ANALİZ - Mısır'la buzlar eriyor

 

RECEP BAHAR / DETAY HABER

 

Türkiye ve Mısır, 2013 senesinden bu yana kestikleri siyasi ilişkileri yeniden tesis etmek ve diyalog kanallarını açmak için başlattıkları süreci devam ettiriyor. İlk kez Kahire'de 5-6 Mayıs günlerinde aynı masa etrafında buluşan Türk ve Mısırlı diplomatlar, 7-8 Eylül günlerinde 2. tur görüşmeleri bu kez Ankara'da gerçekleştiriyor. İlk tur görüşmelerde olduğu gibi Türk heyetine Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal, Mısır heyetine ise Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Hamdi Loza başkanlık ediyor. Türkiye Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada Ankara'daki dünkü görüşmelerde ikili konuların ele alındığı, bugünkü görüşmelerde ise bölgesel konularda görüş alışverişinde bulunulmasının öngörüldüğü bildirildi. İlk turda olduğu gibi, Ankara'daki görüşmelerin ardından kısa bir ortak açıklama yapılması bekleniyor.

 

Siyasi ilişkiler normalleşecek mi?

 

Ankara görüşmelerinin en temel konusu siyasi ilişkilerin normalleşmesi için öngörülen yol haritasının bundan sonraki aşamalarının kararlaştırılması olarak görülüyor. Cumhurbaşkanlığı Dış Politika Başdanışmanı İbrahim Kalın, 25 Ağustos'ta verdiği bir demeçte, Mısır ile ilişkileri doğru zemine oturtmak için görüşmelerin devam ettiğini ve bu alanda da yakında 'somut adımların' atılmasının öngörülebileceğini dile getirmişti.

 

Büyükelçiler atanabilir

 

 

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, dün katıldığı bir TV yayınında, Mısır ile normalleşme sürecinin devam ettiğini ve bir yol haritasının ortaya konduğunu aktardı. Mısır'dan bir heyetin Ankara'da olduğuna işaret eden Çavuşoğlu, "Bu görüşmelerden sonra birlikte karar verirsek karşılıklı olarak büyükelçi atama konusunda gerekli adımları atarız" diye konuştu. Çavuşoğlu, Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükri ile ilişkilerin en soğuk olduğu zamanlarda dahi diyaloglarını devam ettirdiklerini dile getirerek, bir sürecin başladığını, bundan sonraki yol haritası konusunda hemfikir olunursa gerekenin yapılacağını kaydetti. Deniz yetki alanlarına ilişkin sorulan soruya Mısır'ın da istemesi halinde müzakerelere başlanabileceğini söyleyen Çavuşoğlu, "Bizimle yapacakları bir anlaşmadan daha fazla alan elde edecekleri aşikar" diye konuştu.

 

Sıra somut adımlarda 

 

Ankara'da yapılan değerlendirmelerde, en önemli somut adım Türkiye ve Mısır'ın karşılıklı olarak büyükelçi atamaları ve 2013'ten bu yana maslahatgüzar seviyesinde yürütülen diplomatik ilişkileri normal düzeye çıkarmaları olarak görülüyor. Sembolik öneminin yanı sıra büyükelçilerin atanması Türkiye ve Mısır arasında uzlaşılan olası bir yol haritasının daha etkin ve sorunsuz uygulanabilmesi için büyük önem taşıyor. Büyükelçi atanması konusunun ilk tur görüşmelerinde de gündeme geldiği ancak Kahire tarafının bu adımın atılması için Türkiye ile başlatılan sürecin kalıcılığı ve somutluğu konusunda daha fazla kanıt ve eylem gerektiğini ifade ettiği Mısır basınında yer alan yorumlar arasındaydı. Mayıs ayından bu yana yaşanan bazı gelişmelerin Mısır tarafında memnuniyetle karşılandığı biliniyor ancak bunların diplomatik düzeyi yükseltme kararına yol açıp açmayacağı Ankara'daki temaslardan sonra görülecek. Ankara görüşmesi ardından Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükri arasında gerçekleşecek bir görüşme sürecin geldiği noktayı göstermesi açısından da önemli bir adım olacak.

 

Ankara'dan Mısır'ı memnun eden adım

 

Mısır'ı memnun eden gelişmelerden en önemlisi Ankara'nın İstanbul'dan yayın yapan muhalif Mısırlı televizyon gazetecilerinin faaliyetlerine son vermesi oldu. Temmuz 2013'te şimdiki Mısır Cumhurbaşkanı Abdel Fettah el-Sisi tarafından gerçekleştirilen askeri darbe sonrası ülkesinden kaçan birçok Müslüman Kardeşler üyesi başta İstanbul olmak üzere Türkiye'ye yerleşmiş ve buradan darbeye karşı yayınlar yapmaya başlamışlardı. Ankara, Müslüman Kardeşler'le bağlantılı yayın organları Mekameleen, El Sharq ve Vatan televizyonlarının yayınları ile ilgili ilk müdahalelerini Mayıs ayındaki siyasi istişare görüşmelerinden önce yapmıştı. İstihbarat servislerinin temas içinde olduğu o dönemde Mısır, bu yayınların yapılması müsaade edildiği sürece Türkiye ile normalleşmenin gerçekleşmeyeceği mesajını iletmişti. Bu yayınların önce tonunun düşürüldüğü daha sonra tamamen yasaklandığı biliniyor. TV yayınları kesilen ancak sosyal medya araçları üzerinden faaliyetlerini sürdüren Mısırlı muhalif gazeteciler, Haziran ayından itibaren bu mecraları da kullanamaz oldu. İkinci tur görüşmelerin öncesinde bu sorunun ortadan kalkmış olması önemli bir gelişme olarak görülüyor.

 

Akdeniz'de anlaşmak kolay olmayacak

 

Türkiye'nin Mısır ile normalleşme amaçlarından en önemlisi kuşkusuz Doğu Akdeniz'de Yunanistan ve Kıbrıs Rum kesimi ile yaşadığı münhasır ekonomik bölge tartışmasında elini güçlendirmek. Ankara, Kahire ile deniz yetkilendirme anlaşması imzalamak istiyor. Benzer bir anlaşmayı 2020'de Mısır ve Yunanistan imzalamıştı. Mısır daha önce de Rum kesimi ile de benzer anlaşma imzalamış ve Yunanistan, Rum kesimi, İsrail, Filistin, Ürdün ve İtalya ile birlikte hidrokarbon faaliyetleri için işbirliği öngören East Med Forum'un parçası olmuştu. Ancak Rum lider Anastasiadis'i 4 Eylül'de Kahire'de ağırlayan ve savunma, enerji gibi alanlarda daha derin işbirliği yapılacağını kaydeden Mısır Cumhurbaşkanı Sisi, bu adımla Türkiye ile normalleşme sürecinin Mısır'ın bölgesinde oluşturduğu ortaklıklardan geri adım anlamına gelmeyeceğini göstermiş oldu. Mısır'ın Türkiye ile deniz yetkilendirme anlaşması için hızlı hareket etmeyeceği, siyasi sürecin inşa edilmesi sonucunda teknik çalışmaların başlatılabileceği ancak bunun da zaman alacağı yapılan değerlendirmeler arasında.