Alzheimer, demanstan nasıl ayırt edilir?

EYÜP KABİL / İSTANBUL

Nöroloji Uzmanı Dr. Gökçen Hatipoğlu, unutmadan depresyona, yer-yön karıştırmadan muhakeme gücünün zayıflamasına kadar Alzheimer'ın erken dönemde görülen farklı belirtileri hakkında bilgi verdi. Alzheimer'ın, giderek daha sık rastlanan, hatta bu nedenle gündelik dilimize de yerleşen bir hastalık olduğunu ifade eden Dr. Hatipoğlu, dünyada 47 milyon kişinin bu hastalıkla yaşadığını belirterek hastalığın görülme oranları ve erken dönemde görülen diğer hastalıklardan ayırt edici belirtileri hakkında bilgi verdi.

Beyin hasar alıyor

Alzheimer'in beynin bazı bölümlerinin zaman içinde giderek hasarlanması sonucu, başta bellek olmak üzere tüm entelektüel faaliyetler, günlük işlevler ve davranışlarda bozulma ile kendini gösteren bir hastalık olduğunu ifade eden Dr. Hatipoğlu, dünyanın yaşlanması ile birlikte daha çok sayıdaki kişinin bu hastalıkla mücadele etmek zorunda kalacağını belirterek, şunları söyledi:
"Dünyada 47 milyon Alzheimer hastası var. Alzheimer yaşlılarda sık görülen bir hastalık. Araştırmalar, gelecekte yaşlı nüfusun artacağını belirtiyor. Bu artış, Alzheimer'ın da artması anlamına geliyor. Öngörüler; dünyada 2030 yılında bu sayının 76 milyonu, 2050 yılında ise 135 milyon kişiyi geçeceğini söylüyor. Türkiye'de ise 300 bin Alzheimer hastası olduğu öngörülüyor. Türkiye'nin de giderek yaşlandığı düşünülürse, bu sayı da yaşlı nüfus ile birlikte artacak"

Her unutkanlık Alzheimer değil

Alzheimer'in toplumda en çok bilinen belirtisinin unutkanlık olduğunu söyleyen Dr. Hatipoğlu, unutkanlığın her zaman Alzheimer'e işaret etmediğini belirtti. Birçok nedene bağlı unutkanlık görülebildiğini ifade ederek şunları söyledi: "Vitamin eksikliği, tiroid fonksiyon bozukluğu, depresyon, uyku bozukluğu gibi sorunlar, kişide adeta bir Alzheimer gelişmişçesine unutkanlığa sebebiyet verebiliyor. Unutma şikayeti olup Alzheimer olup olmadığı endişesini yaşayan kişilerin öncelikle diğer nedenlerin araştırıldığı bir kontrolden geçilmesi gerekiyor. Unutkanlığa yol açan nedenler araştırılıp bir sorun olmadığı görülürse, bunama ya da Alzheimer açısından kontrolün yapılması lazım"


Demans genç yaşlarda da ortaya çıkabilir

Demans ve Alzheimer'ın iki ayrı hastalık olduğuna dikkat çeken Dr. Gökçen Hatipoğlu, bu iki hastalığın ortak belirtilerinden birinin unutkanlık olduğunu belirterek "Bu iki hastalıkta hastanın yaşının önemli olduğunun bilinmesi lazım. Alzheimer bir yaşlılık hastalığıdır. 60-65 yaşlarından sonra görmeyi bekliyoruz ama demans dediğimiz bunama genel bir tanı. Bazı durumlarda genç yaşlarda da bunama görebiliyoruz" dedi.
Öte yandan Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), dünya genelinde 55 milyondan fazla Alzheimer hastası olduğunu ve bu sayının 2030'da 78 milyona, 2050'de ise 139 milyona çıkmasını tahmin ediyor.


Demans ile Alzheimer nasıl ayırt edilir?

Alzheimer ile diğer hastalıkları birbirinden ayırt edebilmek için erken dönemde görülen belirtilerini bilmek gerektiğinden söz eden Dr. Gökçen Hatipoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: "Alzheimer'da 10 erken bulgu diye söyleyebileceğimiz 10 madde sıralayabilirim: Öncelikle hastada bellek kaybı görülüyor. Aynı şeyleri tekrar tekrar soruyor, koyduğu eşyaların yerini bulamıyor. İkincisi planlamada ve problem çözmede kayıp yaşıyor. Bunu örnek olarak her zaman yaptığı bir yemeği yapmama, her zaman ödediği faturayı ödeyememe, para hesabını karıştırması gibi düşünebilirsiniz. Günlük hayattan çekilme, daha pasif olma, zamanı, yeri karıştırma da belirti kabul ediliyor. Diğer bir madde görsel hafızanın bozulmasına bağlı olarak gördüğü şeyleri birbirinden ayırt edememe ya da yer yön kaybı gibi görülebilir. Bunun dışında muhakeme yeteneğinde bozulmaya bağlı olarak karar alma mekanizmasında bozulma görülebilir. İş ya da sosyal hayatına devam edememe, arkadaşları ile olan aktivitelerden ya da günlük hobilerde kaçınma olabilir. Bir de hepsinden de daha erken olarak belirti vermeye başladığını düşündüğümüz duygu durum bozukluğu. Bir depresyon ve kaygı şeklinde de Alzheimer başlayabilir. Bunları genel olarak erken bulgular olarak sayabiliriz."


Alzheimer'dan korunmak için ne yapmalı?

Ankara Şehir Hastanesi Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Hatice Yüksel de, Türkiye'de 300 bin ile 600 bin arasında Alzheimer hastası olduğunun tahmin edildiğine işaret ederek, "Alzheimer için en önemli risk faktörü yaş. 65'li yaşlarda hastalık riski yüzde 4 civarındayken, 90'lı yaşlarda yüzde 50'lere ulaşmakta. Yapılan çalışmalar Alzheimer'ın görülme sıklığının, uzun yaşam süreleri ve hormonal değişikliklerin de etkisiyle, kadınlarda daha fazla olduğunu gösteriyor" diye konuştu. Yüksel; ailede demans öyküsünün olması, düşük eğitim düzeyi, kısıtlı sosyal aktivite, hareketsiz yaşam, hipertansiyon, diyabet, hiperlipidemi (kolesterol yüksekliği), sigara kullanımı, toksik maddelere maruz kalmak, bilinç kayıplı kafa travmaları ve tedavi edilmemiş depresyonun da Alzheimer risk faktörleri arasında sıralandığını kaydetti. Doç. Dr. Yüksel, ilerleyen yaşlarda Alzheimer'a yakalanmamak için de şu tavsiyelerde bulundu: "Düzenli zihinsel ve fiziksel aktiviteler, sosyal yaşantıda kalmanın yanı sıra sigaranın bırakılması, Akdeniz tipi diyet olarak adlandırdığımız sebze, meyve, tahıl ve kuru baklagillerden zengin, balık ve zeytinyağı içeriği yüksek, kırmızı etten fakir beslenme Alzheimer hastalığından korunmak açısından önemli."