Hurda ithalatına servet akıyor

Elektrik ve Elektronik Geri Dönüşüm ve Atık Yönetimi Derneği İktisadi İşletmesi (ELDAY), dünyada ve Türkiye'de her geçen gün artan e-atık sorununa dikkat çekiyor. 'Global E-Atık İzleme 2017' raporuna göre, dünya genelinde 2016'da televizyon, buzdolabı, cep telefonu ve diğer elektrikli ürünlerden oluşan e-atık miktarı 44.7 milyon tona ulaştı. Yaklaşık 4.500 Eyfel Kulesi'nin toplam ağırlığıyla eşdeğer olan bu rakamın 2021 yılına kadar 52.2 milyon tona ulaşacağı öngörülüyor. Aynı rapora göre, e-atıkların toplam değerinin 55 milyar Euro olduğu tahmin ediliyor.

Atıklarımızı değerlendiremiyoruz

Türkiye'de de durumun çok farklı olmadığını anlatan ELDAY Genel Müdürü Muharrem Yamaç, "Ülkemizde yılda ortalama 500 bin ton e-atık çıkıyor ve bu rakam gelişen teknoloji ve değişen tüketici ihtiyaçları neticesinde her yıl yüzde 10 civarında artış gösteriyor. Ancak iş bu e-atıkların geri dönüşümüne geldiğinde maalesef Türkiye tüm Avrupa ülkeleri arasında son sıralarda yer alıyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 2015 verilerine göre 28 bin ton e-atık geri dönüştürüldü. Bu rakam toplam atığın yaklaşık yüzde 5'ine denk geliyor. Oysa aynı yıl dünyanın en küçük ülkelerinden biri olan Lihtenştayn yüzde 127.1 oranında AEEE geri dönüşümüyle tüm Avrupa Topluluğu (AB) ülkelerini geride bıraktı. AEEE geri dönüşümünde Lihtenştayn'ın ardından Bulgaristan yüzde 96.5 ile ikinci, Hırvatistan yüzde 58.3 ile üçüncü sırada yer aldı" diyor. Yamaç, ELDAY olarak 15 bin tondan fazla Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyayı (AEEE) geri dönüşüm zincirine kazandırmayı başardıklarını kaydetti.

Atıkta servet var

Yamaç, Türkiye'nin ithal ettiği hammaddeye elimizdeki hurdalardan ulaşmamız halinde yurtdışına aktardığımız bu kaynaklarla üç tane yerli ve milli otomobil fabrikası kurulabileceğini ifade ederek, "AEEE'ler geri dönüştürüldüğünde plastik, metal gibi kısımları fiziksel yollarla ayrılarak ikincil ham madde olarak piyasaya sürülüyor. Bir kilo demirin elde edilmesi için 200 kilo demir cevherinin çıkarılması ihtiyaç duyulurken 2 kilo AEEE geri dönüşüm prosesinden elde edilen demir yeterli oluyor" dedi. Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların (AEEE) Kontrolü Yönetmeliği gereği tüketicinin e-atıklarına ücret ödenmiyor.

SELİM AYANOĞLU / İSTANBUL