Sosyal hayatta karşılaşılan kişilerin hakları

İmam Zeynelâbidin (a.s.), bu bölümde özgürlüğe kavuşturarak iyilikte bulunanın haklarından, cemaatle namaz kıldıranın hakkından, sohbet edenin hakkından, komşuluk hakkından bahsetmektedir.

Hz. Peygamber (s.a.v.) de Veda Hutbesi'nde, sosyal hayatta kişilerin birbiri ile olan hukukunda Allah'ın emirlerinin gözetilmesini emrederek, herkesin eşit olduğunu vurgulamıştır:

"Bir Arab'ın Arap olmayan yabancıya, bir yabancının Arab'a üstünlüğü yoktur. Çünkü bütün insanlar Ademoğullarıdır. Adem de topraktandır.

Ey nas! Sözlerimi dinleyin ve anlayın. Her Müslüman diğer Müslümanın kardeşidir. Bütün mü'minler kardeştir."

Risalede yer alan haklar şöyledir:

ÖZGÜRLÜĞE KAVUŞTURARAK İYİLİKTE BULUNANIN HAKKI

"Vela denilen özgürlüğe kavuşturma yoluyla sana iyilikte bulunanın hakkına gelince, o da, şunu bilmendir ki, o, senin uğrunda malını harcamış; seni köleliğin zillet ve vahşetinden kurtararak özgürlüğün izzet ve insaniyetine kavuşturmuş, tutsaklık bağından azat etmiş; kula kulluk boyunduruğunu kırıp atmış; izzet bahçesinin buram buram rayihasını sana buldurmuş.

Ezilmişlik zindanından seni çıkarmış, güçlüğü senden def etmiş; hak ve adalet isteyecek dilini çözmüş; dünyadan dileğince yararlanmanın önündeki engelleri kaldırmış, nefsinin mülkiyetini eline vermiş; esirlik bağlarını çözmüş; yalnızca Rabbine gönlünce kulluk edebilmene vesile olmuş; bu uğurda malıyla cömertçe fedakârlıkta bulunmuştur.

Şunu da bilmelisin ki, o, hayatında ve ölümünde yakın akrabalarından sonra sana insanların en yakınıdır. Yardım ve desteğine en layık olanıdır. Allah için şükran ve mükafaatına en müstehak bulunanıdır. Dolayısıyla, sana ihtiyacı düştüğü hiçbir konuda kendini bile ona tercih etme."

ÖZGÜRLÜĞE KAVUŞTURULANIN HAKKI

"Mevla denilen ve özgürlüğe kavuşturulan kimsenin, onu özgürlüğe kavuşturan kimse üzerinde hakkına gelince:

Daha önce köle ve tutsak iken, senin nimet ve iyiliğine mazhar olarak azad ettiğin kimsenin de senin üzerinde hakkı vardır.

Bilmelisin ki, Allah, onun himayesini sana bırakmış, seni ona her konuda koruyucu, yardımcı ve sığınak kılmıştır. O, senin, Allah'ın hoşnutluğunu kazanmak için vesilendir. Onun sayesinde belki de cehennem ateşinden kurtulursun. Bu, onu özgürleştirmenin ahiretteki karşılığıdır.

Dünyada da yine bir mükaafat olarak (hiç yakın akrabası yoksa) Allah seni ona mirasçı kılmıştır. Çünkü sen de onun özgürleşmesi uğrunda malını harcamışsın, bununla da yetinmemiş, ömür boyu yukarıda işaret ettiğimiz haklarını yerine getirmişsin. Eğer, o haklar konusunda bir ihmalkârlıkta bulunursan, öldüğü zaman mirasının sana helal olmamasından korkulur.

Bu konuda da muvaffak olmak için güç ve kuvvet yalnızca Allah'tandır."

İYİLİKTE BULUNANIN HAKKI

"Sana iyilikte bulunanın hakkına gelince, ona teşekkür etmen, huzurunda iyiliğini dile getirmen, onu güzel sözlerle her fırsatta anman, Allah ile baş başa kaldığında onun için içtenlikle dua etmendir.

Eğer bunları yaparsan, hem gizlide, hem de açıkta ona olan teşekkür borcunu yerine getirmiş olursun. Sonra, eğer fiilen de onu mükafaatlandırma imkânını bulursan mükafaatlandırırsın. İmkân bulamazsan, bunun için fırsat kollar ve gönülden bunun azim ve kararlılığı içinde bulunursun."

MÜEZZİNİN HAKKI

"Müezzinin hakkına gelince, o da, Rabbini sana hatırlattığını, namaz denen nasibine çağırdığını, Allah'ın sana farz kıldığı bir vecibeyi yerine getirmen hususunda en büyük yardımcılarından birisi olduğunu bilmen, sana iyilikte bulunan bir kimse gibi ona teşekkürde bulunmandır.

Seslendirdiği ezanın, Allah'ın sana kesin bir nimeti olduğunu bilirsen, bu nimetinden dolayı daima Allah'a hamd ederek gereğini yaparsın.

Bu konuda da başarı için güç ve kuvveti Yüce Allah'tan iste."

NAMAZ KILDIRAN İMAMIN HAKKI

"Namazda sana imamlık edenin hakkına gelince, o da, şunun bilincinde olmandır ki, o seninle Allah'ın arasında elçilik üstlenmiş; Rabbinin huzurunda senin sözcün olmuş; sen onun adına değil, o senin adına konuşmakta;

Sen, onun için değil, o senin için dua etmekte; sen onun için değil, o senin için dileklerde bulunmakta;

Allah'ın huzurunda divan durup senin adına doğrudan O'nunla muhatap olma sorumluluğunu yüklenmekte; senin hakkında O'ndan isteklerde bulunmakta; bunların yanı sıra, tüm bu hususlarda bir kusuru varsa sorumluluk senin değil, onun olmaktadır; bir günah işlese sen ona ortak olmamaktasın.

Sana bir borcu olmadığı halde kendini adeta sana siper etmekte ve namazını seninkine kalkan yapmaktadır. İşte, sen de bütün bunlardan dolayı ona minnet ve şükran borçlusun.

Bu konuda da güç ve kuvvet yalnızca Yüce Allah'tandır." (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Zeynelabidin eserinden)