ABD ve Çin arasında virüs cephesi açıldı

Boğaziçi Üniversitesi Asya Çalışmaları Yüksek Lisans Programı Öğretim Görevlisi ve Asya Çalışmaları Merkezi Uzmanı Dr. Altay Atlı, koronavirüsün Çin ve ABD ilişkilerine etkisini değerlendirdi. Salgın öncesinde ilişkilerin gergin olduğunu hatırlatan Dr. Atlı, son haftalarda koronavirüsün kaynağı hakkında yüksek tondan karşılıklı suçlamalar nedeniyle ilişkilerin iyice kötüleştiğini ve yeni bir koronavirüs cephesinin ortaya çıktığını söyledi.

Türkiye ekonomisinin bu gerginlikten negatif yönde etkilenebileceğini vurgulayan Dr. Atlı, "Salgından önce Çin ve ABD arasındaki ilişkiler gergin olsa da ticaret alanında bazı anlaşmaların yapılması gündemdeydi. Şimdi ilişkilerin gerilmesiyle bunlar rafa kalktı. Bu gerginlik tüm dünyayı ve dolayısıyla Türkiye'yi de etkileyebilir" diye konuştu. Dr. Altay Atlı, salgının Çin-ABD ilişkilerine etkisini şöyle değerlendirdi: "Çin büyüyen bir güç. Dünyanın en gelişmiş ekonomisi ABD ile uzun yıllara dayanan rekabeti kaçınılmaz. Bu iki güç arasındaki durumu değerlendirirken siyasi boyutu ticaretten ayrımayız. Korona öncesinde ticaret savaşları, karşılıklı gümrük vergilerinin artırılması gibi yollarla yapılıyordu. Ancak salgınla birlikte siyasi söylemlerin de arttığını görüyoruz. ABD Başkanı Donald Trump'ın Çin'i koronavirüs ile ilgili suçlayan açıklamaları, bu sefer Çin'de de karşılık buldu. Çin salgından önce Trump'ın yaptığı açıklamalara daha üstü kapalı, diplomasi geleneğini zorlayamayacak bir üslupla yanıt veriyordu. Ancak artık Çin'den de karşı tarafı virüsün kaynağına yönelik suçlayan açıklamalar geliyor. Çin sesini daha çok yükseltiyor. Bunu daha önce görmemiştik"

İyiye gitmesi zor

Salgının ülkeler arasında işbirliğini artırmasını beklediğini ancak tam tersi şekilde bir görünüm ortaya çıktığına dikkatleri çeken Dr. Altay Atlı, "Salgına karşı koymak için dünya çapında bilimsel işbirliği şart. Bu durumun ülkeler arasında işbirliğini artıracağını düşünmüştüm. Böylelikle ABD-Çin ilişkilerinin de bu bakış açısıyla olumlu etkilenebileceğini ummuştum. Bunun tam tersi oldu, yanıldım. İki ülke arasında Hong Kong, Güney Çin Denizi ve Uygur Türklerinin durumu gibi birçok cephe zaten vardı. Şimdi buna, 'koronavirüs cephesinin de eklendiğini söyleyebiliriz. Önümüzdeki aylarda ilişkilerin iyi bir yöne gideceğini düşünmüyorum. Ne yazık ki olumlu bir gidişat yok. Çatışma şiddetlenerek devam edecek gibi duruyor. Bu durum sadece siyasi değil, aynı zamanda ticari ortamı da etkileyecek" ifadelerini kullandı.

Çin ekonomisi 'U' çizebilir

Koronavirüs salgını tüm dünya ekonomisinde olduğu gibi Çin'i de etkileyeceğini ve Çin'in yakın dönem için yayınlanacak ekonomik verilerine bakmak gerektiğini vurgulayan Dr. Altay Atlı, şunları kaydetti: "Bazı tahminler Çin'in bu yıl küçülse de önümüzdeki sene yüzde 10'a varan oranlarda büyüyebileceğine işaret ediyor. Yani Çin'in ekonomisi bir 'U' çizebilir. Bu noktada arz ve talep krizinden de bahsetmeli. Ülkede fabrikalar salgın sonrasında, üretime yeniden başlasa da dünyada yeterince talep ortaya çıkmazsa mallar elde kalabilir. Bu da Çin'deki üretici için hiç iyi olmaz. Ayrıca Bazı ülkeler Çin'e koronavirüs konusunda ihmalkârlık yaptığı gerekçesiyle dava açabilir. Bunların sonucunda ülke ekonomisini etkileyecek bazı yaptırımlar ortaya çıkabilir. Ama Çin aleyhine bir sonuç çıkarsa, ülkenin buna uyup uymayacağı da belli değil. Güney Çin Denizi konusunda Filipinler'in Lahey'de kazandığı davada, Çin mahkeme kararı tanımadığını ilan etmişti.

Türkiye nasıl etkilenecek?

ABD ile Çin arasındaki gerilimden Türkiye ekonomisinin de etkileneceğini ifade eden Dr. Altay Atlı, "Türkiye'nin özellikle 2018'den beri karşı karşıya olduğu ekonomik sıkıntılar söz konusu. Şimdiyse kısa vadede salgın için alınan önlemlerin doğal olarak ekonomik bedelleri olacak. Bu bir denge işi. Türkiye bunun için önlemler almaya çalışıyor. Öte yandan Çin ve ABD arasında ilişkilerin gerilmesi tüm dünyayı ve dolayısıyla Türkiye'yi de ekonomik yönden etkileyebilir. Ancak tüm bunların ötesinde Türkiye'nin uzun vadede üretim odaklı ekonomik gelişimi sağlayacak adımlara ihtiyacı var" dedi.