Ceza yargılamasına AB makyajı

Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, isim de dahil baştan sona değişiyor. TBMM Adalet Alt Komisyonu, CHP'li üyelerin katılmadığı önceki günkü toplantısında, tasarıya son şeklini verdi. Yeni düzenlemelere göre, gözaltı süresi 24 saati geçemeyecek. Adalet Bakanı, Cumhuriyet Savcısı'ndan kamu davası açmasını isteyebilecek. Hükümetin 17 Aralık AB Zirvesi'ne yetiştirmeyi amaçladığı tasarı, madde gerekçeleri tamamlandıktan ve madde sıraları teselsül ettirildikten sonra üst komisyona gönderilecek.

Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, isim de dahil baştan sona değişiyor. TBMM Adalet Alt Komisyonu, CHP'li üyelerin katılmadığı önceki günkü toplantısında, tasarıya son şeklini verdi.

Hükümetin 17 Aralık AB Zirvesi'ne yetiştirmeyi amaçladığı tasarı, madde gerekçeleri tamamlandıktan ve madde sıraları teselsül ettirildikten sonra üst komisyona gönderilecek. Tasarı, gelecek hafta TBMM Adalet Komisyonu'nda ele alınacak.

Cumhurbaşkanı da

tanık olabilecek

Yeni CMUK şu düzenlemeleri getiriyor.

* Cumhurbaşkanı, başbakan, bakan ve milletvekilleri tanık sıfatıyla mahkemeye davet edilecek. Ancak cumhurbaşkanının tanık olarak beyanı konutunda alınacak. Bu kişilere, tanık olarak dinleme durumlarında soru da sorulabilecek.

* Avukatlar; doktor, diş hekimi ve hemşire gibi tıp mesleği mensupları; mali işlerle görevlendirilmiş müşavirler ve noterler, bu sıfatları dolayısıyla hizmet verdikleri kişiler hakkında öğrendikleri bilgileri isterlerse mahkemelerde tanık sıfatıyla anlatabilecek.

Devlet sırrı

mahkemede kaldırılıyor

* Bir suç olgusuna ilişkin bilgiler, "devlet sırrı" olarak mahkemeye karşı gizli tutulamayacak. Ancak, buna cumhurbaşkanı açısından bir istisna getirildi. Cumhurbaşkanı kendisinin tanıklığındabir bilgiyi "devlet sırrı" gerekçesiyle mahkemeye verip vermeme konusunda takdir yetkisine sahip olacak.

Tanık korunacak

* Tanıklık konumu, bilgilerin "devlet sırrı" niteliği taşıması halinde; tanık, sadece mahkeme tarafından dinlenebilecek.

* Örgüt suçlarında tanık koruma uygulaması getirilecek. Buna göre, tanık olarak dinlenecek kişilerin kimliklerinin ortaya çıkması kendileri veya yakınları açısından ağır bir tehlike oluşturacaksa; kimliklerin saklı tutulması için gerekli önlem alınacak. Tanıklık görevinin yapılmasından sonra, kişinin kimliğinin saklı tutulması veya güvenliğinin sağlanması için önlem alınacak.

* Kamu görevlileri, bağlı bulundukları kurumla ilgili davalarda bilirkişi olarak atanamayacak.

Suça ait delil elde edilmesi

* Bir suça dair delil elde etmek için şüpheli, sanık ya da mağdurun üzerinde iç beden muayenesi yapılabilmesi için vücutta kan, saç, tükürük, tırnak, cinsel salgı gibi örnekler alınması mahkeme kararıyla mümkün olacak. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısı tarafından verilen karar, 24 saat içinde hakimin onayına sunulacak ve delil olarak kullanılmayacak.

* Kişilerden alınan örnekler üzerinde yapılan moleküler genetik inceleme sonuçları, kişisel veri niteliğinde olup başka bir amaçla kullanılamayacak.

Mal varlığına el konulabilecek

* Soruşturma veya kovuşturma konusu suçun işlendiğine ve bu suçlardan menfaat elde edildiğine ilişkin şüphe bulunan durumlarda, şüpheli veya sanığa ait malvarlığına el konulabilecek.

* Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturmalarda hakim veya Cumhuriyet savcısının kararıyla şüpheli ya da sanığın telefonları 3 ay süreyle dinlenebilecek. Bu süre, en çok 2 kez uzatılacak. Şüphelinin iletişimine aracılık eden kişilerin de telefonları dinlenebilecek, buradan elde edilecek bilgiler kanıt olarak kullanılacak.

Muhbir kullanılabilecek

* Soruşturma konusu suçun işlendiği hususunda şüphe sebeplerinin bulunması ve başka surette delil elde edilmeyen hallerde gizli görevli (muhbir) kullanılabilecek.

* Yakalanan kişiye hakları, derhal kolluk güçleri tarafından hatırlatılacak. Gözaltı süresi, yakalama anından itibaren 24 saati geçmeyecek. Toplu olarak işlenen suçlarda delilerin toplanmasındaki güçlük veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle Cumhuriyet savcısı gözaltı süresinin her defasında 1 günü geçmemek üzere 3 gün süreyle uzatılmasına yazılı olarak emir verebilecek.

* Adalet Bakanı, Cumhuriyet savcısından kamu davasını açılmasını isteyebilecek, bu istem yerine getirilecek.

Çapraz sorgu

Yeni CMUK Amerikan filmlerinde görülen duruşma şeklini de uygulama alanına sokuyor. Buna göre:

* Cumhuriyet savcısı, müdafii veya vekil sıfatıyla duruşmaya katılan avukat, sanığa, katılana, tanıklara, bilirkişi ve duruşmaya çağrılmış diğer kişilere, duruşma disiplinine uygun olarak doğrudan soru yöneltebilecek. Sanık ve katılan da mahkeme başkanı veya hakim aracılığıyla soru sorabilecek.

* Yöneltilen soruya itiraz edildiğinde sorunun yöneltilmesinin gerekip gerekmediğine mahkeme başkanı karar verecek. Gerektiğinde ilgililer yeniden soru sorabilecek. Heyet halinde görev yapan mahkemelerde, heyeti oluşturan hakimler de bu şekilde belirtilen kişilere soru yöneltebilecek.

* Askeri yerlerde arama, hakim ve savcı gözetiminde yine askerler tarafından yapılacak.