Dua halindeki cami

 Fakat bu şikâyetler, ulu bir mâbed için ihlâs ve fedâkârlıkla gayret eden Sinan'a hiçbir surette mânî olamamıştır. Aksine ortaya çıkan netice, herkesi onun hayranı eylemiştir. Şâir, bu üstün  muvaffakıyete son derece hayret ederek şöyle der: "Bu ne hikmet!" derken kendi kendime "Bu ne hikmet!" dedi ses oyunları...Ululuk, incelik, mânâ, renk, oyun... Nasıl birleştirmiş Sinan bunları?Koca Sinan, büyük kubbeyi Hazret-i Peygamber -sallâllâhü aleyhi ve sellem-'den bir remz saymaktadır. Buna göre kubbe, câmî-i şerîfde okunan Kur'ân-ı Kerîm, yapılan duâ vesaireyi müminlere aksettirme vazîfesiyle tıpkı Allâh Rasûlü -sallâllâhü aleyhi ve sellem-'in Yüce Mevlâ'dan aldığı emirleri ümmetine teblîğ edişini temsîl etmektedir. Bu mânânın yanında büyük ve küçük kubbeler arasındaki âhenk, rûhları o derece okşar ki, şâire şöyle dedirtir:Bir âile gibi çepçevre, küçük Kubbeler, büyüğün yavruları mı?Yahut onlar da bu kutlu yuvanınGüvercinleri mi, kumruları mı?Ayrıca mihrâbın üstünde devrin tanınmış üstâdı İbrâhim Usta tarafından yapılan renkli pencereler bir şaheserdir. Koca Sinan, bu pencere camlarından giren güneş ışığını şehper-i Cibrîl (Cebrâil -aleyhisselâm-'ın kanadı) olarak telâkkî eder. Her biri 9.02 m. yüksekliğinde 1.14 m. çapında ve kırk-elli ton ağırlığındaki dört ana sütunu da dört halîfeye benzeterek şöyle der: Oldu Kâbe bu câmi-i mevzûn Çihâr-yâr oldu bu dört sütunCâmînin dört muhteşem minâresi, Kânûnî'nin İstanbul'un fethiyle dördüncü pâdişah, on şerefe de Osmanlı İmparatorluğunun onuncu pâdişâhı olduğuna işâret içindir. Ayrıca semâya doğru yükselen minâreleriyle câmî-i şerîf, âdetâ ellerini kaldırmış Allâh'a duâ ve niyaz hâlindedir. Şâir, bu niyâz hâli karşısında duygulanarak şu terennümde bulunur: Sütunu kıyâmdır, kemeri rükû; Minâreleri her hâliyle duâ... Biz açarken iki avucumuzu O, bizim için dört eliyle duâ! Kıt'adan kıt'aya göçen bulutlar, Minârelerini öper de geçer! Mübârek geceler, yıldızlarınıMübârek başına serper de geçer! Câmîde bir is odası bulunması ve sağlanan düzenli bir hava akımı sayesinde burada toplanan isten en kaliteli mürekkebin yapılması hayret vericidir. Koca Sinan, câmî-i şerîfi yaparken binânın oturması için inşaata bir sene ara vermiştir. Haddi zatında Sinan'ın bu kayboluşu, Bağdad'dan Arafat'a uzanan ve "Ayn-ı Zübeyde" denilen kadîm su yollarının tâmîr ve yeniden inşâsı içindi. Lâkin bütün ziynetlerini bu gâyeye tahsîs eden Kânûnî Sultan Süleyman'ın kızı Mihrimah Sultan, hayrının gizli kalmasını istediği için buna, Sinan'ın habersizce ortadan kaybolması görüntüsü verilmiştir. Herkes bu kayboluşu, câmîin inşâsı için acele eden pâdişâha karşı temellerin oturmasını sağlayacak bir fâsıla kazanma ihtiyâcından ibaret bir sebebe bağlar.