ABD-Çin rekabeti kızışıyor

Merkezi Londra'da bulunan Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (IISS) tarafından bu yıl 19'uncusu düzenlenen 'Shangri-La Diyaloğu' forumu, Singapur'da 10-12 Haziran tarihlerinde gerçekleştirildi. Salgın nedeniyle verilen üç yıl ara sonrası ilk kez yüz yüze yapılan foruma, Asya-Pasifik, Avrupa, Kuzey Amerika ve Orta Doğu'dan 40'ı aşkın ülkeden hükümet yetkilileri, savunma bakanları, askeri yetkililer, iş dünyası temsilcileri ve güvenlik uzmanları katıldı.

Rekabet sertleşiyor

Asya-Pasifik bölgesinde Çin ile ABD ve müttefikleri arasında rekabetin ve gerilimlerin arttığı günlerde düzenlenen Asya'nın en önemli güvenlik forumu 'Shangri-La Diyaloğu', iki ülkenin bölgesel güvenlik vizyonları arasındaki rekabeti gözler önüne serdi. Shangri-La (Şangri-la), Çincede yeryüzü cenneti anlamına geliyor. Ancak Singapur'daki zirvede yaşananlar, iki ülkenin dünyayı cehenneme çevirecek eylemlerden kaçınmayacağını ortaya koyuyor. Rusya-Ukrayna Savaşı'nın yanı sıra Asya-Pasifik bölgesinde jeopolitik rekabetin yoğunlaştığı ve savunma dinamiklerinin yeniden şekillendiği bir döneme denk gelen forum; ABD, Çin ve Japonya gibi küresel ve bölgesel güvenlik alanındaki kilit ülkelerin karar vericileri arasında üst düzey görüşmelere ev sahipliği yaptı.
Küresel ve bölgesel savunma konularının istişare edildiği en önemli toplantılardan biri olarak görülen forumda Japonya Başbakanı Kişida Fumio 10 Haziran'da, ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin 11 Haziran'da ve Çin Savunma Bakanı Vey Fınghı 12 Haziran'da birer konuşma yaptı.
Ayrıca, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy de ülkesinde devam eden savaş nedeniyle fiziksel olarak katılamadığı foruma 11 Haziran'da çevrim içi hitap etti. Forum kapsamında ABD ile Çin'in, ABD ile Japonya'nın ve Güney Kore'nin, Çin ile Japonya'nın, Güney Kore'nin ve Avustralya'nın savunma bakanlarını bir araya getiren kilit yüz yüze görüşmeler gerçekleştirildi.

Çin'den tarihi çıkış

Forumun ikinci gününde (11 Haziran) ABD Savunma Bakanı Austin ile Çinli mevkidaşı Vey arasında yüz yüze görüşme yapıldı. İki bakanın ilk kez yüz yüze temasta bulunduğu görüşmede taraflar, Tayvan konusu başta olmak üzere, son zamanlarda iki ülke arasında gerilime yol açan meselelerde karşılıklı tutumlarını yineledi. Çinli Bakan görüşmede ülkesinin Tayvan konusundaki pozisyonunu ve hassasiyetlerini yinelerken, "Çin ordusunun, Tayvan'ın bağımsızlığına yönelik girişimleri her ne pahasına olursa olsun bastıracağı, gerekirse bu uğurda savaşacağı" mesajını verdi. Bakan Austin ise görüşmede ABD'nin "tek Çin" politikasına bağlı olduğunun altını çizerek, Pekin yönetimine Tayvan'ı istikrarsızlaştırıcı hareketlerden kaçınması uyarısında bulundu.
Bakanlık heyetlerinin de katıldığı, 30 dakika süren toplantı, ABD'li ve Çinli bakanlar arasında yapılan ilk yüz yüze görüşme oldu. İki bakanın forum kapsamında yaptığı konuşmalar, son dönemde aralarındaki rekabetin arttığı gözlenen iki büyük gücün savunma yetkililerinin bölgesel ve küresel sorunlarındaki görüş ve tutumlarını ortaya koyarken bölgesel güvenlik vizyonları arasındaki rekabete tanıklık etti.

ABD'den Çin'e suçlamalar

Çin'in, bölgede son dönemde egemenlik hakları konusunda 'daha baskıcı ve agresif' tutuma yöneldiğini savunan Austin, Pekin'in Doğu Çin Denizi'ndeki balıkçı filosunu genişletmesinin bölge ülkeleri ile gerilime yol açtığını, Güney Çin Denizi'nde inşa ettiği yapay adaları gelişmiş silahlarla donattığını ve Çin gemilerinin bölge ülkelerinin kara sularını ihlal ettiğini ileri sürdü.
Çin yönetiminin Hindistan ile sınır sorunlarında da giderek daha katı bir tutum benimsediğini ifade eden Austin, "Hint-Pasifik ülkeleri, siyasi tehditlerle, ekonomik baskılarla veya deniz milislerinin tacizleriyle karşı karşıya kalmamalıdır" dedi. ABD ordusunun Hint-Pasifik bölgesinde aktif varlığının süreceğini vurgulayan Austin, "Uluslararası hukukun izin verdiği her yerde uçmayı, yelken açmayı ve faaliyette bulunmayı sürdüreceğiz ve bunu ortaklarımızla yapacağız" diye konuştu. Tayvan Boğazı'ndaki barış ve istikrara yönelik tehditlerin de son dönemde arttığını ifade eden Austin, "Bölgeye uzun süre en iyi şekilde hizmet etmiş olan statükoyu koruma konusundaki kararlığımız sürüyor. Tayvan'daki statükoyu tek taraflı olarak değiştirecek her türlü girişime kategorik olarak karşı çıkıyoruz. Tek Çin ilkesine bağlıyız. Tayvan'ın bağımsızlığını desteklemiyoruz. Taraflar arasındaki anlaşmazlıkların barışçı yöntemlerle çözülmesi gerektiği ilkesine sonuna kadar bağlıyız" değerlendirmesinde bulundu. Llyod Austin, Çin'in Tayvan politikasına ilişkin, "Bizim politikamız değişmedi ama ne yazık ki Çin için aynı şeyi söylemek mümkün görünmüyor" dedi.

Çinli bakandan sert çıkışlar

Çinli Bakan Vey ise ertesi gün (12 Haziran) yaptığı "Çin'in Bölgesel Güvenlik Vizyonu" başlıklı konuşmada Austin'e verdiği cevapta, ABD'nin Asya-Pasifik bölgesinde Çin'i çevrelemek üzere çatışma ve cepheleşme yaratmayı amaçladığını savundu. Tayvan sorununa da değinen Vey, Tayvan'ın Çin'in parçası ve iç işi olduğunu ve buraya yabancı müdahalesinin kabul edilemeyeceğini vurguladı. Vey Fınghı, ABD yönetiminin Tayvan politikasını da eleştirerek "ABD, tek Çin ülkesine bağlılığını ihlal ediyor, ayrılıkçı güçlere destek veriyor ve Tayvan İlişkileri Yasası'nı öne sürerek Çin'in iç işlerine müdahale ediyor. ABD de kendi birliğini sürdürmek için bir iç savaştan geçti. Biz böyle bir iç savaşı istemesek de Tayvan'ın bağımsızlığına yönelik her türlü girişimi kararlılıkla ezeceğiz. Hiçbir güç Çin'i (Tayvan ile) yeniden birleşme yolundan alıkoyamaz, kimse Çin Silahlı Kuvvetlerinin egemenliği ve toprak bütünlüğünün savunma kararlılığı ve kabiliyetini azımsamamalı" değerlendirmesinde bulundu. YENİ MESAJ / AA