İhracat yüksek maliyet, düşük kur kıskacında!

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, yıl sonu için hedeflenen 267 milyar dolarlık hedef için ihracatçının yüksek maliyet düşük kur kıskacından çıkarılması gerektiğini söyledi. Gültepe, İstanbul'da TİM Sektörler Konseyi Üyeleri'nin de katılımıyla Dış Ticaret Kompleksi'nde düzenlediği basın toplantısında, ihracatın ilk yarı performansının yanı sıra güncel sorunlar ve ekonomi yönetiminden beklentileriyle ilgili değerlendirmelerde bulundu. TİM'in 'İhracat 2024 Raporu'nun da paylaşıldığı toplantıda konuşan Gültepe, 2024 yılına 267 milyar dolarlık mal ve 110 milyar dolarlık hizmet ihracatı hedefi ile başladıklarını hatırlattı.

İhracat zıplama yapamıyor!

Yılın ilk yarısında hedefin gerisinde kaldıklarını bildiren Gültepe, şöyle devam etti: "6 aylık ihracatımız 125.4 milyar dolara, 12 aylık ihracatımız ise 257.8 milyar dolara ulaştı. 2023 ile kıyasladığımızda 6 aylık ihracatta yüzde 2, 12 aylık ihracatta yüzde 2.5 artıdayız. Henüz verisi kesinleşmeyen hizmet ihracatçında ise ilk yarıyı 44.6 milyar dolar düzeyinde tamamlayacağımızı öngörüyoruz. Hizmet ihracatımızı da geçen yıla göre yüzde 3.4 civarında artırmış bulunuyoruz. Gerek küresel pazarlardaki gelişmeler, gerekse içerideki sorunlara rağmen ilk 6 ayı artıda tamamlamamız önemli. Ancak tablo 2024 için belirlediğimiz ve mütevazı sayılabilecek hedefe bizi taşımayabilir. Çünkü aylık iniş ve çıkışlar olmakla birlikte ihracatımız son 1.5 yıldır genelde yatay bir seyir izliyor. Bu sonuçta Ukrayna ile başlayan ve Gazze ile devam eden bölgesel çatışmaların, AB ve ABD gibi büyük pazarlarda talepteki daralmanın elbette etkisi var. Ancak özellikle üretim maliyetlerimizdeki yüksek oranlı artışa rağmen döviz kurunun yatay seyri rekabetçiliğimize zarar verdi. Temmuz 2023'ten Temmuz 2024'e son bir yılda üretim maliyetlerimizde yüzde 100'ün üzerinde artış oldu. Bazı sektörlerde oran yüzde 120'nin de üzerine çıktı. Aynı dönemde dolar kurundaki artış ise yüzde 25'te kaldı. Oysa Mart 2023'ten Mart 2024'e dolar kurundaki artış yüzde 68 idi. Dolayısıyla birçok sektörde fiyat tutturamıyoruz. Üretim maliyetlerine bakıldığında dolar bazında Asyalı rakiplerimizden en az yüzde 40, Avrupa'daki birçok ülkeden yüzde 15-20 pahalıyız. 267 milyar dolarlık 2024 hedefimiz yüksek maliyet, düşük kur kıskacında bulunuyor. Dolar kuru bugün en az 37 TL olmalı."


Pazarlar elden gidiyor

2023'de mal ihracatçısı 26 sektörden 9'unda pazar kaybı yaşadıklarını dile getiren Gültepe, "Bu yılın ilk yarısında da benzer bir tabloyla karşı karşıyayız. Örneğin lokomotif sektörler arasında yer alan hazır giyimde 2023'ün ilk 6 ayında 9.9 milyar dolar olan ihracatımız bu yılın aynı döneminde yüzde 12.8 düşüşle 8.7 milyar dolara geriledi. 2022'nin ilk 6 ayı ile kıyasladığımızda kayıp yüzde 20'ye yaklaşıyor. Birçok sektörde benzer durum söz konusu. Bu yılın ilk yarısında demir ve demir dışı metallerde yüzde 6.7, tekstilde yüzde 3.8, mobilyada yüzde 4.5, çimento cam seramik ve toprak ürünlerinde yüzde 9.4, deride yüzde 26.7, zeytin ve zeytinyağında ise yüzde 22.3 kaybımız var. Çelikte 65, otomotivde 61 ülkede pazar kayıpları yaşandı. Kâr marjları düştüğü, hatta bazı sektörlerde müşteri kaybetmemek uğruna zararına satış yapıldığı için şirketlerin işletme sermayesi azaldı" şeklinde konuştu. Temmuz 2024'te ihracatın nasıl gittiğine ilişkin soru üzerine Gültepe, "İhracatta çalışma gün sayısı da önemli. Temmuz'un ilk 10 gününe baktığımızda geçen yılın aynı dönemine göre artıdayız" dedi. Geçen yıl Temmuz ayında 21 çalışma günü vardı, bu yıl ise 22...
Gültepe, ağırlıklı olarak İsrail'e ihracat yapan firmalara kamudan herhangi bir destek verilmediğini sözlerine ekledi. TİM Başkanı, finansmana erişimin kolaylaştığını ancak yüksek faiz nedeniyle finansman maliyetinin yüksek olduğunun altını çizdi. Gültepe, istihdam sorununa ilişkin soruyu da, "Tekstil ve hazır giyimde 250 bin istihdam kaybı var. Anadolu'ya gittiğinizde örneğin çalıştıracak kimse yok, başvuru olmuyor. Toplum Yararına Programı'nın kaldırılması gerektiğini o bölgede sürekli söylüyoruz" şeklinde cevap verdi.


İhracatçıların beklentileri

Mustafa Gültepe, kısa vadede ihracata yeniden ivme kazandırmak için ekonomi yönetiminden beklentilerini şöyle sıraladı:
• Kur enflasyona paralel hareket etmeli, enflasyonla kur arasındaki fark 5 puandan fazla olmamalı.
• Yurt içinde üretimi olmayan ya da talebi karşılayamayan ham madde ve ara malların ithalinde vergi yükü hafifletilmeli.
• Üretici ve ihracatçıya ilave yük getirecek, rekabetçiliği daha da zarar verecek düzenlemeler gözden geçirilmeli.
• Üretimde kullanılan elektrik ve doğalgaz gibi enerji maliyetleri koşulların elverdiği ölçüde asgari düzeyde tutulmalı.

İhracat, enflasyonla mücadelede anahtar

Türkiye'nin zorlu bir enflasyonla mücadele sürecinden geçtiğini hatırlatan Gültepe, özellikle dar ve sabit gelirli kesimi zorlayan hayat pahalılığına karşı her türlü desteği vermeye hazır olduklarını bildirdi. Enflasyonla mücadele ederken büyümeyi de sürdürmek için ihracatın tek ve en etkili yol olduğunu vurgulayan Gültepe, "Ülkemizde daha önceki dezenflasyon süreçlerinde ihracata ağırlık vererek ekonominin soğumasını, üretimin yavaşlamasını, çarkların durmasını önlemiştik. Bugün de yine aynı anlayışla sorumluluk üstlenmeye hazırız" dedi.

Konkordato ilanında patlama yaşanıyor

TİM Başkanı Gültepe, son dönemde konkordato ilan eden firma sayısında ciddi artış olduğuna işaret ederek, "2023'te konkordato ilan eden firma sayısını bu yıl ilk 5 ayda yakaladık" dedi. Gültepe, şöyle devam etti: "Biz Cumhuriyetimizin ikinci 100 yılına Türkiye'yi ihracatta ilk 10 ülke arasına çıkarma vizyonu ile başladık. 2028'de ise 375 milyar dolarlık mal ihracatı hedefliyoruz. Orta vadeli bu hedef için ihracatımızı her yıl ortalama yüzde 10 büyütmemiz gerekiyor. Ancak talebin daraldığı bir süreçte düşük kur ve yüksek maliyet kıskacında sıkışan ihracatla bu yıl için öngördüğümüz 267 milyar dolarlık hedefe ulaşmamız bile zor görünüyor. Bu yıl ihracat 264-267 milyar dolar bandında kalabilir" dedi.