Enerji anlaşması askıya alındı

MURAT ÇABAS/ DETAY HABER

Doğu Akdeniz'de bulunan zengin hidrokarbon kaynakları, çok uluslu şirketlerin dikkatini bu bölgeye çevirirken, bölge ülkeleri arasındaki gerilimlerin de artmasına neden oldu. Ülkeler peş peşe imzaladıkları münhasır alan anlaşmalarıyla bu enerji kaynaklarına olan hakimiyetlerinin sınırlarını çizdi. Fakat Doğu Akdeniz'e en fazla sınırı olan Türkiye; Mısır, Suriye gibi ülkelerle olan sorunlu ilişkileri sebebiyle bölgedeki kaynaklara sadece Libya ile 2019'da imzaladığı Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Anlaşması ile tutunabildi. Bu anlaşmayla Türkiye'nin yetki alanındaki petrol ve doğal gazı bulup çıkartabilmesi gerekirken, hatta bu noktada geçen yıl ayrıca bir hidrokarbon anlaşması imzalanmasına rağmen, Batılı ülkelerin baskısı sebebiyle Libya'da bir mahkeme bu anlaşmayı askıya aldı. Türkiye'ye yetki sahasında bile türlü engellerin çıkartıldığı bir dönemde, aynı sahada ABD'li ExxonMobil şirketiyle, Yunan HELLENiQ Energy şirketinin petrol ve doğal gaz arama faaliyetleri yürütmesi oldukça dikkat çekti.

Anlaşmayı mahkeme durdurdu

Reuters haber ajansının haberine göre, Libya'da bir mahkeme, Trablus hükümetinin Türkiye ile geçen yıl imzaladığı bir enerji arama anlaşmasını askıya aldı. Anlaşmanın askıya alındığına dair bilgi bir adli kaynak tarafından verildi. Geçen yıl imzalanan enerji anlaşmasından bir hafta sonra açıklama yapan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Libya ile hidrokarbon alanında mutabakat muhtırası imzalandığını duyurmuş, Yunanistan ve diğer Avrupa Birliği üyesi ülkelerin bu anlaşmaya karışamayacaklarını söylemişti. Anlaşma, Libya ve Türkiye'nin petrol ve doğal gaz keşifleri yapmalarını kapsıyordu. Libya ve Türkiye arasındaki bu hidrokarbon anlaşması, 2019'da imzalanan mutabakatın devamı niteliğindeydi. Mısır ve Yunanistan'ın da söz konusu sularda hak iddiaları bulunuyor. Bu iki ülke Türkiye-Libya mutabakatına karşı 2020'de "Deniz Yetki Alanlarını Sınırlandırma Anlaşmasını" imzalamıştı.

Yunanistan ve Mısır tepki göstermişti

Türkiye ve Libya arasında geçen yıl hidrokarbon alanında mutabakat muhtırası imzalanmasına başta Yunanistan ve Mısır olmak üzere birçok ülkeden tepkiler gelmişti. Kahire'de bir araya gelen Mısır ve Yunanistan Dışişleri Bakanları, Türkiye'nin imzaladığı anlaşmanın "yasa dışı olduğunu" savunmuşlardı. Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, Türkiye'nin Libya'yla imzaladığı anlaşmaya karşı her türlü hukuki yola başvuracaklarını söylemiş ve "Bu anlaşma Akdeniz'deki güvenliği ve istikrarı tehdit etmektedir" demişti. Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükrü de Libya'da iki ayrı yönetim olduğuna dikkat çekerek Trablus hükümetinin böyle bir anlaşmayı imzalama yetkisi bulunmadığını savunmuştu. Avrupa Komisyonu Dış İlişkiler Sözcüsü Peter Spano, Türkiye ile Libya arasındaki mutabakatın yasallığının kabul edilmediğini belirtmişti. Fransa Dışişleri Bakanlığı, Türkiye ile Libya arasında imzalanan gaz ve enerji anlaşmasına ilişkin mutabakatın uluslararası Deniz Hukuku ile bağdaşmadığını öne sürmüştü. Yunanistan tepkilerini sadece söylem boyutunda bırakmadı ve AB'li yetkililer de görüşerek Libya'ya baskı yapmalarını talep etti. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile görüşen Yunanistan Başbakanı Miçotakis'in, ABD'den Trablus hükümetine Atina ile masaya oturması için baskı yapmasını istediği de ortaya çıktı.

Türkiye'ye izin yok, Yunanistan'a var!

Batılı ülkeler, konu "Türkiye" olunca, hepsi karşısında birleşiyorlar. Türkiye'nin, Libya ile uluslararası hukuka uygun olarak imzaladığı enerji mutabakatının önüne her türlü engeller konulurken, Yunanistan Türkiye'nin yetki sahasındaki kaynaklarla ilgili çok uluslu şirketlerle enerji anlaşmaları yapmaya devam ediyor. Yunanistan'ın önde gelen gazetelerinden Kathimerini'de yer alan haberde, ABD'li ExxonMobil'in Yunan HELLENiQ Energy isimli şirket ile Ege'deki Girit adasının batısında ve güneybatısında doğal gaz ve petrol aramak için iş birliği yaptığı belirtildi. ExxonMobil'in arama yapacağı bölge Türkiye ile Libya arasında 2019'da imzalanan mutabakatla kesişiyor. Haberde, "ABD'li şirket Türkiye'nin Yunanistan'a karşı saldırgan ifadelerinden endişelenmediğini ve ayrıca bölgedeki sondaj ve arama çalışmalarının takvimini hızlandırarak bir yıl önceye çekeceğini öğrendik" denildi. Haberde şu bilgiler paylaşıldı: "ExxonMobil'in 40 bin kilometrekarelik alanda yapılacak inceleme sondaj çalışmalarının daha önce planlandığı gibi 2025-2026'da değil 2024-2025 arasında yapacağı öğrenildi. Şirket ayrıca Norveç merkezli sismik araştırma şirketi PGS ile de anlaştı. Gemi Kasım ayında Girit açıklarında 2 boyutlu sismik veriler toplayacak ve Şubat ayının başında da bunu bitirecek. Eğer gerek duyulursa üç boyutlu veri de toplanacak" denildi. Sondaj çalışmasının buradan gelecek sonuca göre gelecek yıl başlayacağı öne sürüldü.