Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması açıklandı

İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından hazırlanan, sanayi sektörlerinin devlerini belirleyen ve 1968'den bu yana aralıksız olarak açıklanan "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması"nın 2023 yılı sonuçları kamuoyu ile paylaşıldı. İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından açıklanan "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması"nda 2023 yılında üretimden satışlara göre en büyük kuruluş 484 milyar liralık satışlarıyla Tüpraş oldu. Tüpraş uzun yıllardır sürdürdüğü liderliğini 2023 yılında da korudu. 2023 yılında üretimden satışlara göre ikinci büyük kuruluş 238 milyar lira ile Ford Otomotiv oldu. Üçüncü sırada ise yaklaşık 227 milyar liralık üretimden satışlarıyla Star Rafineri yer aldı. İSO 500'ün ilk 10'unda yer alan şirketlerde 2022 yılına göre iki değişiklik oldu. Geçen yıl ilk 10'da yer almayan Mercedes-Benz ve Gramaltın Kıymetli Madenler ilk 10'a yükseldi. Gramaltın Kıymetli Madenler, ilk 10 içinde yer almasında geçen yıl yapılan rekor altın ithalatı etkili oldu. Hükümetin altın ithalatına kota getirmesi nedeniyle şirketin 2024 yılında ilk 10 içindeki yerini kaybetmesi bekleniyor!
İSO 500'de üretimden satışların 2023 yılında yüzde 42.1 artarak 4 trilyon 485 milyar liradan 6 trilyon 375 milyar liraya çıktığını ifade eden Erdal Bahçıvan, "2021 ve 2022 yıllarına göre zayıf bir performansa işaret eden bu artışın 2022 yılının sonundan itibaren geldiğini tahmin etmek zor değildi. Üretimden satışlarda büyüme bir önceki yıl yüzde 119 iken, 2023 yılında yüzde 42.1'e gerilemesinin nedenlerine baktığımızda; yavaşlayan küresel talep, 6 Şubat'ta ardı ardına yaşadığımız deprem felaketleri ve seçimler sonrasında ekonomi politikalarında yaşanan değişim belirleyici rol oynadı. Üretimden satışların 2022 yılına göre reel olarak, bir başka ifadeyle enflasyondan arındırıldığında yüzde 13.8 gerilediği görülüyor. Reel değişimleri hesaplarken son yıllarda hep yaptığımız gibi bu yıl da, yıl sonu TÜFE enflasyonunu kullandık. Fakat diğer taraftan biliyoruz ki 2023 yılı boyunca yıllık enflasyon oldukça değişken bir seyir izledi. Hangi göstergeyi kullanırsak kullanalım, 2023 yılında İSO 500'ün üretimden satışları enflasyonun altında kaldı ve reel olarak gerileme gösterdi" dedi.

İhracatları geriledi, ithalatları açıklanmadı

Zorlu küresel rekabet koşullarının etkisiyle İSO 500'ün ihracatının 2022 yılına göre yüzde 2.9 düşüş ile 95.1 milyar dolara gerilediğini kaydeden Bahçıvan, "2023 yılında zayıflayan küresel büyüme dinamiklerine rağmen ülkemizin ihracatı binde 5 oranında artarak 255.4 milyar dolara ulaşmıştı. Aynı yılda Türkiye sanayi ihracatı ise binde 2 düşüşle 245.6 milyar dolara gerilemişti. 2023 yılında İSO 500 ve genel olarak Türkiye sanayi sektörü, ihracat pazarlarındaki durgunluktan olumsuz etkilendi" diye konuştu. İSO 500'ün toplam ithalatı ise açıklanmadı ancak bu rakamın 140 milyar doları aştığı tahmin ediliyor. 


Faiz giderleri tırmandı

2023'ün en çarpıcı gelişmelerinden birinin de, uzun yıllardır ilk kez ortaya çıkan net kambiyo zararı olduğunu söyleyen Erdal Bahçıvan, "Buna karşılık kambiyo işlemleri haricindeki diğer gelirlerden (esasında faiz geliri) elde edilen net kâr, 282 milyar liraya çıkarak kur zararını fazlasıyla telafi etti. Bu noktada söz konusu gelirler içerisinde faiz, temettü, iştirak, menkul kıymet, duran varlık satışı, komisyon vb. gibi kalemlerin yer aldığını hatırlatmak isterim" ifadelerini kullandı. İSO 500'ün finansman giderlerinin de 2023'te yüzde 92.5 artarak 277 milyar liradan 533.3 milyar liraya yükseldiğini dile getiren Erdal Bahçıvan, şunları söyledi: "İSO 500'ün toplam borçları yaklaşık yüzde 60 artarak 2.5 trilyon liradan geçen yıl 4 trilyon liraya çıktı. İSO 500'de mali borçları da yüzde 54 artışla 1.3 trilyon liradan 2 trilyon liraya yükseldi. Faaliyet kârı ise 937.3 milyar TL oldu. 2022'de yüzde 41.3 olan finansman (faiz) gideri / faaliyet kârı oranı 2023'te yüzde 56.9'a çıktı."

Enflasyon büyük hasara yol açıyor



2022 yılında ekonomide rasyonaliteden kopuş ve ekonomik uygulamalardaki 'gel-git'lerin ekonomide yarattığı tahribatın çok konuşulduğuna vurgu yapan Bahçıvan, "Yüksek enflasyon şirket bilançolarında geçici bir illüzyon yaratıyor. Zaman geçtikçe gerçeklerle yüzleşiyoruz. İSO 500'ün temel göstergelerinin bize söylediği de bu. Bizim reel sektör olarak yaşadıklarımız bir yana; yüksek enflasyonun kamu maliyesi, mali dünya ve hepsinden de önemlisi toplumda yaratmış olduğu hasar büyük. Çünkü enflasyon sadece ekonomik bir hasar değil, sosyolojik, psikolojik ve en önemlisi ahlaki, etik bir etki de yaratıyor. Sonuç itibariyle 2023'te ekonomik büyümemiz yüzde 4.5 oldu ancak sanayi sektörü yüzde 0.8, imalat sektörü yüzde 1.6 büyüdü" diye konuştu.

2024 de farklı değil

İSO Başkanı Bahçıvan, bir soru üzerine, 2024 yılının 2023'ten farklı olmayacağını, gidişatın enflasyona göre şekilleneceğini ifade ederek, "Büyüme çok daha düşük olacak" dedi. Bahçıvan vergi paketi ile asgari ücret konusunda da "Vergi paketi netlik boyutu kazanmadı. Temaslarıma göre de net bir oluşum ortaya çıkmadı. Taslak konusunda yorum yapmak doğru değil… Asgari ücret yorum yapmak istemediğimiz konu. Firmalarımız kendi sektör gerçeklerine göre ücret değerlendirmesi yapmaktadır" dedi.