Kriz kasabaları vurdu

2009 yılında Türk ekonomisinin yüzde 4.7 küçülmesine yol açan ekonomik kriz, özellikle kasabalarda yoğun olarak hissedildi

RECEP BAHAR - İSTANBUL

İstanbul Bahçeşehir Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Seyfettin Gürsel ile araştırma görevlileri Arda Aktaş ve Barış Gençer Baykan'ın yaptığı araştırmaya göre, 2009'da Türkiye'de yaşanan ve etkileri hala devam eden ekonomik krizin çarpıcı sonuçlarını ortaya koydu. 2009 yılında küresel krizin etkisiyle Türkiye ekonomisinin yüzde 4.7 oranında küçüldüğüne işaret edilen araştırmada, bunun sonucunda işsiz sayısının 2 milyon 300 binden, 3 milyon 700 bine tırmandığına ve kimi ücret ile kazançlarda ciddi düşüşler yaşandığına dikkat çekildi. Araştırmada öne çıkan bulgu ve saptamalar şöyle: TÜİK istatistikleri 2009'da yoksullukta ülke genelinde belirgin bir artış olmadığını söylüyor ancak bununla birlikte kentlerin aksine kırsal yerleşimlerde yoksulluğun önemli ölçüde arttığı görülüyor. TÜİK'in bir diğer bulgusu da yoksulluğun tarım sektöründe 2008'e kıyasla belirgin ölçüde azalmış olması. Bu bulgu krizin esas olarak kasabaları vurduğunu gösteriyor. Bunun sonucunda Temmuz 2007 genel seçimlerinde büyük sıçrama yapan Adalet ve Kalkınma Partisi'nin oyları, Mart 2009'da yapılan İl Genel Meclisi seçimlerinde düştü. AKP'nin oy kayıpları krizin yoksullaştırıcı etkisinin daha ağır hissedildiği kasabalarda ülke geneline kıyasla daha yoğun olmuş olabilir mi? Çeşitli tanımlara göre belirlenen kasaba oyları incelendiğinde cevabın 'evet' olduğu açıkça görülüyor: İktidar partisi kasabalarda ülke geneline kıyasla yaklaşık 5 yüzde puan daha fazla oy kaybetti. Araştırmanın bir diğer önemli bulgusu da, iktidar partisinin oy kayıplarının ana muhalefet partisi CHP'nin lehine değil başta MHP olmak üzere diğer muhalefet partilerine yönelmiş olmasıdır.

Kasabalarda kriz daha yoğun hissedildiTÜİK verilerine göre, 2008'de yüzde 17.1 olarak tahmin edilen yoksulluk oranı; 2009'da yüzde 18.8'e yükseldi. Araştıraya göre, esas çarpıcı sonuç, yoksulluk oranın kentte düşerken, kırda belirgin ölçüde artmış olması. Nitekim, kent olarak tanımlanan 20 bin ve üzeri yerleşimlerin genelinde yoksulluk oranı 2008'den 2009'a yüzde 9.4'den 8.9'a gerilerken; bu oran kırda 34.6'dan 38.7'ye yükselmiş görünüyor. Kır yoksulluk oranları alt gruplar itibariyle incelendiğinde şu üç saptamayı yapmak mümkün görünüyor: 1- Yoksullukta en büyük artışlar, işsizler ve ücretlilerde gözlemlenmekte.2- Kendi hesabına çalışanlar arasında az da olsa yoksulluğun azaldığı anlaşılmakta. Kırda kendi hesabına çalışanların çoğu çiftçilerdir, kalanların büyük çoğunluğu da geleneksel kasaba esnaf ve zanaatkarlarıdır. 3- Tarımda yoksulluk belirgin ölçüde düşerken; sanayide büyük, hizmetlerde ise çok büyük artış gösterdi. Bu saptamalardan yola çıkarak kırsal kesimde kriz ve yoksulluk ilişkisi açısından şu sonucu çıkarmak mümkün gözüküyor: Kriz esas olarak kasabaları vurdu. Kasabasız anket olmaz

Nüfusu 3 bin ile 70 bin arasında olan kasabaların seçmenleri 2009'da toplam seçmenlerin yüzde 20.5'ini oluşturuyordu. Bu geniş tanımın kapsadığı kasabalarda AKP'nin oy oranının yüzde 42.6'dan 33.9'a düştüğü görülüyor. Bu kayıplar AKP'nin genel oy kaybının yaklaşık dörtte birine karşılık geliyor. Bu tutar anket sonuçlarını etkileyecek kadar yüksek. Seçim anketleri örneklemlerinde kasabalar eksik temsil edilmemeli.