Tabut uçaklar seferden çekildi

ABD'de Alaska Havayolları'na ait Boeing 737 Max 9 tipi bir yolcu uçağının Cuma günü havadayken 'acil çıkış kapısı'nın kopmasının ardından dünya çapında yüzlerce uçuş iptal oldu. ABD Federal Havacılık Dairesi (FAA) olaya ve bu tip uçaklara yönelik inceleme başlattı. İncelemeyi yürüten yetkililer, olaydan önce Alaska Havayolları'na uçaktaki basınçla ilgili uyarılar yapıldığını ve havayolu şirketinin Boeing tipi uçağa kısıtlamalar getirdiğini açıkladı. ABD Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu'ndan (NTSB) Jennifer Homendy, pilotların önceki üç uçuşta uyarı ışıklarının yandığını bildirdiğini söyledi. Bu uyarılara yol açan sorunlar ile Cuma günü yaşanan olay arasında bir bağlantı olup olmadığı henüz netleşmedi. Homendy, pilotların uyarılarının ardından Alaska Havayolları'nın uçağın su üzerinde uzun mesafeli uçuşlar yapmasını yasakladığını belirtti.


Kokpit kayıt cihazındaki veriler yok


Homendy ayrıca Pazar günü yaptığı açıklamada, kokpit ses kayıt cihazında hiçbir veri bulunmadığını, çünkü kayıt yeniden başladığında iki saat içinde alınmadığını ve önceki verilerin silindiğini söyledi. Böylece yeni bir tarışma daha başladı.


İncelemeden sonra uçuşlar başlayacak

Alaska Havayolları, filosundaki 65 adet 737 Max 9 uçağını incelemeye aldığını ve Pazar günkü uçuşlarının yüzde 21'ine denk gelen 163 uçuşun iptal edildiğini duyurdu. Şirket incelemelerin en yakın bu hafta ortası bitebileceğini açıkladı. United Havayolları da 79 uçağını kızağa çekerken, planlanan uçuşlarının yüzde 8'ine denk gelen 230 uçuşun iptal edildiğini belirtti. Alaska Havayolları CEO'su Ben Minicucci, "Uçaklar ancak bakım ve güvenlik denetimlerinin tamamlanmasının ardından hizmete geri sokulacak" dedi. Boeing verilerine göre dünyada yaklaşık 300 adet 737 Max 9 uçağı kullanımda. Türk Hava Yolları da 5 adet 737 Max 9 uçağını incelemeye aldığını duyurdu. Bir uçak için gerekli incelemenin tamamlanması 4-8 saat arasında sürüyor. ABD Federal Havacılık İdaresi de (FAA), Boeing 737 MAX 9 uçaklarının, operatörler gerekli denetimleri tamamlayana kadar yerde kalmaya devam edeceğini duyurdu.


Bir kaç dakika sonra yaşansaydı durum faciaya yol açardı


Alaska Havayolları'nın 1282 sefer sayılı uçuşunda yaşananlar yolcular için dehşet vericiydi ancak büyük şans eseri kimse yaralanmadı ve uçak güvenli bir şekilde iniş yaptı. Ancak gövdeden parça kopması, uçuşun ilerleyen safhalarında yaşansaydı tablo çok farklı olabilirdi. Yolcuları panik içinde bırakan olay, Boeing 737 Max 9 tipi uçak, Portland Uluslararası Havalimanı'ndan havalandıktan kısa süre sonra tırmanışın ilk dakikalarında meydana geldi. Kullanımda olmayan acil çıkış kapısı patlayarak gövdenin yan tarafında kabin yüksekliğinde açık bir delik bıraktı. İçerideki hava aniden dışarı çekildi ve uçakta hızlı bir kabin basıncı kaybı yaşandı. Bu vakum etkisinin faciaya yol açmamış olmasında iki temel faktör rol oynadı. Öncelikle uçak tırmanışta olduğu için yolcuların tamamının emniyet kemerleri takılıydı. Alaska Havayolları uçağının hızlı bir şekilde alçalmaya başlamadan önce 5 bin metre yüksekliğe yakın olduğunu gösteriyor. 737 Max'in seyir yüksekliği yaklaşık 12 bin metre. 12 bin metrede uçağın içindeki basınç ile dışarıdaki atmosfer arasındaki fark çok daha fazla oluyor. Kapı bu irtifada patlamış olsaydı, vakum etkisi çok daha şiddetli ve potansiyel olarak da ölümcül olurdu. Özellikle de yolcular emniyet kemerlerini çıkarmış olsalardı. Havacılık danışmanı ve uçak kazası araştırmacısı Tim Atkinson, "Bitişik veya yakın koltuklarda oturan ve emniyet kemeri takmayan yolcular uçaktan dışarı fırlayabilirdi. Sanırım en kötü durum, bir sıra dolusu insanı ve yakınlarda duran birkaç kişiyi kaybetmek olurdu" dedi.  Parça bu yükseklikte kopmuş olsaydı, uçak içindeki sıcaklık da önemli ölçüde düşecekti. Bu irtifada hava genellikle -57 derece civarında oluyor. Böyle bir durumda yolcular ve mürettebat acil durum oksijenine bağımlı olacaktı. Aksi durumda hızla bilinçlerini kaybederlerdi.


737 Max'ların Boeing'e faturası büyük oldu

Boeing, 2018'de Endonezya ve 2019'da Etiyopya'da yaşanan iki uçak kazasının ardından suçlamaları kabul etmiş ve uzlaşmaya gitmişti. Havacılık devi, 2021 yılında, sorunlu uçaklar nedeniyle zarar gören hava yolu şirketlerine yapılacak ödemeler dahil 2.5 milyar dolarlık tazminat ve para cezasını kabul etti. Şirket 2022'de de yatırımcıları, iki kazanın pilot hatası nedeniyle yaşandığı yönünde aldattığı gerekçesiyle 200 milyon dolar tazminat ödedi. Boeing'in toplam zararının yaklaşık 21 milyar dolar olduğu hesaplanıyor. ATY