Vize muafiyetinin bedeli ağır

RECEP BAHAR /  HABER - ANALİZAvrupa Birliği (AB) ile uzun süredir sürdürülen vize muafiyeti görüşmelerinde sona yaklaşılıyor. Türk ile AB yetkilileri 16 Aralık'ta Ankara'da Geri Kabul Anlaşması'nı imzalayacak. Bugüne kadar AB ile müzakerelere başlayan hiç bir ülkeye dayatılmayan Geri Kabul Anlaşması, Türkiye açısından son derece risk dolu bir anlaşma... Anlaşmaya göre Türkiye, kendi toprakları üzerinden Avrupa ülkelerine yasadışı yollarla geçen kişileri iade almak zorunda. Bu büyük tavizin karşılığında AB ve Türkiye arasında 16 Aralık'ta Ankara'da vize serbestliği için vize diyaloğu başlatılacak. AB de geçen yıl Sonbahar'da Ankara'ya sunduğu 'Eylem Planı'nda vize muafiyeti için Türkiye'den 'kaçak göçü önleme' şartını getirmişti. AB 6 ay Türkiye'yi deneyecekGeri Kabul Anlaşması'nın gerekliliklerini 3 yıl içerisinde tamamlamayı öngören Türkiye paralel bir süreç içerisinde eşzamanlı olarak AB ile vize diyaloğunu yürütecek ve eğer Türkiye iade almaya başladığı tarihten sonra 6 ay içerisinde AB vizeleri kaldırmamışsa Geri Kabul Anlaşması'nı tek taraflı olarak feshedebilecek. AB üyelik sürecine benzemesin!Öte yandan Ankara ile Brüksel arasında 3 Ekim 2005'te başlayan müzakere sürecinde Türkiye'nin 2013'te AB'ye tam üyeliği öngörülmüştü. Ancak gelinen noktada 35 müzakere başlığından sadece 14'ü açılabildi, bir tanesi kapatıldı. Bu trend devam ederse Türkiye'nin AB'ye üye olabilmesi 2050'li yılları bulacak. O zamana kadar AB'nin yekpare olarak ayakta kalabilmesine de ihtimal verilmiyor. Bu çerçevede vize muafiyeti meselesinin de aynı  akıbetle karşılaşabileceği savunuluyor. Her ne kadar Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, bu konudaki AB kararının 'oybirliği' ile değil 'nitelikli çoğunluk' ile alınması gerektiğini ifade etse de, Kıbrıs Rum kesiminin vize muafiyeti anlaşmasını bloke etme ihtimali bulunuyor.  Öte yandan AB sınır güvenliği ajansı Frontex'in verilerine göre geçen yıl AB  sınırlarında ele geçirilen 141 bin kaçak göçmenin 55 bini Türkiye üzerinden Yunanistan'a geçti. Yunan Avrupa ve Kalkınma Programlarını İdare Dairesi verilerine Yunanistan'a kaçak yollardan giren her bir göçmenin vatanına geri gönderilme maliyeti 1100 Euro civarında. 2010 yılı Mayıs ayından 2012 yılı Haziran ayına kadar sadece 4 bin 373 kişi ülkelerine gönderildi. Bu rakam da Yunanistan'a gire yabancıların çok az bir bölümünün ülkelerine gönderildiğini ortaya koyuyor. Yine Frontex, AB'ye kaçak göçte Türkiye üzerinden gelenlerin payının yüzde 50'lere ulaştığı görüşünü taşıyor. Geçen yıl AB üyelerine iltica başvuruları 302 bin düzeyindeyken kaynak ülkeleri arasında Afganistan (28 bin), Rusya (18 bin 200), Pakistan (15 bin 700), Irak (15 bin 200) ve Sırbistan (13 bin 900) ilk 5'i oluşturdu. AB'ye iltica başvurusunda bulunan Türk vatandaşlarının sayısı ise azalan trendine rağmen geçen yıl itibariyle 6 bin 500 düzeyinde bulunuyor. Türk vatandaşları en çok Fransa ve Almanya'ya iltica başvurusu yapıyor.Türk vatandaşlarının geri kabulü Anayasal zorunlulukGeri kabul anlaşmaları yasa dışı yollardan başka ülkelere geçmiş kişilerin, vatandaşı oldukları ülkelere veya geldikleri ülkelere iadelerini düzenleyen anlaşmalardır. Bu tür anlaşmalar, yasa dışı göçmenlerin sınır dışı edilmelerinde yaşanan çaresizliklerin ortadan kaldırılması ve caydırıcılık gücünün bulunması bakımından ülkeler arasında önemli bir işbirliği aracı olarak kabul edilmektedir. Türk mevzuatı, Türk vatandaşları açısından geri kabul anlaşmaları yapmaya gerekli kılmayacak ölçüde esnektir zira Anayasanın 23. maddesinin son fıkrasında, "Vatandaş sınır dışı edilemez, yurda girmekten men edilemez" hükmü yer almaktadır. Bu düzenlemeyle Türk vatandaşlarının ülkeye kabul edilmeleri Anayasal bir zorunluluk olarak öngörülmüştür. Avrupa Birliği ile 10 gün sonra imzalanacak Geri Kabul Anlaşması'na asıl sorun vatandaş olmayanların geri kabulü noktasında yaşanacaktır. Zira bu anlaşmaya göre Türkiye her yıl 100 bin yabancıyı topraklarına kabul etmek zorunda kalabilecek. Bir göçmenin ortalama maliyeti 2 bin dolar olarak hesaplandığında Türkiye'nin yıllık zararının 200 milyon dolara ulaşabileceği belirtiliyor. Türk vatandaşları her yıl AB ülkelerine vize ücreti olarak 100 milyon dolar ödüyor. 18 yılda 900 bin kaçak yakalandı Türkiye, coğrafi konumu nedeni ile önemli ölçüde yasadışı göçe maruz kalıyor. Türkiye'nin doğusunda yer alan özellikle ABD'nin Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) kapsamında işgal ettiği ya da istikrarsızlığa sürüklediği Afganistan, Irak, Pakistan ve Bangladeş gibi İslam ülkelerinin vatandaşları ülkemiz topraklarını Batı ülkelerine geçişte transit güzergâh olarak kullanıyor. Verilere göre ülkemizde 1995-2012 yıllarında yakalanan yasadışı göçmen sayısı 900 bini aştı. Yasadışı göçün günümüzdeki önemli özelliğinin 'örgütlü şebekeler yani mafya' tarafından düzenlenmesi oluşturuyor. Türkiye'de kaçakçılık ve usulsüz göçmen ticaretinden elde edilen gelirin ise yılda yarım 750 milyon dolar yani yaklaşık 1.5 milyar TL civarında olduğu tahmin ediliyor. Türkiye'de 2010 yılında yakalanan yasadışı göçmen sayısı 32 bin 667 iken bu rakam 20111'de 44 bin 415'e, 2012'de 42 bin 690'a yükseldi. Yüz binlerce Suriyelinin gelmesiyle bu rakamın 2013'te ciddi şekilde arttığı ifade edilebilir. Öte yandan 2012 verilerine göre 100 binin üzerinde yabancı Türkiye'de kayıtsız çalışıyordu. Yine Suriyelilerin gelmesiyle 2013 yılında 'kayıtsız ve kâğıtsız' çalışan yabancı sayısının katlandığı ifade ediliyor.  Geri Kabul Anlaşması'nda neler olacak?Avrupa Birliği Komisyonu'nun geçen yıl hazırladığı 'Eylem Planı' taslağında, vize muafiyeti için Türkiye'den 'beklenen' şartlar şöyle sıralanmıştı: * Türkiye'den konsolosluklar nezdinde başvurulan vizelerin reddedilme sayısının 'asgari' düzeye inmesi,* AB ülkelerine gelindiğinde havaalanlarında görevliler tarafından geri çevrilen Türk vatandaşı sayısının 'asgari'ye inmesi,* AB ülkelerinde yasadışı yollarla yaşayan Türk sayısının 'asgari' düzeye  inmesi,* AB ülkelerine 'iltica' başvurusu yapan Türk vatandaşı sayısının asgari düzeye inmesi,* AB ülkelerine Türkiye üzerinden kaçak olarak gelen üçüncü ülke vatandaşlarının Türkiye'ye geri kabul oranının yüksek seviyeye ulaşması.