Karadeniz'in medrese çıkışlı hocaları kayıt altında

Trabzon Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Temel İslam Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Selim Demirci'nin yürütücülüğündeki "Karadeniz'de Hoca Olmak: Hatıralara Yansıyan Yönleriyle Yakın Dönemde Dini Hayat" başlıklı proje kapsamında, Doç. Dr. Fatih Topaloğlu, Doç. Dr. Süleyman Gür, Doç. Dr. Şenol Saylan, Doç. Dr. Eyüp Öztürk ve Öğretim Görevlisi Ahmet Cevdet Karaca ile 3 yüksek lisans öğrencisinden oluşan ekip, imam-hatip liseleri, ilahiyat fakülteleri ve Diyanet İşleri Başkanlığı gibi kurumlara katkısı olmuş 1940 sonrasında dünyaya gelen 40 isme ulaştı.
Hocaların yaşadıkları İstanbul, Ankara, Sakarya, Rize, Bursa, Bayburt ve Trabzon'a giden ekip üyeleri, ortalama bir saatlik mülakatlar gerçekleştirdi. Söz konusu mülakatlar Trabzon Büyükşehir Belediyesinin de desteğiyle kamera ile kayıt altına alınarak, kitaplaştırıldı. Projenin yürütücüsü Demirci, Karadeniz'in, Trabzon'un farklı köylerine, yerleşim yerlerine gittikleri zaman, arazi şartları zor olduğu halde, daracık mekanlarda, Cumhuriyet'in ilk dönemlerinde ciddi eğitim faaliyetlerinin yapıldığını öğrendiklerini söyledi. Eğitim faaliyetlerine dışarıdan gelen öğrencilerin, aile fertleri gibi evlerde misafir edildiklerini de öğrendiklerini dile getiren Demirci, şu ifadeleri kullandı: "Trabzon'un dini hayatındaki etkin isimleri, etkin yerleri ve burada eğitim ve öğretimin nasıl yapıldığını gözlemlemek, aktarmak için yola çıktık. Burada yetişmiş olan insanların Diyanet İşleri Başkanlığının üst kademelerinde büyük hizmetler yapmış ve ilahiyat fakültelerinin kuruluşunda hizmet etmişler, bunu gördük. Birçok işin buradan yürüdüğünü, buranın ciddi katkı sunduğunu öğrendik. Arkadaşlarımızla bunları kayıt altına almaya da karar verdik."

Cumhuriyet'e sahip çıkmışlar

Demirci, araştırma sonunda yapılan tespitlere de işaret ederek, "Osmanlı döneminde eğitim almış klasik hocalar, Cumhuriyet'in yeni kurumlarına sahip çıkmışlar. Bunu net söyleyebiliriz. Yani imam hatip liseleri, ilahiyat fakülteleri açıldığı zaman burada klasik hoca diye tarif ettiğimiz medreseli hocaların bu kurumların hoca ihtiyacı açısından onlara destek oldukları, talebelerini yönlendirdiklerini çok rahat şekilde görüyoruz. İkincisi burada din eğitiminin çok zorlu imkanlarla ve gerçekten de tabiri caizse hocaların üst düzey fedakarlıklarıyla yürüdüğünü görüyoruz" diye konuştu. Türkiye'de 1960 yıllarının sonunda Cumhuriyet tarihinin ilk kıraat ihtisas kursunun Trabzon'un Of ilçesinde açıldığını belirten Demirci, sözlerini şöyle sürdürdü: "İstanbul ve Ankara'yı düşündüğünüzde Türkiye'nin çok farklı yerlerinde görev yapan imamlar, hafızlar gelip bir köyde ihtisas eğitimlerini aldılar. Orada yetişmiş insanlar Türkiye'nin farklı yerlerinde ciddi şekilde kıraat okutup, bu geleneğin sürmesini sağladılar. Mesela ilk o kursa katılanlardan merhum Safvan Çakıroğlu hoca Ankara'da yıllarca ihtisas düzeyinde kıraat okutmuştur. İbrahim Tanrıkulu hoca İstanbul'da uzun yıllar ihtisas düzeyinde kıraat okutmuştur. Sadece o 1960 yıllarının sonunda o ihtisas kıraat kursuna katılan hocaların tek tek incelenip, Türkiye'ye ne katkı sunduğunu söylememiz, onunla alakalı bir şeyler ortaya koymamız bile bu bölgenin katkısını gösterecektir. Sadece kıraat değil, Hasan Rami Yavuz hocanın yetiştirdiği talebeler, Çaykara köyünde küçücük medresesi var. Orada yetişen ve Türkiye'nin ilmi hayatına katkısı olmuş çok farklı insanlar var." Proje kapsamında Fikret Latifoğlu, Halil İbrahim Şahin, Hasan Ali Cirit, Hayrettin Öztürk, Hikmet Arslantürk, İbrahim Hakkı Aydın, İlyas Karslı, Emrullah Hatipoğlu (Sultanahmet Camii eski İmam Hatibi), Kemal Ayyıldız, Mustafa Çukur, Mustafa Kotan gibi isimlere ulaşıldı. HABER MERKEZİ/AA