündeki engelleri kaldırmayı hedeflediklerini söylüyor, ama ekonomimizin her sahada dolara ve ithalata bağımlı olması sebebiyle dolar kurundaki her artış, maliyetleri artırdığı için yatırım ve üretimin önünde büyük engel teşkil ediyor. Ayrıca vatandaşların alım gücünü daraltması sebebiyle, iç pazara da büyük darbe vuruyor. Yaşanan bu olumsuz gelişmelerden en fazla etkilenen sektörlerden birisi de hiç şüphesiz temel girdilerinde ithalata bağımlı olan tarım sektörü. Gübre, tohum, ilaç, mazot, elektrik tüm girdilerdeki fiyatlar dolar artışıyla orantılı olarak artıyor. Ama çiftçiler bu maliyet artışlarını fiyatlarına yansıtamadıkları gibi, üretim konusunda yeterli destek de alamıyorlar. Yanlış tarım politikaları ve artan maliyetler sebebiyle market ve pazarlarda tarım ürünleri oldukça pahalı satılırken, çiftçi kendisine verilen düşük fiyat sebebiyle ürününü tarladan toplayamıyor. Tarladan markete ürün fiyatlarındaki makas sürekli artmaya devam ediyor. Çiftçi kazanamıyor, vatandaş ise ürüne pahalı olduğu için ulaşamıyor.

Üretici-market fiyat farkı 9 kata ulaştı

Tarladan markete fiyat farkıyla ilgili Türkiye Ziraat Odaları Birliği'nden (TZOB) yazılı bir açıklama yapıldı. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Kasım ayında üretici ile market arasındaki fiyat farkının 9 kata ulaştığını bildirdi. Yaptığı yazılı açıklamada, Kasım'da üretici ve market arasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 790,44 ile limonda yaşandığında dikkati çeken Bayraktar, bunu yüzde 309,42 ile kuru soğan, yüzde 246,94 ile mandalina, yüzde 233,42 ile ıspanak, yüzde 224,72 ile havuç, yüzde 220,96 ile portakal, yüzde 220,82 ile elma, yüzde 217,67 ile kabak, yüzde 210, 69 ile marulun izlediğini belirtti. TZOB Başkanı, Kasım'da limonun 8,9 kat, kuru soğanın 4,1 kat, mandalinanın 3,5 kat, ıspanağın 3,3 kat, havuç, portakal, elma ve kabağın 3,2 kat, marulun ise 3,1 kat fazla fiyata tüketiciye satıldığına işaret ederek, "Üreticide 50 kuruş olan limon 4 lira 45 kuruşa, 59 kuruş olan kuru soğan 2 lira 42 kuruşa, 1 lira 82 kuruş olan mandalina 6 lira 30 kuruşa, 1 lira 89 kuruş olan ıspanak 6 lira 31 kuruşa, 2 lira olan havuç 6 lira 49 kuruşa satılmaktadır" dedi.

Markette en fazla patlıcanın fiyatı arttı

Kasım ayında markette fiyatı değişmeyen ürün olmadığının altını çizen Bayraktar, şunları kaydetti: "Markette fiyat artışı en fazla yüzde 34,56 ile patlıcanda görüldü. Patlıcandaki fiyat artışını yüzde 29,09 ile kuru kayısı, yüzde 25,86 ile sivri biber, yüzde 23,36 ile mısırözü yağı, yüzde 19,74 ile havuç, 18,97 ile yumurta, yüzde 17,89 ile toz şeker, yüzde 17,06 ile fındık (iç), yüzde 16,78 ile tavuk eti, yüzde 14,57 ile kabak, yüzde 14,36 ile nohut, yüzde 12,44 ile ayçiçek yağı, yüzde 11,66 ile patates, yüzde 7,21 ile elma, yüzde 7,01 ile salatalık takip etti. Markette fiyatı en fazla düşen ürün yüzde 18,05 ile limon oldu. Limondaki fiyat düşüşünü yüzde 12,97 ile ıspanak, yüzde 9,92 ile marul, yüzde 6,30 ile yeşil mercimek, yüzde 5,76 ile yeşil soğan, yüzde 3,97 ile kuru soğan, yüzde 3,45 ile kuru fasulye, yüzde 2,70 ile zeytinyağı, yüzde 0,8 ise kırmızı mercimek ve yüzde 0,39 ile yeşil fasulye izledi."

Üreticide en fazla fiyat düşüşü limonda

Kasım'da üreticide kırmızı mercimek, kuru kayısı, kuru incir ve süt fiyatında değişim görülmediğine, yüzde 60 ile fiyatı en fazla düşen ürünün limon olduğuna dikkati çeken TZOB Başkanı Bayraktar, "Limondaki fiyat düşüşünü yüzde 18,18 ile ıspanak, yüzde 14,41 ile domates, yüzde 9,61 ile yeşil mercimek, yüzde 9,09 ile havuç, yüzde 6,02 ile kabak, yüzde 2,13 ile marul izledi. Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 63,81 ile patlıcanda görüldü. Patlıcandaki fiyat artışını yüzde 51,48 ile patates, yüzde 32,29 ile yeşil fasulye, yüzde 24,57 ile elma, yüzde 21,33 ile zeytinyağı, yüzde 21,24 ile salatalık, yüzde 21,19 ile sivri biber, yüzde 20 ile maydanoz, yüzde18,52 ile pirinç, yüzde 9,34 ile kuru fasulye, yüzde 8 ile fındık (iç), yüzde 7,69 ile yumurta, yüzde 5,83 ile kuru üzüm, yüzde 5,78 ile nohut, yüzde 5,09 ile dana eti, yüzde 3,51 ile kuru soğan, yüzde 2,01 ile kuzu eti takip etti" ifadelerini kullandı.

Gübre 1 yılda yüzde 441 arttı

TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, tarım en önemli maliyet unsurlarından gübre konusunda da önemli açıklamalar yaptı. Bayraktar bu konuda şunları söyledi: "Son bir yılda, amonyum sülfat gübresi yüzde 441, üre gübresi yüzde 394, amonyum nitrat gübresi yüzde 373, DAP gübresi yüzde 259 ve 20.20.0 kompoze gübresinde yüzde 236'lık bir artış yaşandı. Bu dönemde mazot fiyatı yüzde 38, besi yemi yüzde 51,4, süt yemi yüzde 60, elektrik fiyatları ise yüzde 56 oranında arttı." Bayraktar, "Gübre fiyatlarının anormal artışı karşısında destekler artırılmalı, gübre fiyatının yüzde 50'si destek olarak verilmeli, destek verilmeyen karma yem ve bitki koruma ürünlerine de destek getirilmelidir" dedi. Ülkemizde bitkisel üretimdeki verim ve üretim miktarlarındaki düşüklüğün en önemli sebeplerinden birisini üretim maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle çiftçilerin yeterli miktarda gübre kullanamaması olduğunu vurgulayan Bayraktar, "26 Kasım 2021 tarihi itibariyle DAP gübresinin ton fiyatı 11 bin 400 lira, ÜRE gübresinin ton fiyatı ise 12 bin 450 liradır" ifadelerini kullandı. 2020 Haziran'da tonu 1800 lira, 2021 Haziran'da da 4 bin 100 lira olan gübrenin bugün geldiği bu fiyatlar, çiftçiyi tamamen bitiriyor.