‘Aklın bineği tevazudur’

H. OKAN EGESEL

Resûlullah (s.a.a) şöyle buyurmuştur: "Akıllı kimsenin sıfatı şudur: Cahilin kendisine cahilce davranışı karşısında yumuşak davranır, kendisine zulmedeni bağışlar, kendisinden aşağıdakilere karşı tevazu gösterir, kendinden üstün olanlardan iyilik dilemede öne geçer, konuşmak isteyince düşünür, söylemek istediği şey iyi olduğunda söyler ve faydalanır, eğer kötü olursa sessiz olur, salim kalır, fitneyle karşılaştığında Allah'a sığınır, elini ve dilini korur, bir fazilet gördüğü zaman onu ganimet sayar, hayâ kendisinden ayrılmaz, ihtiras onda ortaya çıkmaz. İşte bunlar akıllı kimsenin kendisiyle tanındığı on sıfattır."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıllı kimse sözünü yalan sayacağından korktuğu birisine söz söylemez. Esirgeyeceğinden korktuğu kimseden bir şey istemez. Sonunda özür dilemesi gerekeceğinden korktuğu bir işi yapmaz. Ümit edilmemesi gereken bir kimseye ümit bağlamaz."
İmam Kâzım (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıllı kimse yalanlamasından korktuğu bir kimseye söz söylemez, esirgeyeceğinden korktuğu kimseden bir şey istemez. Uhdesinden gelemeyeceği bir şeyi söz vermez. Ümit bağlamada kınanılan bir şeye ümit bağlamaz ve içinde kalmaktan korktuğu bir şeye teşebbüste bulunmaz."
İmam Kâzım (a.s) şöyle buyurmuştur: "Şüphesiz gönül sahibi akıllı kimse gücünün yetmediği şeyi terk eder. Çoğu zaman doğruluk, nefsani isteklere muhalefettedir."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıllı kimse edeple öğüt alır, hayvanlar ise sadece dayakla öğüt alır."
İmam Kâzım (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıllı kimse hikmetle iç içe olduğu takdirde dünyanın azlığından ve eksikliğinden hoşnut olur. Ama dünyaya sahip olduğu halde hikmeti az olursa hoşnut olmaz. Bu yüzden de onların ticareti kâr etmiştir."
İmam Kâzım (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıllı kimse helalin şükretmesine engel olmadığı ve haramın sabrına üstün gelmediği kimsedir."
İmam Kâzım (a.s) şöyle buyurmuştur: "Her şeyin bir kılavuzu vardır. Aklın kılavuzu ise düşünmektir. Düşünmenin kılavuzu ise sessizliktir. Her şeyin bir bineği vardır, aklın bineği ise tevazudur."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıllı kimsenin serveti ilim ve amelindedir. Cahilin serveti ise malında ve arzusundadır."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Aklın yarısı tahammül etmek, diğer yarısı ise görmezlikten gelmektir."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıllı kimsenin sözü (ruhlara) yiyecektir. Cahilin cevabı ise suskunluktur."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıllı insanın göğsü sırrının sandığıdır."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıllı kimsenin çirkin işi cahil insanın güzel işinden daha iyidir."
İmam Sadık (a.s) şöyle buyurmuştur: "Akıllı kimse bir delikten iki defa sokulmaz."
İmam Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: "Cahilin öfkesi sözündedir. Akıllının öfkesi ise davranışındadır." (Muhammed Muhammedî Reyşehrî, Mizanu'l-Hikmet).